أدب الكتاب: تفاوت میان نسخه‌ها

| پدیدآوران =  

[[اثری، محمد بهجه]] (مصحح)

[[صولی، محمد بن یحیی]] (نویسنده)

[[آلوسی، محمود شکری]] (محقق)

| زبان =عربی

| موضوع =

زبان عربی - فن نگارش

شعر عربی - مجموعه‌ها

صولی، محمد بن یحیی، - 335؟ق. - سرگذشت‌نامه

نثر عربی - مجموعه‌ها

نویسندگی

| ناشر =  

| مکان نشر =بغداد - عراق

| سال نشر = 1341 ‌‎ق  

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11862AUTOMATIONCODE

| چاپ =1

| پیش از =

}}

{{اشتباه نشود|أدب الكاتب}}

'''أدب الكتاب''' به زبان عربى، در آداب کتابت از [[ابوبكر محمد بن يحيى صولى]] (متوفای 335 یا 336ق)، مورخ و اديب عرب از كاتبان و نویسندگان چيره دست عصر عباسى بود.

==ساختار==

مشتمل بر سه جزء است. جزء اول در فضل کتابت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=21&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ج1، ص21]</ref> كه از برترى قلم و فضايل نویسندگى در آن ياد شده است. آن چه در این جزء آمده، به ویژه مطالب مربوط به سابقه کتابت كه از برترى قلم و فضايل نویسندگى در آن ياد شده است. جزء دوم به لوازم کتابت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=92&viewType=html ر.ک: همان، ج، ص 92]</ref> اختصاص يافته و در بیان فرهنگ نویسندگی در عهد مؤلف است؛ مسائل مالی دیوان<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=198&viewType=html ر.ک: همان، ج3، ص198]</ref> و انواع مالیات‌ها، بخش‌های پایانی کتاب نیز به حروف و واژه‌های تصحیح‌پذیر اختصاص دارد.

==گزارش محتوا==

از آنجا كه در دربار عباسى دبيرى اعتبار و اهمیت يافت، به همت خود كاتبان و اديبان، نوعى فرهنگ خاص برای تربيت كاتبان و تعليم اصول نویسندگى پديد آمد و رواج گرفت. [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] با تألیف [[أدب الكاتب|ادب الكاتب]] از پيشگامان تكوین این فرهنگ است. با این اثر [[صولی، محمد بن یحیی|صولى]]، كه آن را ادب الكاتب نيز خوانده‌اند، با همه اختصار در مقايسه با اثر ابن قتيبه، از جهاتى حايز مزايايى به نظر مى‌رسد.  

مؤلف در آغاز کتاب كه نثر آن اديبانه و منشيانه است، مدعى شده است كه آن را جامع هر آنچه به ظرافت اشاره مى‌كند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=20&viewType=html ر.ک: همان، ج1، ص 20]</ref> كه آن چه بسا همه جوانب موضوع را دربرنگیرد. سپس در اشاره‌اى نه چندان روشن به [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]، مى‌گوید كه برخى مؤلفان در این باب، هرچند راه درستى پيموده‌اند، نظر ژرف و فراگیر نداشته‌اند و او كوشيده است در حد امكان، با رعايت جانب اختصار، همه نكات مربوط به موضوع را ذكر كند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=21&viewType=html ر.ک: همان، ص21]</ref>.

آنچه در این جزء اول آمده به ویژه مطالب مربوط به سابقه کتاب در زبان عربى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=28&viewType=html ر.ک: همان، ص28]</ref> و روايت‌هایى كه در این باب در دست است، حايز كمال اهمیت است. همچنين، در آن، به دشوارى‌هاى موجود در قرائت و نگارش خط عربى اشاره رفته است.

جزء دوم برای تحقيق در فرهنگ نویسندگى در عهد مؤلف مطالبى جالب دارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=92&viewType=html ر.ک: همان، ج2، ص92]</ref>. مثلاً در آن، از شيوه استنساخ و دقت‌هایى كه در این كار به كار مى‌برده‌اند، يا شده است، در جزء سوم به مسائل مالى ديوان و انواع ماليات‌ها پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=198&viewType=html ر.ک: همان، ج3، ص198]</ref>. بخش‌هاى پایانى کتاب نيز به حروف و واژه‌هاى تصحيف‌پذير <ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=243&viewType=html ر.ک: همان، ص243]</ref>اختصاص يافته است. برخى آگاهى‌هاى تاريخى کتاب، مانند بازگرداندن زبان ديوان از فارسی به عربى، نيز در خور توجه است.

منبع اصلى کتاب اخبار پراكنده‌اى است كه مؤلف از راویان شنیده است. [[صولی، محمد بن یحیی|صولى]]، در بيشتر موارد، سلسله اسناد خود را ذكر مى‌كند، و از میان آثار مكتوب، به البيان و التبيين [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] اشاره كرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11862?pageNumber=66&viewType=html ر.ک: همان، ج1، ص66]</ref>.

==وضعيت کتاب==

متأسفانه فاقد فهرست راهنماست.

==پانويس ==

<references />

==منابع مقاله==

# فرهنگ و آثار ایرانى- اسلامى

# متن و مقدمه کتاب

==وابسته‌ها==

{{وابسته‌ها}}

[[أدب الكاتب]]

[[الإقتضاب في شرح أدب الكتاب]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]

[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)‎‏]]

[[رده:بهمن (1400)]]