تاریخ راقم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'عمدتا' به 'عمدتاً') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[راقم سمرقندی، میر سید شریف]] ( | [[راقم سمرقندی، میر سید شریف]] (نویسنده) | ||
[[ستوده، منوچهر]] (محقق) | [[ستوده، منوچهر]] (محقق) | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11510AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11510AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11510 | |||
| کتابخوان همراه نور =11510 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تاريخ راقم'''، تألیف [[راقم سمرقندی، میر سید شریف|سید میرشرف‌الدین شریف سمرقندى]] و تحقیق [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]] كتابى است در باب زندگانى رجال مشهور ماوراءالنهر و خراسان از عهد تيمور تا روزگار صفويان به زبان فارسی. | |||
== | == تاریخ نگارش == | ||
تألیف كتاب د ر1108ق آغاز و در 1125ق به پايان آمده است. | |||
== انگیزه تألیف == | |||
هدف مؤلف از نوشتن اين كتاب تدوين سوانح آن روزگار و حوادث ایران و ماوراءالنهر بوده و عمدتاً به «وَفَيات» توجه داشته است. به همين جهت در سراسر كتاب شمار فراوانى ماده تاريخ به چشم مى‌خورد. | |||
==گزارش محتوا== | |||
از اين كتاب چهارده نسخه خطى شناخته شده است. متن كتاب، پس از خطبه، با گزارش وفات سلطان ابوسعيد آغاز مى‌شود و به «ذكر تاريخ اولاد خاقان... ابوالخيرخان» پايان مى‌يابد. | از اين كتاب چهارده نسخه خطى شناخته شده است. متن كتاب، پس از خطبه، با گزارش وفات سلطان ابوسعيد آغاز مى‌شود و به «ذكر تاريخ اولاد خاقان... ابوالخيرخان» پايان مى‌يابد. | ||
| خط ۳۶: | خط ۴۱: | ||
راقم در تاريخ ماوراءالنهر متبحر بوده و بر جزئيات حوادث آن سامان وقوف كم‌نظيرى داشته است. مؤلف ابتدا قطعه شعرى از سروده‌هاى خود يا ديگران متضمن تاريخ درگذشت يكى از مشاهير آن حدود را مى‌آورد، سپس به شرح ماجرا مى‌پردازد. تاريخ راقم از حيث اطلاع دقيق بر حوادث ماوراءالنهر و خراسان به خصوص احوال حكمرانان و خاندان‌هاى مشهور آن سامان چون شيبانى‌ها در زمره منابع دست اول به شمار مى‌رود. | راقم در تاريخ ماوراءالنهر متبحر بوده و بر جزئيات حوادث آن سامان وقوف كم‌نظيرى داشته است. مؤلف ابتدا قطعه شعرى از سروده‌هاى خود يا ديگران متضمن تاريخ درگذشت يكى از مشاهير آن حدود را مى‌آورد، سپس به شرح ماجرا مى‌پردازد. تاريخ راقم از حيث اطلاع دقيق بر حوادث ماوراءالنهر و خراسان به خصوص احوال حكمرانان و خاندان‌هاى مشهور آن سامان چون شيبانى‌ها در زمره منابع دست اول به شمار مى‌رود. | ||
مؤلف در | مؤلف در جاهایى از كتاب به احوال خود و دودمانش اشاره مى‌كند. اين اطلاعات بر روى هم مختصر است و گزارش كامل زندگى وى و اجدادش از آن به دست نمى‌آيد. | ||
كتاب فصل‌بندى خاصى ندارد. مؤلف ذيل هر عنوان مختصرى د رآن باب سخن رانده سپس قطعه ماده تاريخ را آورده است و از اين قطعات تاريخ وفات برخى شخصيت‌ها، شاعران و عارفان مشهور معلوم مى‌گردد كه از فوايد كتاب شمرده مى‌شود. از جمله كسانى كه تاريخ وفات آن‌ها در قطعات منظوم آمده، ابن يمين | كتاب فصل‌بندى خاصى ندارد. مؤلف ذيل هر عنوان مختصرى د رآن باب سخن رانده سپس قطعه ماده تاريخ را آورده است و از اين قطعات تاريخ وفات برخى شخصيت‌ها، شاعران و عارفان مشهور معلوم مى‌گردد كه از فوايد كتاب شمرده مى‌شود. از جمله كسانى كه تاريخ وفات آن‌ها در قطعات منظوم آمده، ابن يمين قطعو، صدرالشريعه، طغان تيمور، نتاج چنگيز خان، شيخ حسن نويان، خواجه سلمان ساوجى و شاه قاسم انوار را بايد نام برد. | ||
مؤلف گاه تاريخ بعضى وقايع ديگر را در كتابش مندرج ساخته و از آن جمله است تاريخ احداث مدرسه سلطان | مؤلف گاه تاريخ بعضى وقايع ديگر را در كتابش مندرج ساخته و از آن جمله است تاريخ احداث مدرسه سلطان حسین ميرزا بايقرا، تولد مولاناى جام، خروج شيبانى خان، خروج شاه اسماعيل، نامه شيبانى به شاه اسماعيل، احداث مسجد جامع سمرقند، بناى مدرسه ميرعرب و رفتن همايون ميرزا از هند به عراق. | ||
با اين كه محور اصلى تألیف راقم، تاريخ ماوراءالنهر و خراسان و رجال آن نواحى است، مؤلف گاه متذكر برخى حوادث و وقايع تاريخى شبه قاره هند و | با اين كه محور اصلى تألیف راقم، تاريخ ماوراءالنهر و خراسان و رجال آن نواحى است، مؤلف گاه متذكر برخى حوادث و وقايع تاريخى شبه قاره هند و ایران شده، به خصوص اطلاعات مفيدى درباره بابريان هند و پادشاهان نخست اين سلسله عرضه داشته است. فايده ديگر اين اثر برخى آگاهى‌هاى مفيد درباره اماكن جغرافيايى ماوراءالنهر است كه در ضمن مطالب تاريخى مندرج است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
از تاريخ راقم نسخه‌هاى خطى متعددى در كتابخانه‌هاى تاجیكستان، پاريس، پترزبورگ، بريتانيا، كتابخانه مركزى دانشگاه تهران و كتابخانه مجلس محفوظ است. تاريخ راقم نخستين بار در سال 1322ق.1904/م. در تاشكند در هامش «تحفه الاحباب» واضح بخارى به چاپ رسيد؛ اما نسخ اين چاپ ناياب است. اين كتاب در سال‌هاى اخير به تصحيح [[ستوده، منوچهر|منوچهر ستوده]]، بر اساس نسخه خطى موجود در كتابخانه عينى تاجیكستان همراه با فهرست‌هاى متعدد به چاپ رسيده است. متأسفانه مصحح مجال مقابله با نسخ خطى ديگر را نداشته است. | |||
از تاريخ راقم نسخه‌هاى خطى متعددى در كتابخانه‌هاى | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# آل داود، سيد على، فرهنگ آثار ایرانى-اسلامى، ج2، ص154. | |||
# بروجردى، آزاد، كتاب‌هاى تازه، نشر دانش، زمستان 1381، ش106، ص63-68. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تاریخ راقم سمرقندی]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | |||
[[رده: تاریخ]] | |||
[[رده:آسیای مرکزی]] | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۳۲
| تاریخ راقم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | راقم سمرقندی، میر سید شریف (نویسنده) ستوده، منوچهر (محقق) |
| ناشر | بنياد موقوفات دکتر محمود افشار |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1380 ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ راقم، تألیف سید میرشرف‌الدین شریف سمرقندى و تحقیق منوچهر ستوده كتابى است در باب زندگانى رجال مشهور ماوراءالنهر و خراسان از عهد تيمور تا روزگار صفويان به زبان فارسی.
تاریخ نگارش
تألیف كتاب د ر1108ق آغاز و در 1125ق به پايان آمده است.
انگیزه تألیف
هدف مؤلف از نوشتن اين كتاب تدوين سوانح آن روزگار و حوادث ایران و ماوراءالنهر بوده و عمدتاً به «وَفَيات» توجه داشته است. به همين جهت در سراسر كتاب شمار فراوانى ماده تاريخ به چشم مى‌خورد.
گزارش محتوا
از اين كتاب چهارده نسخه خطى شناخته شده است. متن كتاب، پس از خطبه، با گزارش وفات سلطان ابوسعيد آغاز مى‌شود و به «ذكر تاريخ اولاد خاقان... ابوالخيرخان» پايان مى‌يابد.
مؤلف در اين كتاب حوادث تاريخى را از سال 736ق. (سال ولادت تيمور) تا سال 1054ق. (سال جلوس عبدالعزيز خان بن ند محمد خان از اميران ماوراءالنهر) را گزارش كرده است. وى تاريخ وقوع حوادث به حساب ابجد را به نظم درآورده است.
راقم در تاريخ ماوراءالنهر متبحر بوده و بر جزئيات حوادث آن سامان وقوف كم‌نظيرى داشته است. مؤلف ابتدا قطعه شعرى از سروده‌هاى خود يا ديگران متضمن تاريخ درگذشت يكى از مشاهير آن حدود را مى‌آورد، سپس به شرح ماجرا مى‌پردازد. تاريخ راقم از حيث اطلاع دقيق بر حوادث ماوراءالنهر و خراسان به خصوص احوال حكمرانان و خاندان‌هاى مشهور آن سامان چون شيبانى‌ها در زمره منابع دست اول به شمار مى‌رود.
مؤلف در جاهایى از كتاب به احوال خود و دودمانش اشاره مى‌كند. اين اطلاعات بر روى هم مختصر است و گزارش كامل زندگى وى و اجدادش از آن به دست نمى‌آيد.
كتاب فصل‌بندى خاصى ندارد. مؤلف ذيل هر عنوان مختصرى د رآن باب سخن رانده سپس قطعه ماده تاريخ را آورده است و از اين قطعات تاريخ وفات برخى شخصيت‌ها، شاعران و عارفان مشهور معلوم مى‌گردد كه از فوايد كتاب شمرده مى‌شود. از جمله كسانى كه تاريخ وفات آن‌ها در قطعات منظوم آمده، ابن يمين قطعو، صدرالشريعه، طغان تيمور، نتاج چنگيز خان، شيخ حسن نويان، خواجه سلمان ساوجى و شاه قاسم انوار را بايد نام برد.
مؤلف گاه تاريخ بعضى وقايع ديگر را در كتابش مندرج ساخته و از آن جمله است تاريخ احداث مدرسه سلطان حسین ميرزا بايقرا، تولد مولاناى جام، خروج شيبانى خان، خروج شاه اسماعيل، نامه شيبانى به شاه اسماعيل، احداث مسجد جامع سمرقند، بناى مدرسه ميرعرب و رفتن همايون ميرزا از هند به عراق.
با اين كه محور اصلى تألیف راقم، تاريخ ماوراءالنهر و خراسان و رجال آن نواحى است، مؤلف گاه متذكر برخى حوادث و وقايع تاريخى شبه قاره هند و ایران شده، به خصوص اطلاعات مفيدى درباره بابريان هند و پادشاهان نخست اين سلسله عرضه داشته است. فايده ديگر اين اثر برخى آگاهى‌هاى مفيد درباره اماكن جغرافيايى ماوراءالنهر است كه در ضمن مطالب تاريخى مندرج است.
وضعيت كتاب
از تاريخ راقم نسخه‌هاى خطى متعددى در كتابخانه‌هاى تاجیكستان، پاريس، پترزبورگ، بريتانيا، كتابخانه مركزى دانشگاه تهران و كتابخانه مجلس محفوظ است. تاريخ راقم نخستين بار در سال 1322ق.1904/م. در تاشكند در هامش «تحفه الاحباب» واضح بخارى به چاپ رسيد؛ اما نسخ اين چاپ ناياب است. اين كتاب در سال‌هاى اخير به تصحيح منوچهر ستوده، بر اساس نسخه خطى موجود در كتابخانه عينى تاجیكستان همراه با فهرست‌هاى متعدد به چاپ رسيده است. متأسفانه مصحح مجال مقابله با نسخ خطى ديگر را نداشته است.
منابع مقاله
- آل داود، سيد على، فرهنگ آثار ایرانى-اسلامى، ج2، ص154.
- بروجردى، آزاد، كتاب‌هاى تازه، نشر دانش، زمستان 1381، ش106، ص63-68.