۱۱۸٬۶۸۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی'
جز (جایگزینی متن - '== منابع ==' به '== منابع مقاله ==') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') |
||
| (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR11430J1.jpg | |||
| عنوان =تحریر تاریخ وصاف | |||
| | | عنوان‌های دیگر =تاریخ وصاف | ||
| | |||
تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار | تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار | ||
| | | پدیدآوران = | ||
[[آیتی، عبدالمحمد]] (نویسنده) | |||
| زبان =فارسی | |||
| کد کنگره =DSR 952 /آ9ت3 | |||
|زبان | | موضوع = | ||
ایران - تاریخ - اتابکان فارس، 543 - 684ق. | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
ایران - تاریخ - مغولان و ایلخانان، 616 - 756ق. | ایران - تاریخ - مغولان و ایلخانان، 616 - 756ق. | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
| سال نشر = 1383 ش | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11430AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =3 | |||
| شابک =964-426-213-1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11430 | |||
| کتابخوان همراه نور =11430 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''تحرير تاريخ وصاف'''، اثر [[آیتی، عبدالمحمد|عبدالمحمد آیتی]]، تحرير جديدى است از «تجزيه الامصار و تزجيه الاعصار»، مشهور به «تاريخ وصاف»، نوشته شهاب‌الدين يا شرف‌الدين عبدالله بن فضل‌الله شيرازى؛ معروف به «وصاف الحضره» كه يكى از مهم‌ترين و قديمى‌ترين منابع و مآخذ تاريخ ايلخانان ایران و ملوك اطراف آن به شمار مى‌آيد. | |||
كتاب به زبان فارسی و در سال 697ق نوشته شده است. | |||
انگيزه نویسنده، نشان دادن ارادت خويش به شيوه نگارش عطاملك جوينى، نویسنده تاريخ جهانگشا بوده و كوشيده است تا ذيلى بر آن فراهم سازد و از آن جا كه وى، ديوانى بوده و بسيارى از وقايع را ديده يا از بزرگان دربار ايلخانان شنيده، كتاب او شايان اعتماد و با اهميت است. | |||
==ساختار== | |||
كتاب با دو مقدمه از نویسنده آغاز و مطالب در پنج جلد، در شرح رويدادهاى حكومت ايلخانان، از مرگ مُنكوقاآن تا اواسط سلطنت ابوسعيد بهادر (716- 736)، ترتيب يافته است. | |||
در ابتداى هر جلد، مقدميه‌اى از وصّاف در بيان سير مباحث، آورده شده است. | |||
== گزارش محتوا == | |||
كتاب، دنباله تاريخ جهانگشاى عطاملك جوينى بوده و حاوى وقايع سال‌هاى بين فتح بغداد در 656ق تا اواسط سلطنت ابوسعيد بهادر خان در سال 728ق مى‌باشد. | كتاب، دنباله تاريخ جهانگشاى عطاملك جوينى بوده و حاوى وقايع سال‌هاى بين فتح بغداد در 656ق تا اواسط سلطنت ابوسعيد بهادر خان در سال 728ق مى‌باشد. | ||
نویسنده پس از شرح مختصرى درباره منكوقاآن و وقايع پس از مرگ وى، به حوادث دوران سلطنت هولاكوخان و فتح بغداد پرداخته است. | |||
او ضمن بيان رويدادهاى حكومت جانشينان هولاكو تا ميانه سلطنت سلطان ابوسعيد بهادر، به ذكر خاندان جوينى، اتابكان سلغرى، اتابكان لر، سلاطين کرمان، دهلى، شبانكاره، مصر، جزيره كيش و آل كَرت و نيز به تخت نشستن گيخاتو پرداخته و مطالب را با مرگ اولجايتو و روى كار آمدن ابوسعيد بهادر به پايان رسانده است. | او ضمن بيان رويدادهاى حكومت جانشينان هولاكو تا ميانه سلطنت سلطان ابوسعيد بهادر، به ذكر خاندان جوينى، اتابكان سلغرى، اتابكان لر، سلاطين کرمان، دهلى، شبانكاره، مصر، جزيره كيش و آل كَرت و نيز به تخت نشستن گيخاتو پرداخته و مطالب را با مرگ اولجايتو و روى كار آمدن ابوسعيد بهادر به پايان رسانده است. | ||
زبان كتاب كه به نثر متكلف و مصنوع آوازه دارد، تركيبى از اطناب و ايجاز بوده و نثر آن متكلف، مسجع و سرشار از عبارت‌پردازى و ذكر مترادفات و افراط در آوردن اخبار و اشعار عربى و آيات قرآنى است. قصد | زبان كتاب كه به نثر متكلف و مصنوع آوازه دارد، تركيبى از اطناب و ايجاز بوده و نثر آن متكلف، مسجع و سرشار از عبارت‌پردازى و ذكر مترادفات و افراط در آوردن اخبار و اشعار عربى و آيات قرآنى است. قصد نویسنده از بيان اين همه حشو و لغت‌پردازى، اظهار بلاغت و قدرت نمايى در سجع بوده است. | ||
وصاف ضمن شرح وقايع تاريخى، اشعارى به عربى يا | وصاف ضمن شرح وقايع تاريخى، اشعارى به عربى يا فارسی آورده كه غالباً ً سروده خود اوست. او همچنين رساله‌هایى چون «مدرسه سيار»، «اصول علم بيان» و «رساله‌اى در تشبيه» را نيز در كتاب آورده است. | ||
بسيارى از اصطلاحات ادارى و ديوانى حكومت ايلخانان در كتاب ثبت شده است. | بسيارى از اصطلاحات ادارى و ديوانى حكومت ايلخانان در كتاب ثبت شده است. | ||
جلد نخست، شامل رويدادهاى آغاز پادشاهى چنگيز، نحوه جلوس قبلاقاآن، آمدن هلاكوخان و اولاد وى، فتح بغداد و فتح جزيره مول جاوه، حادثه قنغراتاى، ذكر سلاطين مصر تا آغاز سلطنت ارغون و چيرگى وى بر احمد مى‌باشد. | جلد نخست، شامل رويدادهاى آغاز پادشاهى چنگيز، نحوه جلوس قبلاقاآن، آمدن هلاكوخان و اولاد وى، فتح بغداد و فتح جزيره مول جاوه، حادثه قنغراتاى، ذكر سلاطين مصر تا آغاز سلطنت ارغون و چيرگى وى بر احمد مى‌باشد. | ||
| خط ۷۵: | خط ۵۷: | ||
دوم، به احوال فارس، اتابكان لر و وزارت سعدالدوله يهود تا پايان سلطنت ارغون پرداخته است. | دوم، به احوال فارس، اتابكان لر و وزارت سعدالدوله يهود تا پايان سلطنت ارغون پرداخته است. | ||
نویسنده در تعريف شيراز، آن را از جمله بهترين سرزمين‌هاى ایران معرفى و آن را ملك سليمان دانسته كه در روزگاران گذشته، در تصرف آل بويه بوده است. | |||
وى معتقد است اگر جهان را به انسانى تشبيه كنند، شيراز به مثابه مردمك چشم او است و اگر كره زمين را به آسمان تشبيه نمايند، قصبات فارس به منزله ستارگان درخشان آن مى‌باشند. | وى معتقد است اگر جهان را به انسانى تشبيه كنند، شيراز به مثابه مردمك چشم او است و اگر كره زمين را به آسمان تشبيه نمايند، قصبات فارس به منزله ستارگان درخشان آن مى‌باشند. | ||
اين شهر در سال 458ق به تصرف سلطان آلب ارسلان بن سلجوق در آمده و از آن روزگار تا ظهور دولت سلغريان، در تصرف سلاطين آن خاندان بوده است. | اين شهر در سال 458ق به تصرف سلطان آلب ارسلان بن سلجوق در آمده و از آن روزگار تا ظهور دولت سلغريان، در تصرف سلاطين آن خاندان بوده است. نویسنده از هفت تن كه در اين مدت از جانب ايشان بر فارس حكومت كرده‌اند، نام برده و شرح حال آنان را به تفصيل بيان كرده است. ايشان عبارتند از: | ||
# فضلون شبانكاره كه آلب ارسلان بعد از گرفتن فارس، آن سرزمين را به طريق ضمان، به او سپرده، ولى وى بر سلطان عاصى گشت و نظام‌الملك وى را از ميان برداشت. | |||
# ركن‌الدين خمار تكين كه در خاندان سلجوقى تربيت يافته و عاقبت هم به قهر آنان گرفتار گرديد. | |||
# اتابك جلال‌الدين جاولى سقاويه كه قمع شبانكاره از فارس به دست او ميسر شد. | |||
# اتابك قراچه كه مدرسه‌اى در شيراز بنا كرد و بر در همدان كشته شد. | |||
# اتابك منكوبرس. وى در جوار مزار ام كلثوم مدرسه‌اى ساخت و مرقد او همان جا است. | |||
# اتابك بوزابه كه پادشاهى عادل بود و به دست ملكشاه كشته شد. | |||
# ملكشاه. كه از نژاد سلاطين سلجوق بود و بعد از كشتن بوزابه يك سال در فارس حكومت كرد. | |||
سوم، در بردارنده حوادث تاريخى از مرگ ارغون‌خان و جلوس كيخاتوخان تا پايان سلطنت غازان‌خان است كه در آن به حكومت بايدوخان، اصلاحات غازانى، رويدادهاى فارس و کرمان، همچنين مسائل هند، مصر و شام، تصرف دمشق و شامات توسط غازان و از دست دادن مجدد آن‌ها بيان شده است. | سوم، در بردارنده حوادث تاريخى از مرگ ارغون‌خان و جلوس كيخاتوخان تا پايان سلطنت غازان‌خان است كه در آن به حكومت بايدوخان، اصلاحات غازانى، رويدادهاى فارس و کرمان، همچنين مسائل هند، مصر و شام، تصرف دمشق و شامات توسط غازان و از دست دادن مجدد آن‌ها بيان شده است. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۷۷: | ||
در پايان اين جلد، بخشى از تاريخ جهانگشاى جوينى آورده شده كه مشتمل است بر رويدادهاى قبايلِ مغول و تاتار و آغاز قدرت گرفتن چنگيزخان، وضع ياسا، فتوحات او در خراسان و ماوراءالنهر و خلاصه‌اى از تاريخ حكومت خوارزمشاهيان و سلطان جلال‌الدين. | در پايان اين جلد، بخشى از تاريخ جهانگشاى جوينى آورده شده كه مشتمل است بر رويدادهاى قبايلِ مغول و تاتار و آغاز قدرت گرفتن چنگيزخان، وضع ياسا، فتوحات او در خراسان و ماوراءالنهر و خلاصه‌اى از تاريخ حكومت خوارزمشاهيان و سلطان جلال‌الدين. | ||
در اين بخش، | در اين بخش، نویسنده از توجه هولاكو به غرب، دستيابى او به كتابخانه اسماعيليان، عقايد حسن صباح و جنگ‌هاى او با سلجوقيان نيز سخن گفته است. | ||
آخرين جلد، به دنباله سلطنت الجايتو، مرگ او و نيز روى كار آمدن ابوسعيد بهادر و رويدادهاى عصر او اختصاص دارد. | آخرين جلد، به دنباله سلطنت الجايتو، مرگ او و نيز روى كار آمدن ابوسعيد بهادر و رويدادهاى عصر او اختصاص دارد. | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۸۵: | ||
الف. تاريخ عمومى: تاريخ مصر، شام، چين و هند. | الف. تاريخ عمومى: تاريخ مصر، شام، چين و هند. | ||
ب. تاريخ | ب. تاريخ ایران: ايلخانان مغول از هلاكو تا ابوسعيد. | ||
ج. تاريخ‌هاى محلى: فارس و همسايگان. | ج. تاريخ‌هاى محلى: فارس و همسايگان. | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۹۲: | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
كتاب نخستين بار در 1269ش به اهتمام محمدمهدى ارباب اصفهانى در بمبئى چاپ سنگى شد. | كتاب نخستين بار در 1269ش به اهتمام محمدمهدى ارباب اصفهانى در بمبئى چاپ سنگى شد. | ||
در 1272ش فون هامر - پورگشتال بخش اول آن را به آلمانى ترجمه و در وين منتشر كرد. شارل ريو نيز كتاب را خلاصه كرده و همراه با ترجمه هامر - پورگشتال به چاپ رساند. كتاب بارها در | در 1272ش فون هامر - پورگشتال بخش اول آن را به آلمانى ترجمه و در وين منتشر كرد. شارل ريو نيز كتاب را خلاصه كرده و همراه با ترجمه هامر - پورگشتال به چاپ رساند. كتاب بارها در ایران و پاريس و بيروت چاپ شده است. | ||
[[آیتی، عبدالمحمد|عبدالمحمد | [[آیتی، عبدالمحمد|عبدالمحمد آیتی]] نيز نگارش جديدى از آن را در 1346ش در تهران به چاپ رساند كه گزارش آن ارائه گرديد. اين تحرير در 1372ش نيز با برخى اصلاحات به چاپ رسيده است. | ||
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست نام اشخاص و مكان‌هاى مذكور در متن به همراه لغتنامه اصطلاحات كتاب، در پايان آن آمده است. | فهرست مطالب در ابتدا و فهرست نام اشخاص و مكان‌هاى مذكور در متن به همراه لغتنامه اصطلاحات كتاب، در پايان آن آمده است. | ||
پاورقى‌ها توسط آقاى | پاورقى‌ها توسط آقاى [[آیتی، عبدالمحمد|آيتى]]، به ذكر منابع و توضيح برخى كلمات و عبارت متن پرداخته است. | ||
==منابع مقاله== | |||
# مقدمه و متن كتاب. | |||
# دانشنامه جهان اسلام ج6 ص259. | |||
# [[:noormags:90296|دالوند، حميد رضا «تاريخ وصاف و دو الگوى پيشنهادى براى چاپ آن»، مجله آيينه ميراث، زمستان 1382، شماره 23]]. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: تاریخ]] | [[رده: تاریخ]] | ||
[[رده: تاریخ ایران]] | [[رده: تاریخ ایران]] | ||