بدایع‌نگار، محمدابراهیم بن محمدمهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ه های' به 'ه‌های'
جز (جایگزینی متن - '↵↵↵\{\{کاربردهای\sدیگر\|(.*)\s\(ابهام\sزدایی\)\}\}↵↵↵' به ' {{کاربردهای دیگر|$1 (ابهام زدایی)}} ')
جز (جایگزینی متن - 'ه های' به 'ه‌های')
خط ۵۱: خط ۵۱:
در آغاز جوانی، به تجارت پرداخت ولی چون به این حرفه علاقه نداشت، به کسب علم روی آورد. بیست ساله بود که محموعه ای به نام هزار دستان به شیوه گلستان و کتابی در علم بدیع به شیوه حدائق السحر تألیف کرد که مطلوب ادیبان روزگارش قرار گرفت. از آن پس، به یاری پدر، به دربار راه یافت و لقبِ «نواب دارالخلافه» گرفت و صاحب مواجب دولتی شد. بدایع نگار، در عهد صدارت حاج میرزا آقاسی (متوفی ۱۲۶۵)، میرزا تقی خان امیرکبیر (مقتول در ۱۲۶۸) و صدارت میرزا آقاخان نوری (۱۲۶۸-۱۲۷۵) به دلایلی، مشمول توجه نبود.
در آغاز جوانی، به تجارت پرداخت ولی چون به این حرفه علاقه نداشت، به کسب علم روی آورد. بیست ساله بود که محموعه ای به نام هزار دستان به شیوه گلستان و کتابی در علم بدیع به شیوه حدائق السحر تألیف کرد که مطلوب ادیبان روزگارش قرار گرفت. از آن پس، به یاری پدر، به دربار راه یافت و لقبِ «نواب دارالخلافه» گرفت و صاحب مواجب دولتی شد. بدایع نگار، در عهد صدارت حاج میرزا آقاسی (متوفی ۱۲۶۵)، میرزا تقی خان امیرکبیر (مقتول در ۱۲۶۸) و صدارت میرزا آقاخان نوری (۱۲۶۸-۱۲۷۵) به دلایلی، مشمول توجه نبود.


در ۱۲۷۶، به فرمان ناصرالدین شاه، مجلسی به نام «مصلحت خانه» از کارگزاران مجرب منعقد شد تا در امور دولتی مشاوره و گفتگو کنند و آقا محمد ابراهیم در شمار اعضای بیست و پنجگانه آن مجلس بود. اما این مصلحت خانه بیش از دو سال نپایید. در همین سال، بدایع نگار به مقام نیابت اول وزارت علوم و ریاست تجارت منصوب و به دریافت خلعت همایون موفق شد، ولی در وزارت علوم خیالات او با توقعات وزیر علوم، علیقلی میرزااعتضادالسلطنه، موافق نیفتاد و در ریاست تجارت نیز مداخله های آقا مهدی ملک التجار (نیای حاج حسین ملک، بانی کتابخانه ملک) در امور، اسبابِ تفرقه خیال و عدم استقلال او را فراهم کرد. ناگزیر استعفا داد و از آن پس مقرر شد که در دفترخانه وزارت امور خارجه به کار بپردازد. و این، آخرین منصب او بود.
در ۱۲۷۶، به فرمان ناصرالدین شاه، مجلسی به نام «مصلحت خانه» از کارگزاران مجرب منعقد شد تا در امور دولتی مشاوره و گفتگو کنند و آقا محمد ابراهیم در شمار اعضای بیست و پنجگانه آن مجلس بود. اما این مصلحت خانه بیش از دو سال نپایید. در همین سال، بدایع نگار به مقام نیابت اول وزارت علوم و ریاست تجارت منصوب و به دریافت خلعت همایون موفق شد، ولی در وزارت علوم خیالات او با توقعات وزیر علوم، علیقلی میرزااعتضادالسلطنه، موافق نیفتاد و در ریاست تجارت نیز مداخله‌های آقا مهدی ملک التجار (نیای حاج حسین ملک، بانی کتابخانه ملک) در امور، اسبابِ تفرقه خیال و عدم استقلال او را فراهم کرد. ناگزیر استعفا داد و از آن پس مقرر شد که در دفترخانه وزارت امور خارجه به کار بپردازد. و این، آخرین منصب او بود.


==وفات==
==وفات==
خط ۶۳: خط ۶۳:
از دیگر آثار او:  
از دیگر آثار او:  
#ترجمه عهدنامه مالک اشتر. این ترجمه ابتدا در آغاز کتاب مخزن الانشاء آمده و در سالهای اخیر، جداگانه، چاپ شده است. چند نسخه خطی نیز از آن در دست است. صاحبنظران آن را در میان ترجمه‌های فراوان عهدنامه، کاملترین ترجمه می‌دانند.  
#ترجمه عهدنامه مالک اشتر. این ترجمه ابتدا در آغاز کتاب مخزن الانشاء آمده و در سالهای اخیر، جداگانه، چاپ شده است. چند نسخه خطی نیز از آن در دست است. صاحبنظران آن را در میان ترجمه‌های فراوان عهدنامه، کاملترین ترجمه می‌دانند.  
#چهار رساله. در یک مجلد، با تاریخ ۱۲۹۱، جزو نسخ خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است. و در یکی از این رساله‌ها عریضه‌ای است خطاب به میرزا حسین خان صدراعظم قزوینی، در شرح پریشانی وضع مملکت و خرابی دستگاه دیوان که در آن، از احوال خود نیز سخن گفته است. رساله های دیگر درباره «مداخل و مخارج»، «اسکناس» و «تأسیس صنعت جدید» اند. دو رساله «مداخل و مخارج» و «اسکناس» را محسن صبا تحلیل کرده است.
#چهار رساله. در یک مجلد، با تاریخ ۱۲۹۱، جزو نسخ خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است. و در یکی از این رساله‌ها عریضه‌ای است خطاب به میرزا حسین خان صدراعظم قزوینی، در شرح پریشانی وضع مملکت و خرابی دستگاه دیوان که در آن، از احوال خود نیز سخن گفته است. رساله‌های دیگر درباره «مداخل و مخارج»، «اسکناس» و «تأسیس صنعت جدید» اند. دو رساله «مداخل و مخارج» و «اسکناس» را محسن صبا تحلیل کرده است.
#خسروی نامه. منظومه ای است کوتاه به بحر متقارب که قسمتهایی از آن در نعت پیامبراکرم صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلّم و معراج اوست. این منظومه در مخزن الانشاء، در حاشیه «ترجمه عهدنامه مالک» نقل شده است.
#خسروی نامه. منظومه ای است کوتاه به بحر متقارب که قسمتهایی از آن در نعت پیامبراکرم صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلّم و معراج اوست. این منظومه در مخزن الانشاء، در حاشیه «ترجمه عهدنامه مالک» نقل شده است.
#دستورالاعقاب. رساله ظریف و منشیانه‌ای در قدح و ذمّ حاجی میرزا آقاسی و بعضی رجال عهد محمد شاه است. بعضی تألیف آن را به پدرش، مهدی نواب، نسبت داده‌اند و برخی آن را از مؤلفات میرزا علی اکبر قائم مقام فراهانی شمرده‌اند اما بسیاری از صاحبنظران آن را اثر بدایع نگار می‌دانند.
#دستورالاعقاب. رساله ظریف و منشیانه‌ای در قدح و ذمّ حاجی میرزا آقاسی و بعضی رجال عهد محمد شاه است. بعضی تألیف آن را به پدرش، مهدی نواب، نسبت داده‌اند و برخی آن را از مؤلفات میرزا علی اکبر قائم مقام فراهانی شمرده‌اند اما بسیاری از صاحبنظران آن را اثر بدایع نگار می‌دانند.