المستطرف في كل فن مستظرف: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== گزارش محتوا ==' به '==گزارش محتوا==') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[لحام، سعید محمد]] (محقق) | [[لحام، سعید محمد]] (محقق) | ||
[[ | [[ابشیهی، محمد بن احمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJA 4432 /م5 1378 | | کد کنگره =PJA 4432 /م5 1378 | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| سال نشر = 1419 ق یا 1999 م | | سال نشر = 1419 ق یا 1999 م | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02497AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02497 | ||
| کتابخوان همراه نور =02497 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''المستطرف في كل فن مستظرف'''، اثر [[ابشیهی، محمد بن احمد|شهاب‌الدين محمد بن احمد ابوالفتح ابشيهى]]، كتابى است در موضوعات مختلف و متنوع از جمله مبانى اسلام، زندگى معنوى، سياسى و اجتماعى انسان كه به زبان عربى و در نيمه اول قرن نهم هجرى نوشته شده است. | |||
==ساختار== | |||
كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در 84 باب كه برخى شامل چند فصل مى‌باشد، عرضه شده است. | |||
== ساختار == | |||
كتاب با دو مقدمه از محقق و | |||
در تنظيم ابواب، ترتيب خاصى رعايت نشده است. | در تنظيم ابواب، ترتيب خاصى رعايت نشده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه محقق، توضيحات مختصرى پيرامون موضوع كتاب داده شده است.<ref>مقدمه محقق، ص5</ref> | در مقدمه محقق، توضيحات مختصرى پيرامون موضوع كتاب داده شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3431/1/5 مقدمه محقق، ص5]</ref> | ||
نویسنده در مقدمه خود، برنامه‌اى كه نظم چندان روشنى ندارد، براى كار خود ريخته و چون ديده است كه دانش‌ها در كتاب‌هاى گوناگون پراكنده‌اند، خواسته است همه (به‌ويژه اخلاق و ادب را) يك جا جمع كند تا همگان را به كار آيد. سپس برخى را به داستان‌هاى شادى‌آفرين آراسته و برخى ديگر را به آيات و احاديث و روايات صحيح مستند كرده است. | |||
در اين گونه موارد نيز از «ربيع الأبرار» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و «العقد الفريد» ابن عبدربّه سود برده است.<ref>مقدمه | در اين گونه موارد نيز از «ربيع الأبرار» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و «العقد الفريد» ابن عبدربّه سود برده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3431/1/7 مقدمه نویسنده، ص7]</ref> | ||
شايد بتوان ابواب و مطالب كتاب را به ترتيب زير تقسيم‌بندى موضوعى كرد: | شايد بتوان ابواب و مطالب كتاب را به ترتيب زير تقسيم‌بندى موضوعى كرد: | ||
#اسلام: مبانى اسلام، قرآن، توكل بر خدا، توبه، ذكر دنيا و زهد، درود بر پيامبر(ص)؛ به‌عنوان مثال، | #اسلام: مبانى اسلام، قرآن، توكل بر خدا، توبه، ذكر دنيا و زهد، درود بر پيامبر(ص)؛ به‌عنوان مثال، نویسنده مبانى اسلام را در پنج فصل خلاصه كرده و به توضيح آن‌ها پرداخته است. اين فصول عبارتند از: اخلاص؛ نماز و فضيلت آن؛ زكات؛ روزه و حج.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3431/1/11 متن كتاب، ص11 - 18]</ref> | ||
#زندگى معنوى انسان: عقل و هوش، عشق، قضا و قدر، صبر و تسلّى، علم و ادب، فضيلت و علم، توكل بر خدا، عدل و انصاف، شفقت بر خلق و... | #زندگى معنوى انسان: عقل و هوش، عشق، قضا و قدر، صبر و تسلّى، علم و ادب، فضيلت و علم، توكل بر خدا، عدل و انصاف، شفقت بر خلق و... | ||
# | #نویسنده در مورد عقل، معتقد است عقل، داراى دو قسم مى‌باشد: قسمى كه قبول نقصان و زيادت نمى‌كند كه عبارت است از عقل غريزى مشترك بين عقلا و قسمى كه قابل نقصان و زيادت است كه همان عقل تجربى و اكتسابى مى‌باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/3431/1/20 همان، ص20]</ref> | ||
#انسان و زندگى مادى او: خوراك و آداب آن؛ ظاهر انسان، قدّ، شمايل و جامه او؛ زيورآلات و عطريّات؛ جوانى، پيرى، تندرستى و بيمارى؛ اسم، كنيه و لقب؛ سفر؛ مال‌پرستى؛ فقر؛ آوازه‌خوانان؛ كنيزكان آوازه‌خوان؛ زن؛ باده؛ پزشکى و... | #انسان و زندگى مادى او: خوراك و آداب آن؛ ظاهر انسان، قدّ، شمايل و جامه او؛ زيورآلات و عطريّات؛ جوانى، پيرى، تندرستى و بيمارى؛ اسم، كنيه و لقب؛ سفر؛ مال‌پرستى؛ فقر؛ آوازه‌خوانان؛ كنيزكان آوازه‌خوان؛ زن؛ باده؛ پزشکى و... | ||
#زندگى سياسى و اجتماعى: شاهان و سلاطين و اطاعت اولوالامر، آداب معاشرت با سلطان، وزيران و بزرگان دولت، قضاوت و قاضيان، شجاعت و اثرات آن در جنگ و... | #زندگى سياسى و اجتماعى: شاهان و سلاطين و اطاعت اولوالامر، آداب معاشرت با سلطان، وزيران و بزرگان دولت، قضاوت و قاضيان، شجاعت و اثرات آن در جنگ و... | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
#پراكنده: حيوان، عجايب مخلوقات، پريان، درياها، نهرها، چاه‌ها و... | #پراكنده: حيوان، عجايب مخلوقات، پريان، درياها، نهرها، چاه‌ها و... | ||
دو ويژگى در اثر حاضر وجود دارد كه ظاهرا همين دو خصلت موجب شهرت آن شده است: يكى آنكه | دو ويژگى در اثر حاضر وجود دارد كه ظاهرا همين دو خصلت موجب شهرت آن شده است: يكى آنكه نویسنده موفق شده بود از معانى دينى، اخلاقى و ادبى، تركيبى فراهم آورد كه با ذوق مسلمانان سده‌هاى 9 و 10ق، همسازى تمام داشته باشد و هر مسلمان فرهنگ‌دوست، همه مفاهيم و معانى مورد نياز خود را در آن بازيابد. | ||
دوم آنكه شيوه نگارش وى، از سادگى و روانى خاصى برخوردار است. او شايد به سبب عدم تبحر كافى، از تكلّف سجع‌پردازى، معقّدسازى و مترادف‌سازى در امان ماند و به زبانى كه قابل فهم همگان بود، نوشت؛ چنان‌كه گاه نمى‌توانست از مصطلحات و تركيبات لهجه مصرى بپرهيزد. هرچند اين جنبه از اثر | دوم آنكه شيوه نگارش وى، از سادگى و روانى خاصى برخوردار است. او شايد به سبب عدم تبحر كافى، از تكلّف سجع‌پردازى، معقّدسازى و مترادف‌سازى در امان ماند و به زبانى كه قابل فهم همگان بود، نوشت؛ چنان‌كه گاه نمى‌توانست از مصطلحات و تركيبات لهجه مصرى بپرهيزد. هرچند اين جنبه از اثر نویسنده از نظر برخى عيب محسوب مى‌شود، ولى اينك زمينه مناسبى را براى بررسى لهجه و ضرب‌المثل‌ها و احيانا برخى خلقيات مصريان فراهم آورده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
اين اثر، به تركى استامبولى نيز ترجمه شده و علاوه بر اين، برخى به تلخيص آن پرداختند؛ | اين اثر، به تركى استامبولى نيز ترجمه شده و علاوه بر اين، برخى به تلخيص آن پرداختند؛ تلخيص‌هایى از قبيل: «المستطلف من المستطرف»، «المستقطف من المستطرف» و نيز تلخيص آن در ظاهريه. | ||
تحقيق كتاب، توسط [[لحام، سعید محمد|سعيد محمد اللحام]] صورت گرفته است. | تحقيق كتاب، توسط [[لحام، سعید محمد|سعيد محمد اللحام]] صورت گرفته است. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن كتاب. | #مقدمه و متن كتاب. | ||
#اكتفاء القنوع بما هو مطبوع، ادوارد فنديك، ص348. | #[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/26280/1/348 اكتفاء القنوع بما هو مطبوع، ادوارد فنديك، ص348]. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۷۸: | خط ۸۰: | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | [[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] | [[رده:زبان و ادبیات عربی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۳۷
| المستطرف في کل فن مستظرف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | لحام، سعید محمد (محقق) ابشیهی، محمد بن احمد (نویسنده) |
| ناشر | عالم الکتب |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1419 ق یا 1999 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ادبیات عربی - قرن9ق. - مجموعهها ادبیات عربی - لطیفه، هجو و طنز |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA 4432 /م5 1378 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المستطرف في كل فن مستظرف، اثر شهاب‌الدين محمد بن احمد ابوالفتح ابشيهى، كتابى است در موضوعات مختلف و متنوع از جمله مبانى اسلام، زندگى معنوى، سياسى و اجتماعى انسان كه به زبان عربى و در نيمه اول قرن نهم هجرى نوشته شده است.
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در 84 باب كه برخى شامل چند فصل مى‌باشد، عرضه شده است.
در تنظيم ابواب، ترتيب خاصى رعايت نشده است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، توضيحات مختصرى پيرامون موضوع كتاب داده شده است.[۱]
نویسنده در مقدمه خود، برنامه‌اى كه نظم چندان روشنى ندارد، براى كار خود ريخته و چون ديده است كه دانش‌ها در كتاب‌هاى گوناگون پراكنده‌اند، خواسته است همه (به‌ويژه اخلاق و ادب را) يك جا جمع كند تا همگان را به كار آيد. سپس برخى را به داستان‌هاى شادى‌آفرين آراسته و برخى ديگر را به آيات و احاديث و روايات صحيح مستند كرده است.
در اين گونه موارد نيز از «ربيع الأبرار» زمخشرى و «العقد الفريد» ابن عبدربّه سود برده است.[۲]
شايد بتوان ابواب و مطالب كتاب را به ترتيب زير تقسيم‌بندى موضوعى كرد:
- اسلام: مبانى اسلام، قرآن، توكل بر خدا، توبه، ذكر دنيا و زهد، درود بر پيامبر(ص)؛ به‌عنوان مثال، نویسنده مبانى اسلام را در پنج فصل خلاصه كرده و به توضيح آن‌ها پرداخته است. اين فصول عبارتند از: اخلاص؛ نماز و فضيلت آن؛ زكات؛ روزه و حج.[۳]
- زندگى معنوى انسان: عقل و هوش، عشق، قضا و قدر، صبر و تسلّى، علم و ادب، فضيلت و علم، توكل بر خدا، عدل و انصاف، شفقت بر خلق و...
- نویسنده در مورد عقل، معتقد است عقل، داراى دو قسم مى‌باشد: قسمى كه قبول نقصان و زيادت نمى‌كند كه عبارت است از عقل غريزى مشترك بين عقلا و قسمى كه قابل نقصان و زيادت است كه همان عقل تجربى و اكتسابى مى‌باشد.[۴]
- انسان و زندگى مادى او: خوراك و آداب آن؛ ظاهر انسان، قدّ، شمايل و جامه او؛ زيورآلات و عطريّات؛ جوانى، پيرى، تندرستى و بيمارى؛ اسم، كنيه و لقب؛ سفر؛ مال‌پرستى؛ فقر؛ آوازه‌خوانان؛ كنيزكان آوازه‌خوان؛ زن؛ باده؛ پزشکى و...
- زندگى سياسى و اجتماعى: شاهان و سلاطين و اطاعت اولوالامر، آداب معاشرت با سلطان، وزيران و بزرگان دولت، قضاوت و قاضيان، شجاعت و اثرات آن در جنگ و...
- اخلاق و آداب: پند و اندرز، رايزنى، وصايا و مواعظ، عدل و احسان و...
- ادبيات و علم: فضيلت علم و ادب، آداب و حكم، امثال، بلاغت و فصاحت و...
- فرهنگ عرب: اخبار عرب، كهانت و قيافه و زجر، خيل و جز آن.
- پراكنده: حيوان، عجايب مخلوقات، پريان، درياها، نهرها، چاه‌ها و...
دو ويژگى در اثر حاضر وجود دارد كه ظاهرا همين دو خصلت موجب شهرت آن شده است: يكى آنكه نویسنده موفق شده بود از معانى دينى، اخلاقى و ادبى، تركيبى فراهم آورد كه با ذوق مسلمانان سده‌هاى 9 و 10ق، همسازى تمام داشته باشد و هر مسلمان فرهنگ‌دوست، همه مفاهيم و معانى مورد نياز خود را در آن بازيابد.
دوم آنكه شيوه نگارش وى، از سادگى و روانى خاصى برخوردار است. او شايد به سبب عدم تبحر كافى، از تكلّف سجع‌پردازى، معقّدسازى و مترادف‌سازى در امان ماند و به زبانى كه قابل فهم همگان بود، نوشت؛ چنان‌كه گاه نمى‌توانست از مصطلحات و تركيبات لهجه مصرى بپرهيزد. هرچند اين جنبه از اثر نویسنده از نظر برخى عيب محسوب مى‌شود، ولى اينك زمينه مناسبى را براى بررسى لهجه و ضرب‌المثل‌ها و احيانا برخى خلقيات مصريان فراهم آورده است.
وضعيت كتاب
اين اثر، به تركى استامبولى نيز ترجمه شده و علاوه بر اين، برخى به تلخيص آن پرداختند؛ تلخيص‌هایى از قبيل: «المستطلف من المستطرف»، «المستقطف من المستطرف» و نيز تلخيص آن در ظاهريه.
تحقيق كتاب، توسط سعيد محمد اللحام صورت گرفته است.
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، توضيحاتى پيرامون برخى كلمات و عبارات متن، ارائه و معناى لغات دشوار، نوشته شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- اكتفاء القنوع بما هو مطبوع، ادوارد فنديك، ص348.