شرح مناقب ابن عربى

شرح مناقب ابن عربى
پدیدآوران	موسوی خلخالی، صالح (نويسنده)
ناشر	کتابخانه خورشید
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1322ش
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	خ7ش4 36 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح مناقب محيى‌الدين عربى عنوان ترجمه و شرحی است که محمدصالح موسوی خلخالی بر کتاب مناقب ائمّه­ اثنی عشریه منسوب به محی‌الدین عربی، نوشته است. ابن عربی در کتاب مناقب ائمه اثنی عشریه، به بیان مناقب امامان دوازده‌گانه شیعه و حضرت زهرا(س) می‌پردازد. برخی به دلیل این کتاب، وی را شیعه شمرده‌اند. محی‌الدین، اصل کتاب را به عربی نگاشته و موسوی خلخالی آن را به فارسی، ترجمه و شرح کرده است.

محمدصالح موسوی خلخالی در بخشی از مقدمه این شرح در توضیح آن چنین می‌نگارد: «منزهى تو اى آنكه از غيب پوشيده و مخزون خود- كه به عالم قدس و لاهوت موصوف است- در عالم شهادت و ناسوت بدن‏هايى انسانى و قالب‏هايى علوى و اشخاصى ملكوتى و نفوس قدسى ايجاد كردى و آن‏ها ما را به طريقه تسبيح و تهليل ارشاد كردند و به ما راه تحميد و تجليل را با كلامشان آموختند كه «حمد مخصوص آن كسى كه گويندگان به حد حمد او نمى‏‌توانند رسيد و شمارندگان نتوانند ثناى او را در حد و اندازه آرند و كوشش‏‌كنندگان نتوانند حق او را به جاى آورند و درود بى‏‌پايان و سلام بر اين انوار برتر و نشانه‌‏هاى روشن و بدن‏هاى پاكيزه تا آن زمان كه براى دوام اسمى هست و براى ابديت رسمى.]

و بعد: مدّت زمانى قبل بر اين، يكى از اعاظم ادباء و اجلّه فضلاء دار الخلافه طهران كه رشته دوستيش با اين بنده محكم و عهد مودّتش مستحكم است، خواهش نمود در شرح مناقب ائمّه اثناعشريّه صلوات اللّه عليهم اجمعين كه منسوب به استاد العرفاء و السّالكين محيى الدين اعرابى است؛ كتابى برنگارم و در حلّ معضلات آن مناقب شرحى بيارم. چون آن فاضل يگانه در فنون مخصوصه خود همواره مشغول تصنيف و تأليف است قريحه جامده مرا نيز چون ذهن سليم خود مستعد دانسته‏ و طبيعت افسرده مرا همچون خاطر وقّاد خود مشتعل مى‏پنداشت، بدين واسطه روزبه روز در ترغيب اين بنده همّت مى‏گماشت، تا آنكه از همّت بلند آن فاضل معاصر طبيعت افسرده مرا انبساطى حاصل شد و خاطر پژمرده مرا نشاطى ظاهر گشت چند صباحى خود را از ساير مشاغل علميّه كناره گرفته به تحرير اين مختصر ممارست نمودم و در حلّ معانى لغويّه و كشف مرموزات عرفانيّه آن به قدرى كه گنجايش اين مختصر بود از نقل اقوال علماء لغت و استشهاد اصطلاحات اهل معرفت مضايقت نكردم شواهد بسيارى از هر دو فريق بياوردم و شرح حالات محيى الدّين را كه‏ مصنّف آن مناقب است با بعضى از بيانات حكميّه در ديباچه آن رساله مندرج ساختم.»

شیوه موسوی خلخالی، در این کتاب اینگونه است که ابتدا بخشی از متن ابن عربی را می‌آورد. سپس در زیر آن، ترجمه فارسی آن را ارائه می‌نماید و پس از ترجمه به شرح عبارات ذکر شده، می‌پردازد. عبارات ترجمه، قدیمی است و از این جهت برای خواننده امروزین، شاید روان نباشد. شرح مطالب نیز در حد خودش، شرح مفید و قابل استفاده‌ای است. بخشی از ابتدای متن خاتمه کتاب به عنوان نمونه ارائه می‌شود تا قلم مترجم و شارح و ترتیب شیوه ارائه مطالب وی(متن، ترجمه، شرح) عینا قابل مشاهده باشد:

خاتمة در تكميل بيان فضائل و شهادت به كمالات اهل البيت عليهم‌السّلام‏

قال الشيخ: " اللّهمّ انّى اشهدك انّ هؤلاء اهل‌بيت الرّسالة و مختلف الملائكة و مهبط الوحي و خزّان العلم و منتهى الحكمة و معادن الرّحمة و اصول الكرم و قادة الامم و عناصر الأبرار و دعائم الأخيار و أبواب الإيمان و اصفياء الرّحمن و سلالة خيرة النّبيّين و خلاصة عترة صفوة المرسلين صلوات اللّه و سلامه عليه و عليهم اجمعين"

حاصل الترجمه: گواه مى‏گيرم خداوند تبارك و تعالى را بر اينكه اين بزرگوارانى كه نام نامى و اسم گرامى آنها را به جلالت و عظمت برشمردم جميعا از اهل‌بيت رسالت‏اند كه قلوب واعيه و صدور منشرحه آن بزرگواران محل نزول وحى كبريايى است و آستان مطهر آنها زيارتگاه ملائكه‏ مقدسه و خود گنجوران علم و نهايت دانش‏اند و معادن رحمت رحمانيه و اصول بخشايش و كرم و پيشوايان امم؛ بيخ و بنياد نيكوكارانند و ابواب ايمان و برگزيده انبيا صلوات‌اللّه‌عليه‌وعليهم‌اجمعين.

اهل‌بيت الرّسالة يعنى خانواده رسالت و پيغمبرى و ممكن است كه از" بيت" رسالت حضرت رسول صلّى‌اللّه‌عليه‌وآله اراده شود زيرا كه" هو الّذي جعلت النّبوّة فيه [رسالت آن چيزى است كه نبوت در آن قرار داده شده است‏] و محتمل است كه از لفظ" بيت" رسالت، حضرت اميرالمؤمنين صلوات‌اللّه‌عليه را اراده نماييم" لأنّه مسكن احكام الرّسالة و الحاوي لأسرارها و الجامع‏ لآثارها و الحافظ لشريعتها" [چون او مسكن احكام رسالت است و در برگيرنده اسرار آن و جمع‏كننده آثار آن و حافظ شريعت آن است‏] و بهر تقدير معنى صحيح است زيرا كه آن بزرگواران اهل و اولاد خانه رسالتند.

منبع مقاله

مقدمه و متن کتاب.