۱۴۶٬۵۰۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابو الحسن' به 'ابوالحسن'
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابو الحسن' به 'ابوالحسن') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR06605.jpg|بندانگشتی|ابوطالب مکی، محمد بن علی]] | [[پرونده:NUR06605.jpg|بندانگشتی|ابوطالب مکی، محمد بن علی]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |ابوطالب مکی، محمد بن علی | ||
|- | |- | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | مکی، ابوطالب | ||
حارثی، محمد بن بن عطیة | حارثی، محمد بن بن عطیة | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
ابیطالب مکی | ابیطالب مکی | ||
ابوطالب المکی، محمد بن علی | |||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |علی | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |سده چهارم | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" | | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |386 ق یا 996 م- بغداد | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |ابوزيد | ||
عبدالله بن جعفر بن فارس | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[علم القلوب]] | ||
|-class= | |||
[[قوت القلوب فی معاملة المحبوب و وصف طریق المرید إلی مقام التوحید]] | |||
|- class="articleCode" | |||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE06605AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۵: | ||
با آنكه ابوطالب از مؤلفان مشهور صوفيه بوده است و در دورههاى بعد همواره به اقوال و روايات او استناد مىكردهاند، آگاهى درباره زندگانى و احوال شخصى او بسيار اندك است. | با آنكه ابوطالب از مؤلفان مشهور صوفيه بوده است و در دورههاى بعد همواره به اقوال و روايات او استناد مىكردهاند، آگاهى درباره زندگانى و احوال شخصى او بسيار اندك است. | ||
از گستردگى و تنوع مطالب و موضوعاتى كه در کتاب «[[قوت القلوب]]» او ديده مىشود، چنين بر مىآيد كه وى در اوايل عمر در علوم مرسوم زمان خود به تحصيل و تعلم مشغول بوده و خصوصا به استماع حديث و روايت آن رغبت و توجه تمام داشته است. وى [[صحيح بخارى]] را نزد ابوزيد استماع كرده و از عبدالله بن جعفر بن فارس اجازه روايت گرفته بود و از كسانى چون ابوبكر آجرى، على بن احمد مصيصى، محمد بن | == تحصیلات == | ||
از گستردگى و تنوع مطالب و موضوعاتى كه در کتاب «[[قوت القلوب]]» او ديده مىشود، چنين بر مىآيد كه وى در اوايل عمر در علوم مرسوم زمان خود به تحصيل و تعلم مشغول بوده و خصوصا به استماع حديث و روايت آن رغبت و توجه تمام داشته است. وى [[صحيح بخارى]] را نزد ابوزيد استماع كرده و از عبدالله بن جعفر بن فارس اجازه روايت گرفته بود و از كسانى چون ابوبكر آجرى، على بن احمد مصيصى، محمد بن عبدالحمید صنعانى و احمد ضحاك روايت مىكرد و كسانى چون عبدالعزيز ازجى و محمد بن مظفر خياط از او روايت كردهاند. | |||
ابوطالب روزگارى به رياضتهاى سخت عمر مىگذرانده و گفتهاند كه سالها خوراكش برگ و ريشه گیاهان صحرا بوده است، تا جايى كه رنگ چهرهاش دگرگون شده بود. نسبت ابوطالب در تصوف به دو واسطه از طريق ابوالحسن احمد و پدر او ابوعبدالله محمد بن سالم به سهل تسترى مىرسيد. وى با ابن جلاء نيز مصاحبت داشت و از او با عنوان شيخنا ابوبكر بن جلاء ياد مىكرد. | |||
بعد از وفات ابوالحسن ابن سالم در بصره در فاصله سالهاى 350 تا 360ق، ابوطالب به نشر آراء او پرداخت و زعامت مذهب سالمیه را برعهده گرفت. وى نخست در بصره و سپس در بغداد به وعظ و تبليغ مشغول شد و مردم بسيار در مجالس او گردمىآمدند، اما گاه در سخنان او نكات و تعبيراتى شنيده مىشد كه با عقايد رايج مردم سازگار نبود و مورد انكار و انتقاد متشرعان قرار مىگرفت، چنانكه از او نقل كردهاند كه مىگفت: «ليس على المخلوقين اضر من الخالق» از این رو به سخنان ناروا و بدعتآمیز متهم شد و مردم از او روىگردان شدند و ناگزير تا پایان عمر ديگر مجلس نگفت. | |||
== روش ابوطالب در تصوف == | |||
روش ابوطالب مکی در تصوف، چنانکه اشاره شد، بر مجاهدت و ریاضت نفس و بر زهد و ترک و تجرد مبتنی بوده است. وی جوع و سهر و صمت و خلوت را اساس سلوک میدانسته و ظاهرا در مواردی در این روش از حد اعتدال بیرون میرفته است. اما از سوی دیگر در برخی موارد وسعت نظر و سماحت و اعتدال از خود نشان داده است، چنانکه بر خلاف استاد خود ابن سالم -که بایزید بسطامی را به سبب شطح معروف او تکفیر کرده بود، بایزید را از موحدان میداند و نام او را در کنار نام عارفان بزرگی چون ابراهیم ادهم، شقیق بلخی و سهل تستری میآورد و بر خلاف بسیاری از زهاد زمان خود سماع را، اگر از روی لهو و برای لذت نفسانی نباشد، حلال میداند و میگوید: «هر که سماع را منکر آید، هفتاد صدیق را منکر شده باشد». | |||
ابوطالب از نمایندگان برجسته مکتب سالمیه به شمار میرود و بسیاری از آراء این مکتب از طریق او به صوفیه دورههای بعد و کسانی چون محمد غزالی، ابن برجان، [[شاذلی، ابوالحسن|ابوالحسن شاذلی]] و ابن عربی انتقال یافته است. | |||
== احتمال معتزلی بودن ابوطالب == | |||
[[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]] گوید که [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]]، ابوطالب مکی را در شمار مصنفان معتزله آورده است و در بعضی از نسخههای کتاب [[الفهرست (ابن نديم)|الفهرست]] نیز از شخصی به نام محمد بن علی مکی از مصنفان معتزله یاد شده است. | |||
ابوطالب | ولی این شخص ابوطالب مکی نیست، زیرا اولا این قول از ابوالقاسم بلخی نقل شده است که در ۳۰۹ ق درگذشته و در این زمان ابو طالب مکی یا به دنیا نیامده بوده، یا بسیار کم سال بوده است؛ ثانیا گرچه ابوطالب مکی در برخی از مسائل کلامی، چون موضوع ذات و صفات و یگانه بودن آن دو، نظری نزدیک یا مشابه آراء معتزله دارد، اما در بیشتر موارد با آنان مخالف است. وی در مسائل علمی و کلامی خود را پیرو حسن بصری دانسته، درباره او گوید: «و هو امامنا فی هذا العلم» | ||
== وفات == | |||
وى در زمان خلیفه عباسی قادر بالله در سال 386ق در بغداد درگذشت و در جانب شرقى مقبره مالكيه به خاک سپرده شد. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۵۳: | خط ۷۱: | ||
#اربعين كه متضمن چهل حديث بوده است. | #اربعين كه متضمن چهل حديث بوده است. | ||
==منابع== | ==منابع مقاله== | ||
دايرة المعارف بزرگ اسلامى ج5 ص630، مجتبایی، فتحالله. | ر.ک.دايرة المعارف بزرگ اسلامى ج5 ص630، مجتبایی، فتحالله. | ||