الإستيعاب في معرفة الأصحاب (تحقیق علی محمد معوض)

الإستيعاب في معرفة الأصحاب(ابن‌ عبد البر، یوسف‌ بن‌ عبد الله)
پدیدآوران	ابن‌ عبدالبر، یوسف‌ بن‌ عبد الله (نويسنده) معوض، علی محمد (محقق)
ناشر	دار الکتب العلمية
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1422ق
چاپ	2
شابک	‎-
موضوع	اسلام -- سرگذشت نامه - صحابه - سرگذشت نامه - صحابه زن - سرگذشت نامه
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏الف‎‏5‎‏ ‎‏1381 28/6 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، اثر ابوعمر یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر قرطبی اندلسی (462-368ق) معروف به ابن عبد البر، یکى از فرهنگ‌نامه‌های مهم اهل سنت در شناخت صحابه و راویان حدیث از مرد و زن است که در اوایل قرن پنجم نوشته‌شده است. الاستیعاب با تحقیق و پاورقی‌های علی‌محمد معوض و عادل ‌احمد عبدالموجود و تقریظ‌های محمد عبدالمنعم بری و جمعه طاهر نجار در چهار جلد عرضه شده است.

الاستیعاب با داشتن مطالب تاریخی و حدیثی مفصل‌تر از آثار پیش از خود، منبع بسیار مهمی برای دانشمندان علم رجال، حدیث، تاریخ، انساب و صحابه‌شناسى شمرده‌ می‌شود. بزرگان اهل سنت با ستایش آن، براى تألیف و تدوین کتاب‌هاى خود از استیعاب بسیار بهره ‌برده‌اند. قرطبی خود نیز، منبع‌های معتبر در کار تألیف استیعاب را برشمرده است.

کتاب با مقدمه‌ای کوتاه از نسب و سیره نبى اکرم (ص) آغاز شده، سپس صحابه پیامبر(ص) و همه کسانى که در سند احادیث نبوى واقع شده‌اند، با ترتیب الفبا شرح و توضیح داده می‌شوند. قرطبی درباره برخی از راویان فقط به ذکر نام، نسب و برخى ویژگی‌هایشان مانند ایمان‌آوردن، زادروز و مرگشان بسنده کرده و توضیح بیشترى نداده است. ولى دربارۀ بسیارى از آنان شرح مفصلی می‌دهد. او پس از پایان نام راویان در حرف یاء، مطالب کوتاهی را در سه بخش به کتاب خود افزوده است؛ «کتاب الکُنى»، «کتاب النساء» و «کتاب کُنى النساء».

او صحابه و کیفیت اسلام‌آوردنشان را و نیز وقایع مربوط به راویان را با توجه به شهرت هر یک، به‌گونه‌ای متفاوت‌ از هم بحث کرده است. او همچنین، به بحث‌های رجالى می‌پردازد و احادیث را نقل و نقد می‌کند. قرطبی با آوردن نسبت راویان با وقایع تاریخ اسلام و درج مشخصه‌های فردى و نقش اجتماعى آنان، جنبه‌ای تاریخی به اثرش بخشیده و با این کار، بازسازى صحنه‌هاى تاریخى را آسان نموده است.‏

محققان کتاب مقدمه‌ای دربارۀ ویژگی‌های «صحابی» نوشته‌اند.‏آنان از نسخه‌های کتابخانه «دارالکتب المصریه» و از نسخۀ معهد مخطوطات عربیه و نیز نسخۀ چاپی دارُ نهضة مصر بهره‌ گرفته‌اند. همچنین، کار توثیق تراجم و اشعار، معنایابی واژه‌ها و درج فهرستی برای همه اجزای کتاب را انجام داده‌اند.‏

منابع مقاله

1. مقدمه محققان.
2. معرفی کتاب الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیةالله العظمی مکارم شیرازی، به نشانی:https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=23&catid=24055&pageindex=90&mid=248657