مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه

‏مکتب‌ها و فرقه‏‌های اسلامی در سده‏‌های میانه
پدیدآوران	مادلونگ، ویلفرد (نويسنده) قاسمی، جواد (مترجم)
ناشر	آستان قدس رضوی. بنياد پژوهش‌های اسلامى
مکان نشر	ایران - مشهد مقدس
سال نشر	1375ش
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	اسلام - تاریخ - اسلام - عقاید - اسلام - فرقه‎‌ها
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏م‎‏2‎‏م‎‏7 203 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، مجموعه‌ای است از مقالات ولفرد مادلونگ، پیرامون تاریخ عقیدتی مکتب‌ها و جنبش‌های مذهبی در سده‌های میانه اسلام که با ترجمه فارسی جواد قاسمی، منتشر شده است.

مقاله‌های موجود در این اثر، اغلب کوتاه و مختصر است، اما در واقع، هریک حکم کتابی مستقل را دارد. مؤلف هیچ‌ جا بدون ارائه سند، مطلبی را ذکر نکرده و مراجع و منابع او، اغلب دست اول و بسیار حایز اهمیت است.

سه مقاله نخست، به‌تفصیل درباره مرجئه سخن می‌گوید. مقاله اول، ردیه‌های ابوعبید قاسم بن سلام را درباره نظریات مرجئه پیرامون ایمان که از دیدگاه اصحاب حدیث سنی بیان شده است، تحلیل می‌کند. مقاله دوم، پیدایش آیین ماتریدی که یکی از مکتب‌های کلام مرجئه در میان حنفیان ماوراءالنهری است و نیز گسترش آن را به نواحی مرکزی اسلام بر اثر اشاعه ترک‌ها، بیان می‌دارد. در مقاله سوم، مباحثی پیرامون انتشار اولیه مرجئه و حنفیه به سمت ایران و آسیای مرکزی مطرح شده است. مقاله چهارم، در باب اولین مرحله منازعه پیرامون خلق قرآن سخن می‌گوید.

کلام معتزلی، به‌طور کلی در مذهب شیعه اثناعشری در دوره‌های بعد، غالب آمد. قبول تدریجی آن از سده سوم هجری، در مقاله پنجم بررسی شده است؛ حال آنکه نظریات کلامی شیعه اثناعشری پیش از معتزله، در مقاله ششم مورد بررسی قرار گرفته است. در مقاله هفتم، سخن در باب رساله‌ای است از شریف مرتضی در اینکه آیا احراز مقام و منصب از حاکمی غیر شیعی برای شیعیان، جایز است یا خیر. مقاله نهم، بحث در خصوص منازعه‌ای است میان علمای شیعه در دوران صفوی پیرامون مشروعیت خراج. در مقاله دهم، نظریات فقهی خاص شیعه درباره ازدواج موقت، طلاق و ارث زنان مورد بحث قرار گرفته است. مقاله یازدهم به شرح اندیشه‌های مذهبی ابن ابی‌جمهور احسایی پرداخته و در مقاله دوازدهم، اطلاعاتی اصیل درباره بجلیه، جمع‌آوری و تحلیل شده است. مقاله سیزدهم، سیر تحول دو عنصر اصلی تفکر کهن اسماعیلی را بررسی می‌کند و مقاله چهاردهم، از منابع تدوین فقه اسماعیلی سخن گفته و مقاله پانزدهم، به تحلیل دیدگاه‌های مطرفیه، اختصاص یافته است.

منابع مقاله

گفتار مترجم و مقدمه.