المختارات في الأصول

المختارات في الأصول
پدیدآوران	حائری قمی، محمدعلی (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	مختارات الاصول
ناشر	مطبعه علمی
مکان نشر	تهران - ایران
چاپ	1
موضوع	اصول فقه شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏‎‏B‎‏ ‎‏684‎‏*
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المختارات في الأصول، تأليف محمد على حائرى قمى كربلايى (1358-1291ق.) به زبان عربى است و موضوع آن، علم اصول مى‌باشد. كتاب، در دو جلد تأليف گرديده است و مؤلف، انگيزه تأليف كتاب را تذكر و يادآورى براى خويش و بصيرت و آگاهى براى برادرانى كه مشغول تحصيل علم هستند، بيان مى‌كند. كاتب و نویسنده جلد اول، محمدحسن شريعت‌مدار تهرانى و جلد دوم، اسدالله بن محمد كاظم موسوى است و هر دو جلد در سال(1356ق.) به چاپ رسيده است. كتاب، از جمله كتبى است كه به حسب وصيت آیت‌الله اراكى، به كتاب‌خانه فيضيه اهداء گرديده است.

ساختار

كتاب، شامل يك مقدمه و شش مقصد است.

گزارش محتوا

در مقدمه، دو مطلب كوتاه درباره موضوع علوم مختلف و موضوع علم اصول ذكر مى‌كند.

شش مقصد كتاب عبارت است از:

1. اقسام دلالت و حجيت ظواهر الفاظ؛
2. بيان احكام و ذكر پاره‌اى از آنچه بر آنها مترتب است(مطالبى كه ذكر آنها در اصول متداول و مرسوم است)؛
3. در بيان امورى كه احكام واقعى به سبب آنها ثابت مى‌گردد(از قبيل قطع و آنچه جانشين قطع مى‌باشد)؛
4. بيان اصول عمليه (اصولى كه از نظر شرعى يا عقلى براى مواقع شك در احكام و راه نداشتن به واقع جعل شده‌اند)؛
5. آنچه به تعارض و ترجيح مربوط مى‌شود؛
6. پاره‌اى از مباحث مربوط به اجتهاد و تقليد.

مؤلف، پس از حمد و ستايش خدواند منّان، مقدمه را آغاز مى‌نمايد و در آن، دو مطلب را بيان مى‌كند:

مطلب اول، پيرامون وجه تمايز و اختلاف علوم از يك‌ديگر است و مطلب دوم، در بيان موضوع علم اصول مى‌باشد.

سپس مؤلف، مقاصد را بيان مى‌نمايد و در هر مقصد، مطالب اصولى مربوط را توضيح مى‌دهد.

مقصد اول، شامل تعريف دليل و حقيقت آن، اشاره به وضع، دلالت ذاتيه در الفاظ و بيان دو قسم از آن، استعمال لفظ در نوع و صنف آن، علامات حقيقت و مجاز، ثبوت حقيقت شرعيه در الفاظ عبادات، حجيت ظواهر، حجيت ظواهر كتاب، اصالة الظهور و اصالة عدم القرينة، اجزاء، مشتق، ظهور ماده امر، فرق بين امر ارشادى و مولوى، واجب تخييرى، مفهوم و منطوق، مفهوم شرط، مفهوم وصف، مفهوم غايت، عام و خاص، حجيت عام و... مى‌باشد.

مقصد دوم شامل حسن و قبح عقلى، ملازمه بين حكم عقل و شرع، حقيقت وجوب، شرايط تكليف و اقسام و کیفیت آن، تقدم قاعده قبح بر قاعده دفع ضرر، واجب نفسى و واجب غيرى، ترتب، فرق بين تعارض و تزاحم، جواز اجتماع امر و نهى، مسئله اجتماع، كراهت در عبادات و... مى‌باشد.

مقصد سوم، شامل امورى كه باعث ثبوت احكام واقعيه مى‌گردد، عدم مجعولیت حجيت قطع، حجيت امارات و ظنون نوعيه، عدم حجيت نقل اجماع، حجيت خبر واحد، ادله حجيت خبر واحد، استدلال به آيه نبأ و اشكالات آن، استدلال به آيه نفر و... است.

مقصد چهارم، شامل حديث رفع و استدلال به آن بر اصل برائت، عدم جريان برائت با وجود اصل موضوعى، شبهه غير محصوره، اقسام اقل و اكثر و بيان حكم هر قسم، اقل و اكثر ارتباطى در شبهه موضوعيه، شرايط اخذ به اصول، شرايط اخذ به برائت، فرق بين استصحاب و قاعده يقين و مقتضى و مانع، جريان استصحاب در مانع، استصحاب فرد مردد، استصحاب كلى، عدم حجيت اصل مثبت، استصحاب موضوعى و تعارض دو استصحاب و... است.

مقصد پنجم، شامل مباحث تعادل و ترجيح، فرق بين تزاحم و تعارض، حكم متزاحمين و مرجحات و... است

مقصد ششم، شامل اجتهاد و تقليد، معناى اجتهاد و مقصود از آن، اقسام اجتهاد، رأى مجتهد و اقسام آن، بيان آيات و رواياتى كه دال بر رجوع به مجتهد و عالم مى‌باشد، شرايط مفتى، لزوم استناد به قول مفتى در عمل و... است.

وضعيت كتاب

كتاب، فاقد پاورقى و فهرست منابع مى‌باشد و عنوان مطالب اصلى كتاب در حاشيه صفحات ذكر شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.