الممتع في التصريف: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ....<ref>' به '.<ref>') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') |
||
| (۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR21019J1.jpg | |||
| عنوان =الممتع في التصريف | |||
| عنوان‌های دیگر = | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[مصطفی، علی محمد]] (محقق) | |||
| | |||
| | |||
[[ابن عصفور، علی بن مؤمن]] ( | [[ابن عصفور، علی بن مؤمن]] (نویسنده) | ||
[[عنایه، احمد عزو]] (محقق) | [[عنایه، احمد عزو]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =PJ 6131 /الف2م7 | ||
| موضوع = | |||
زبان عربی - صرف | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
دار إحياء التراث العربي | |||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
|موضوع | | سال نشر = 1432 ق | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE21019AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =21019 | |||
| کتابخوان همراه نور =21019 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''الممتع في التصريف'''، اثر [[ابن عصفور، علی بن مؤمن|على بن مؤمن نحوى حضرمى اشبيلى]]، معروف به [[ابن عصفور، علی بن مؤمن|ابن عصفور]] (597 - 669ق)، با تحقيق [[عنایه، احمد عزو|شيخ احمد عزو عنايه]] و [[مصطفی، علی محمد|على‌محمد مصطفى]]، اثرى است در تصريف كه در آن به بحث درباره حروف زايد، ساختمان افعال و اسماء، ابدال، قلب و ادغام، به روش استدلالى پرداخته شده است. | |||
اين كتاب را [[ابن عصفور، علی بن مؤمن|ابن عصفور]] به يكى از امراى المتوكل‌على‌الله به نام امير ابوبكر عبدالله بن صاحب الرد كه خود شاعر و اديب نيز بوده، تقديم كرده است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2373 بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، ص301]</ref> | |||
==ساختار== | |||
كتاب با دو مقدمه از محققان و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندين عنوان تنظيم شده است. | |||
نویسنده در ابتدا، به نحوه تشخيص و تمييز حروف زايد از اصلى پرداخته و سپس، حروف ابدال را مطرح و بعد از آن، به ساير مباحث صرفى پرداخته است. | |||
==گزارش محتوا== | |||
در مقدمه محققان، ضمن بيان برخى از خصايص و ويژگى‌هاى لغت عربى و ذكر ديدگاه بزرگانى چون ابن فارس، سيوطى، ابوحيان و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، اشاره كوتاهى به زندگى‌نامه نویسنده و آثار وى، شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21176/1/5 مقدمه محققان، ص5]</ref> | |||
در مقدمه نویسنده، به ذكر شرف و اهميت علم صرف و بيان مراتب و جايگاه آن در علم عربى، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21176/1/13 مقدمه نویسنده، ص13]</ref> | |||
در باب اول از قسم اول، به تبيين و تمييز حروف زايد از حروف اصلى و ادله‌اى كه مى‌توان با آن‌ها به شناخت حروف اصلى و زايد نايل آمد، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21176/1/19 متن كتاب، ص19]</ref> | |||
نویسنده، علت تقديم اين بحث بر ساير مباحث علم صرف را اين دانسته كه شناخت تصغير و تکسیر - كه نحويون پيش از وارد شدن به علم تصريف به آن دو مى‌پردازند - و نيز شناخت بسيارى از اسماء غير منصرف بر اين قسم مبتنى است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21176/1/19 همان]</ref> | |||
اشتقاق اصغر و اكبر، تصريف، كثرت و لزوم، نظير و خروج از نظير و... از جمله ادله‌اى شناخته شده كه به‌وسيله آن‌ها، مى‌توان حروف زايد و اصلى را از يكديگر تمييز داد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21176/1/19 همان]</ref> | |||
اشتقاق اصغر و اكبر، تصريف، كثرت و لزوم، نظير و خروج از نظير و... از جمله ادله‌اى شناخته شده كه به‌وسيله آن‌ها، مى‌توان حروف زايد و اصلى را از يكديگر تمييز داد.<ref>همان</ref> | |||
بررسى و بحث پيرامون ابنيه اسماء و افعال و معانى مختلف آن‌ها و ذكر مواردى كه در آن‌ها حروف زايد بيشتر به چشم مى‌خورد، از جمله مباحث مطرح‌شده در اين باب مى‌باشد. | بررسى و بحث پيرامون ابنيه اسماء و افعال و معانى مختلف آن‌ها و ذكر مواردى كه در آن‌ها حروف زايد بيشتر به چشم مى‌خورد، از جمله مباحث مطرح‌شده در اين باب مى‌باشد. | ||
قسم دوم، به ذكر حروف ابدال اختصاص يافته است. حروف ابدال، حروفى هستند كه در موارد خاصى، بدون آنكه ادغام شوند، به حرف ديگرى تبديل شوند كه | قسم دوم، به ذكر حروف ابدال اختصاص يافته است. حروف ابدال، حروفى هستند كه در موارد خاصى، بدون آنكه ادغام شوند، به حرف ديگرى تبديل شوند كه نویسنده آن‌ها را در عبارت «اجد طويت منهلا» خلاصه نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21176/1/175 همان، ص175]</ref> | ||
حروف ابدالى كه [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] در كتاب خود نامى از آن‌ها نبرده است، قلب و حذف و نقل، احكام حروف عله، قلب و حذف غير قياسى، انواع ادغام، تبيين مخارج حروف و مسائل مربوط به صحيح و معتل، از جمله مباحثى است كه در اين قسم، بدان پرداخته شده است. | حروف ابدالى كه [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] در كتاب خود نامى از آن‌ها نبرده است، قلب و حذف و نقل، احكام حروف عله، قلب و حذف غير قياسى، انواع ادغام، تبيين مخارج حروف و مسائل مربوط به صحيح و معتل، از جمله مباحثى است كه در اين قسم، بدان پرداخته شده است. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است. | فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است. | ||
| خط ۸۱: | خط ۵۹: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن كتاب. | #مقدمه و متن كتاب. | ||
#بجنوردى، | #[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2373 بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 4، ص301، نوشته عنايت‌الله فاتحى‌نژاد]. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۳۵
| الممتع في التصريف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مصطفی، علی محمد (محقق)
ابن عصفور، علی بن مؤمن (نویسنده) عنایه، احمد عزو (محقق) |
| ناشر | دار إحياء التراث العربي |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1432 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربی - صرف |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ 6131 /الف2م7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الممتع في التصريف، اثر على بن مؤمن نحوى حضرمى اشبيلى، معروف به ابن عصفور (597 - 669ق)، با تحقيق شيخ احمد عزو عنايه و على‌محمد مصطفى، اثرى است در تصريف كه در آن به بحث درباره حروف زايد، ساختمان افعال و اسماء، ابدال، قلب و ادغام، به روش استدلالى پرداخته شده است.
اين كتاب را ابن عصفور به يكى از امراى المتوكل‌على‌الله به نام امير ابوبكر عبدالله بن صاحب الرد كه خود شاعر و اديب نيز بوده، تقديم كرده است.[۱]
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محققان و نویسنده آغاز و مطالب در دو قسم و هر قسم در چندين عنوان تنظيم شده است.
نویسنده در ابتدا، به نحوه تشخيص و تمييز حروف زايد از اصلى پرداخته و سپس، حروف ابدال را مطرح و بعد از آن، به ساير مباحث صرفى پرداخته است.
گزارش محتوا
در مقدمه محققان، ضمن بيان برخى از خصايص و ويژگى‌هاى لغت عربى و ذكر ديدگاه بزرگانى چون ابن فارس، سيوطى، ابوحيان و زمخشرى، اشاره كوتاهى به زندگى‌نامه نویسنده و آثار وى، شده است.[۲]
در مقدمه نویسنده، به ذكر شرف و اهميت علم صرف و بيان مراتب و جايگاه آن در علم عربى، پرداخته شده است.[۳]
در باب اول از قسم اول، به تبيين و تمييز حروف زايد از حروف اصلى و ادله‌اى كه مى‌توان با آن‌ها به شناخت حروف اصلى و زايد نايل آمد، پرداخته شده است.[۴]
نویسنده، علت تقديم اين بحث بر ساير مباحث علم صرف را اين دانسته كه شناخت تصغير و تکسیر - كه نحويون پيش از وارد شدن به علم تصريف به آن دو مى‌پردازند - و نيز شناخت بسيارى از اسماء غير منصرف بر اين قسم مبتنى است.[۵]
اشتقاق اصغر و اكبر، تصريف، كثرت و لزوم، نظير و خروج از نظير و... از جمله ادله‌اى شناخته شده كه به‌وسيله آن‌ها، مى‌توان حروف زايد و اصلى را از يكديگر تمييز داد.[۶]
بررسى و بحث پيرامون ابنيه اسماء و افعال و معانى مختلف آن‌ها و ذكر مواردى كه در آن‌ها حروف زايد بيشتر به چشم مى‌خورد، از جمله مباحث مطرح‌شده در اين باب مى‌باشد.
قسم دوم، به ذكر حروف ابدال اختصاص يافته است. حروف ابدال، حروفى هستند كه در موارد خاصى، بدون آنكه ادغام شوند، به حرف ديگرى تبديل شوند كه نویسنده آن‌ها را در عبارت «اجد طويت منهلا» خلاصه نموده است.[۷]
حروف ابدالى كه سيبويه در كتاب خود نامى از آن‌ها نبرده است، قلب و حذف و نقل، احكام حروف عله، قلب و حذف غير قياسى، انواع ادغام، تبيين مخارج حروف و مسائل مربوط به صحيح و معتل، از جمله مباحثى است كه در اين قسم، بدان پرداخته شده است.
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، به تبيين و توضيح كلمات دشوارى پرداخته شده كه در متن آمده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 4، ص301، نوشته عنايت‌الله فاتحى‌نژاد.