كلمات المحققين: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' == معرفى اجمالى == ' به '') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن سینا، حسین بن عبدالله' به 'ابن سینا، حسین بن عبدالله') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان‌های دیگر = مجموعة علمیة قیمة تحتوی علی ثلاثین رسالة | | عنوان‌های دیگر = مجموعة علمیة قیمة تحتوی علی ثلاثین رسالة | ||
| تصویر = NUR01825J1.jpg | | تصویر = NUR01825J1.jpg | ||
| پدیدآوران = [[أعلام الفقهاء و المحققین في الفقه و العقائد و الفلسفة]] ( | | پدیدآوران = [[أعلام الفقهاء و المحققین في الفقه و العقائد و الفلسفة]] (نویسنده) | ||
[[ | [[ابن سینا، حسین بن عبدالله]] (نویسنده) | ||
[[علم‌الهدی، علی بن الحسین]] ( | [[علم‌الهدی، علی بن الحسین]] (نویسنده) | ||
[[ | [[ابن عربی، محمد بن علی]] (نویسنده) | ||
[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] ( | [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
[[علامه حلی، حسن بن یوسف]] ( | [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده) | ||
[[اعرجی، عبدالمطلب بن محمد]] ( | [[اعرجی، عبدالمطلب بن محمد]] (نویسنده) | ||
[[فخرالمحققین، محمد بن حسن]] ( | [[فخرالمحققین، محمد بن حسن]] (نویسنده) | ||
[[جرجانی، علی بن محمد]] ( | [[جرجانی، علی بن محمد]] (نویسنده) | ||
[[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله]] (شارح) | [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله]] (شارح) | ||
[[دوانی، محمد بن اسعد]] ( | [[دوانی، محمد بن اسعد]] (نویسنده) | ||
[[محقق کرکی، علی بن حسین]] ( | [[محقق کرکی، علی بن حسین]] (نویسنده) | ||
[[قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان]] ( | [[قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان]] (نویسنده) | ||
[[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد]] ( | [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
[[شیبانی، ماجد بن فلاح]] ( | [[شیبانی، ماجد بن فلاح]] (نویسنده) | ||
[[شیخ بهایی، محمد بن حسین]] ( | [[شیخ بهایی، محمد بن حسین]] (نویسنده) | ||
[[میرداماد، محمدباقر بن محمد]] ( | [[میرداماد، سید محمدباقر بن محمد]] (نویسنده) | ||
[[فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی]] ( | [[فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی]] (نویسنده) | ||
[[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی]] ( | [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی]] (نویسنده) | ||
[[وحید بهبهانی، محمدباقر | [[وحید بهبهانی، محمدباقر]] (نویسنده) | ||
| ناشر = مکتبة المفيد | | ناشر = مکتبة المفيد | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
| چاپ = 2 | | چاپ = 2 | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| موضوع = سلام - | | موضوع = سلام - مجموعه‌ها - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
| زبان = فارسی عربی | | زبان = فارسی عربی | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =01825 | ||
| کد کنگره = BP 4/4 /ک8 1361 | | کد کنگره = BP 4/4 /ک8 1361 | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE01825AUTOMATIONCODE | ||
| کتابخوان همراه نور =01825 | |||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''كلمات المحققين'''، مجموعه علمى ارزشمندى است مشتمل بر سى رساله به قلم [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|محقق داماد]]، [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی |علامه مجلسى]]، [[محقق کرکی، علی بن حسین |محقق كركى]]، [[علامه حلی، حسن بن یوسف |علامه حلى]] و تعداد ديگرى از اعلام و محققين فقه، عقائد و فلسفه. | '''كلمات المحققين'''، مجموعه علمى ارزشمندى است مشتمل بر سى رساله به قلم [[میرداماد، سید محمدباقر بن محمد|محقق داماد]]، [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی |علامه مجلسى]]، [[محقق کرکی، علی بن حسین |محقق كركى]]، [[علامه حلی، حسن بن یوسف |علامه حلى]] و تعداد ديگرى از اعلام و محققين فقه، عقائد و فلسفه. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
در اين اثر، متن مقالات به چاپ سنگى با ذكر عناوين مطالب و برخى توضيحات در حاشيه كتاب ارائه شده است. | در اين اثر، متن مقالات به چاپ سنگى با ذكر عناوين مطالب و برخى توضيحات در حاشيه كتاب ارائه شده است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
از سى رساله ارائه‌شده در كتاب، چهار رساله در موضوع «رضاع» و پنج رساله بعد از آن در موضوع «خراج» و بقيه مقالاتى است در ديگر موضوعات فقهى و اعتقادى. | از سى رساله ارائه‌شده در كتاب، چهار رساله در موضوع «رضاع» و پنج رساله بعد از آن در موضوع «خراج» و بقيه مقالاتى است در ديگر موضوعات فقهى و اعتقادى. | ||
رسالات و مقالات مزبور عبارتند از: | رسالات و مقالات مزبور عبارتند از: | ||
#«ضوابط الرضاع» يا رضاعيه: مقاله عربى مفصلى است در حدود 140 صفحه به قلم محقق داماد (متوفى 1041/1040ق) كه در آن موضوع شيرخوارگى و نسب را مورد مطالعه قرار داده است. اين رساله مشتمل بر يك مقدمه و سه استبانه و يك خاتمه است. | #«ضوابط الرضاع» يا رضاعيه: مقاله عربى مفصلى است در حدود 140 صفحه به قلم محقق داماد (متوفى 1041/1040ق) كه در آن موضوع شيرخوارگى و نسب را مورد مطالعه قرار داده است. اين رساله مشتمل بر يك مقدمه و سه استبانه و يك خاتمه است. نویسنده در اين رساله، به‌تفصيل، اقوال فقها و همه رواياتى را كه در اين‌باره وارد شده، تحليل كرده است<ref>ر.ک: متن كتاب، ص146-2</ref> | ||
#«رسالة في الرضاع»: اثر [[علامه مجلسى]] (متوفى 1110ق)، رساله‌اى فارسى است كه در يك صفحه، نخست دوازده مسئله را كه در هريك، بر اثر رضاع، زن بر شوهر خود حرام مى‌شود، مطرح كرده و سپس به ترتيب در دوازده جواب دليل هريك را بيان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص147</ref> | #«رسالة في الرضاع»: اثر [[علامه مجلسى]] (متوفى 1110ق)، رساله‌اى فارسى است كه در يك صفحه، نخست دوازده مسئله را كه در هريك، بر اثر رضاع، زن بر شوهر خود حرام مى‌شود، مطرح كرده و سپس به ترتيب در دوازده جواب دليل هريك را بيان نموده است<ref>ر.ک: همان، ص147</ref> | ||
#«الرضاعية»: اثر محقق كركى (متوفى 940ق) است كه در موضوع خود بر ديگر رساله‌ها مقدم است، لذا حائز اهميت است. در اين مقاله سيزده صفحه‌اى نيز مسائل شيرخوارگى و احكامى كه بر آن بار مى‌شود به عربى نگارش شده است. | #«الرضاعية»: اثر محقق كركى (متوفى 940ق) است كه در موضوع خود بر ديگر رساله‌ها مقدم است، لذا حائز اهميت است. در اين مقاله سيزده صفحه‌اى نيز مسائل شيرخوارگى و احكامى كه بر آن بار مى‌شود به عربى نگارش شده است. | ||
#«الرضاعية»: رساله عربى فاضل قطيفى است، كه معاصر محقّق كركى و نقّاد كلمات وى بوده است. | #«الرضاعية»: رساله عربى فاضل قطيفى است، كه معاصر محقّق كركى و نقّاد كلمات وى بوده است. | ||
#«قاطعة اللجاج في حلّ الخراج»: [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] اين رساله عربى را در ربيع‌الثانى سال 916ق در عراق نوشته است. از اين عنوان چنين به دست مى‌آيد كه بحث بر سر مسئله خراج فراوان بوده و او كوشيده است تا رساله‌اش حكم فصل‌الخطاب اين مباحث و جدال‌ها را داشته باشد. مسئله اصلى اين رساله، همان طور كه از فلسفه نگارش آن روشن مى‌شود، بحث از حليت اخذ خراج و بهره‌مندى از آن توسط | #«قاطعة اللجاج في حلّ الخراج»: [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] اين رساله عربى را در ربيع‌الثانى سال 916ق در عراق نوشته است. از اين عنوان چنين به دست مى‌آيد كه بحث بر سر مسئله خراج فراوان بوده و او كوشيده است تا رساله‌اش حكم فصل‌الخطاب اين مباحث و جدال‌ها را داشته باشد. مسئله اصلى اين رساله، همان طور كه از فلسفه نگارش آن روشن مى‌شود، بحث از حليت اخذ خراج و بهره‌مندى از آن توسط شیعیان در عصر غيبت، با وجود سلاطين جور بوده است<ref>ر.ک: [[جعفریان، رسول]]، ص183-182</ref> | ||
#«السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعة اللجاج»: اين رساله عربى كه رديه‌اى بر رساله [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] است را فاضل قطيفى هشت سال بعد از رساله كركى در سال 924ق، زمانى كه رساله را در سمنان ديده نگاشته است. قطيفى در آغاز به اين سخن كركى كه به دلايل چندى در عراق ساكن شده و طبعاً مجبور به استفاده از اين قبيل اموال شده، اعتراض كرده و گفته است كه اين عذر نمى‌تواند مخالفت با شرع را توجيه كند؛ گو اينكه استنباط قطيفى آن بوده است كه كركى با اظهار اين مطلب خواسته است تا بدين‌وسيله زمينه روحى لازم را براى طرح مسئله فراهم كرده و توجيهى براى كار خود داشته باشد. به‌علاوه كه از نظر قطيفى، هيچ لزومى براى اقامت كركى در عراق وجود نداشته است<ref>ر.ک: همان، ص193-191</ref> | #«السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعة اللجاج»: اين رساله عربى كه رديه‌اى بر رساله [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] است را فاضل قطيفى هشت سال بعد از رساله كركى در سال 924ق، زمانى كه رساله را در سمنان ديده نگاشته است. قطيفى در آغاز به اين سخن كركى كه به دلايل چندى در عراق ساكن شده و طبعاً مجبور به استفاده از اين قبيل اموال شده، اعتراض كرده و گفته است كه اين عذر نمى‌تواند مخالفت با شرع را توجيه كند؛ گو اينكه استنباط قطيفى آن بوده است كه كركى با اظهار اين مطلب خواسته است تا بدين‌وسيله زمينه روحى لازم را براى طرح مسئله فراهم كرده و توجيهى براى كار خود داشته باشد. به‌علاوه كه از نظر قطيفى، هيچ لزومى براى اقامت كركى در عراق وجود نداشته است<ref>ر.ک: همان، ص193-191</ref> | ||
#«رسالة الخراجية»: مقدس اردبيلى (متوفى 993ق) نيز در اثبات حرمت خراج و به‌طور كلى، در صدد رد رساله خراجيه كركى است و هم‌زمان، از نقض آن كه توسط قطيفى نوشته شده، تأثير پذيرفته است<ref>ر.ک: همان، ص197</ref> | #«رسالة الخراجية»: مقدس اردبيلى (متوفى 993ق) نيز در اثبات حرمت خراج و به‌طور كلى، در صدد رد رساله خراجيه كركى است و هم‌زمان، از نقض آن كه توسط قطيفى نوشته شده، تأثير پذيرفته است<ref>ر.ک: همان، ص197</ref> | ||
#«رسالة في الخراج»: اين نيز نوشته مقدس اردبيلى است. وى در آغاز اين رساله نيز بر عدم حلّيت اخذ خراج تأكيد كرده، روا بودن آن را بر چندين مسئله متوقف كرده است كه اثبات هركدام از آنها به تعبير خود اردبيلى يك خرق عادت است. گفتنى است كه اين ديدگاه اردبيلى، تقريباً به‌طور كامل توسط فقهاى بعد و حتى ميان فقهاى برجسته پيشين، يك استثنا بشمار مى‌رود<ref>ر.ک: همان</ref> | #«رسالة في الخراج»: اين نيز نوشته مقدس اردبيلى است. وى در آغاز اين رساله نيز بر عدم حلّيت اخذ خراج تأكيد كرده، روا بودن آن را بر چندين مسئله متوقف كرده است كه اثبات هركدام از آنها به تعبير خود اردبيلى يك خرق عادت است. گفتنى است كه اين ديدگاه اردبيلى، تقريباً به‌طور كامل توسط فقهاى بعد و حتى ميان فقهاى برجسته پيشين، يك استثنا بشمار مى‌رود<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
#«الخراجية» يا «رسالة في حلّ الخراج»: اثر ماجد بن فلاح شيبانى است كه در نقض رساله اردبيلى و رساله قطيفى نوشته شده است. شيبانى در اصل گرفتن خراج و جواز آن با [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] و برخى ديگر از فقها هم‌آواست<ref>ر.ک: همان، ص198</ref> | #«الخراجية» يا «رسالة في حلّ الخراج»: اثر ماجد بن فلاح شيبانى است كه در نقض رساله اردبيلى و رساله قطيفى نوشته شده است. شيبانى در اصل گرفتن خراج و جواز آن با [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] و برخى ديگر از فقها هم‌آواست<ref>ر.ک: همان، ص198</ref> | ||
#«الرسالة السعدية»: نوشته علامه حلى، رساله‌اى در اصول اعتقادات است. | #«الرسالة السعدية»: نوشته علامه حلى، رساله‌اى در اصول اعتقادات است. نویسنده در ابتداى كتاب بر اين نكته تأكيد مى‌كند كه خداوند متعال تقليد در اعتقادات را حرام كرده است، بلكه بحث در اصول عقايد و تحصيل آن با استفاده از براهين قطعى را واجب كرده است<ref>ر.ک: متن كتاب، ص338</ref> | ||
#«الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد»: شرح عربى [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد سيورى]] (متوفى 826ق) بر مقاله «واجب الاعتقاد على جميع العباد» علامه حلى است كه مشتمل است بر آن دسته از مسائل اصلى كه شناخت آنها واجب مى‌باشد و نيز حاوى اصول عبادات واجب است<ref>ر.ک: همان، ص380</ref> | #«الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد»: شرح عربى [[فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله|فاضل مقداد سيورى]] (متوفى 826ق) بر مقاله «واجب الاعتقاد على جميع العباد» علامه حلى است كه مشتمل است بر آن دسته از مسائل اصلى كه شناخت آنها واجب مى‌باشد و نيز حاوى اصول عبادات واجب است<ref>ر.ک: همان، ص380</ref> | ||
#«الرسالة الفخرية في معرفة النية»: رساله عربى [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] (متوفى 771ق) فرزند علامه حلى درباره نيت در عبادات است<ref>ر.ک: همان، ص423</ref> | #«الرسالة الفخرية في معرفة النية»: رساله عربى [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] (متوفى 771ق) فرزند علامه حلى درباره نيت در عبادات است<ref>ر.ک: همان، ص423</ref> | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۵: | ||
#«صيغ العقود»: نوشته محقق كركى (متوفى 940ق)، رساله عربى كوچكى است كه الفاظى را كه در عقود و ايقاعات واجب است تلفظ شوند، بيان نموده است. اين كتاب، بسيار مختصر نوشته شده است و مؤلف در پايان آن در مورد تفصيل مطالب آن مى‌نويسد: و احكام جميع آن عقود و ايقاعات در كتب ديگر علماى شيعه آمده است<ref>ر.ک: همان، ص466</ref> | #«صيغ العقود»: نوشته محقق كركى (متوفى 940ق)، رساله عربى كوچكى است كه الفاظى را كه در عقود و ايقاعات واجب است تلفظ شوند، بيان نموده است. اين كتاب، بسيار مختصر نوشته شده است و مؤلف در پايان آن در مورد تفصيل مطالب آن مى‌نويسد: و احكام جميع آن عقود و ايقاعات در كتب ديگر علماى شيعه آمده است<ref>ر.ک: همان، ص466</ref> | ||
#«رسالة في الجبر و الاختيار»: اثر [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] (متوفى 1216ق)، رساله‌اى در موضوع علم كلام است كه به زبان عربى تأليف شده است. | #«رسالة في الجبر و الاختيار»: اثر [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] (متوفى 1216ق)، رساله‌اى در موضوع علم كلام است كه به زبان عربى تأليف شده است. | ||
#«رسالة في الجبر و الاختيار»: به زبان فارسى، به قلم [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] (متوفى 653ق) تأليف شده است. اين مقاله همان گونه كه | #«رسالة في الجبر و الاختيار»: به زبان فارسى، به قلم [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] (متوفى 653ق) تأليف شده است. اين مقاله همان گونه كه نویسنده در ابتداى آن اشاره مى‌كند به درخواست عده‌اى، در ده فصل تنظيم شده است<ref>ر.ک: همان، ص476</ref> | ||
#«رسالة في مسئلة خلق الأفعال»: اثر علامه جلال‌الدين محمد دوانى (متوفى 908ق)، مقاله‌اى عربى درباره يكى از دشوارترين موضوعات با عنوان خلق افعال است. وى اين رساله را در سفرى به كاشان نوشته است<ref>ر.ک: نوربخش، سيما سادات، ص209</ref> | #«رسالة في مسئلة خلق الأفعال»: اثر علامه جلال‌الدين محمد دوانى (متوفى 908ق)، مقاله‌اى عربى درباره يكى از دشوارترين موضوعات با عنوان خلق افعال است. وى اين رساله را در سفرى به كاشان نوشته است<ref>ر.ک: نوربخش، سيما سادات، ص209</ref> | ||
#«شرح الكلمات الخمس التي ذكرها الإمام على(ع) في شرح الحقيقة»: اين رساله را علامه حلى به درخواست يكى از برادران دينى نوشته است و موضوع آن، شرح كلمات پنج‌گانه‌اى است كه [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] در پاسخ به سؤال كميل بن زياد نخعى درباره «حقيقت» فرموده است<ref>ر.ک: متن كتاب، ص496</ref> | #«شرح الكلمات الخمس التي ذكرها الإمام على(ع) في شرح الحقيقة»: اين رساله را علامه حلى به درخواست يكى از برادران دينى نوشته است و موضوع آن، شرح كلمات پنج‌گانه‌اى است كه [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] در پاسخ به سؤال كميل بن زياد نخعى درباره «حقيقت» فرموده است<ref>ر.ک: متن كتاب، ص496</ref> | ||
#«رسالة في مسئله خلق الأعمال»: نوشته محقق داماد (متوفى 1040ق)، به زبان عربى است. وى در ابتداى مقاله، موضوع «خلق اعمال» را از مباحث مشكل و غوامض فلسفى برشمرده و گفته است: در كتب عقلى و فلسفى و شروحى مانند «الرواشح السماوية» كه در شرح اصول كافى نوشته شده، به تبيين اين موضوع پرداخته شده است. وى سبب نگارش اين مقاله مختصر را درخواست يكى از دوستان دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص501</ref> | #«رسالة في مسئله خلق الأعمال»: نوشته محقق داماد (متوفى 1040ق)، به زبان عربى است. وى در ابتداى مقاله، موضوع «خلق اعمال» را از مباحث مشكل و غوامض فلسفى برشمرده و گفته است: در كتب عقلى و فلسفى و شروحى مانند «الرواشح السماوية» كه در شرح اصول كافى نوشته شده، به تبيين اين موضوع پرداخته شده است. وى سبب نگارش اين مقاله مختصر را درخواست يكى از دوستان دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص501</ref> | ||
#«رسالة في الجبر و الاختيار»: تأليف علامه [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض كاشانى]] است در موضوع جبر و اختيار كه به تعبير وى از غوامضى است كه فهم‌ها در آن متحير مانده و افكار مردم در آن مضطرب شده است<ref>ر.ک: همان، ص503</ref> | #«رسالة في الجبر و الاختيار»: تأليف علامه [[فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی|فيض كاشانى]] است در موضوع جبر و اختيار كه به تعبير وى از غوامضى است كه فهم‌ها در آن متحير مانده و افكار مردم در آن مضطرب شده است<ref>ر.ک: همان، ص503</ref> | ||
#«رسالة في حقيقة الوجود»: به قلم [[جرجانی، علی بن محمد|مير سيد على شريف گرگانى]] (متوفى 816ق)، مقاله‌اى فلسفى به زبان فارسى است. در ابتداى اين رساله، | #«رسالة في حقيقة الوجود»: به قلم [[جرجانی، علی بن محمد|مير سيد على شريف گرگانى]] (متوفى 816ق)، مقاله‌اى فلسفى به زبان فارسى است. در ابتداى اين رساله، نویسنده با ذكر تمثيل آفتاب، به بيان مراتب موجودات پرداخته است. ذكر اشعار و تماثيل سبب شده كه قدرى از سنگينى و دشوارى موضوع كاسته شود<ref>ر.ک: همان، ص508-512</ref> | ||
#«رسالة في سرّ (أسرار) الصلاة»: اين رساله را شيخ‌الرئيس [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] به جهت تبيين اسرار نماز، توجه قلب و ساير مقدمات نماز، تحرير و پس از خطبه‌اى كه در آن به تسبيح و تقديس خداوند پرداخته، آن را در سه موضوع، تدوين و هر موضوع را در يك فصل بيان كرده است<ref>ر.ک: همان، ص514</ref> | #«رسالة في سرّ (أسرار) الصلاة»: اين رساله را شيخ‌الرئيس [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] به جهت تبيين اسرار نماز، توجه قلب و ساير مقدمات نماز، تحرير و پس از خطبه‌اى كه در آن به تسبيح و تقديس خداوند پرداخته، آن را در سه موضوع، تدوين و هر موضوع را در يك فصل بيان كرده است<ref>ر.ک: همان، ص514</ref> | ||
#«رسالة في شرح حديث كنت كنزاً مخفياً»: اين رساله را [[ | #«رسالة في شرح حديث كنت كنزاً مخفياً»: اين رساله را [[ابن عربی، محمد بن علی|محيى‌الدين بن عربى]] بسيار مختصر و به عربى نوشته است. «اعيان ثابته» از اصطلاحات كليدى عرفان [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] است كه بار اول به‌وسيله خود او وضع شد و عارفان و فيلسوفان به پيروى از وى در مسائل متعددى از جمله «علم حق»، «تجلى حق» و «آفرينش» از آن استفاده كردند<ref>شجارى، مرتضى، ص55</ref>[[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربى]] در ابتداى رساله، دليل نگارش آن را پاسخ به اشكال بزرگى مى‌داند كه بر اين حديث وارد شده، اما علما پاسخ روشنى به آن نداده‌اند. وى سپس چهار پاسخ ارائه مى‌دهد<ref>ر.ک: متن كتاب، ص522-521</ref> | ||
#«رسالة في تحديد الكرّ»: اثر [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى دوم]] مؤلف «[[بحار الأنوار]]»، مقاله‌اى فارسى در يك صفحه است. در اين رساله، ابتدا ديدگاه علما در مقدار كرّ و در انتهاى آن هم مقدار فرسخ شرعى بيان شده است<ref>ر.ک: همان، ص523</ref> | #«رسالة في تحديد الكرّ»: اثر [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى دوم]] مؤلف «[[بحار الأنوار]]»، مقاله‌اى فارسى در يك صفحه است. در اين رساله، ابتدا ديدگاه علما در مقدار كرّ و در انتهاى آن هم مقدار فرسخ شرعى بيان شده است<ref>ر.ک: همان، ص523</ref> | ||
#«رسالة في مفهوم الوجود»: مقاله مختصرى به قلم محقق داماد در تبيين فلسفى مفهوم وجود است. | #«رسالة في مفهوم الوجود»: مقاله مختصرى به قلم محقق داماد در تبيين فلسفى مفهوم وجود است. | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۱۰۷: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#متن كتاب. | #متن كتاب. | ||
#[[:noormags:119018| | #[[:noormags:119018|جعفریان، رسول، «منابع فكر و فقه سياسى شيعه در دوره صفوى، مرورى بر رساله‌هاى خراجيه»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله حكومت اسلامى، پاييز 1380، شماره 21، صفحه 174 تا 201]]. | ||
#[[:noormags:86564|نوربخش، سيما سادات، «زندگى، آثار و انديشه‌هاى جلال‌الدين دوانى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله تحقيقات اسلامى، سال سيزدهم، بهار و تابستان 1378، شماره 1 و 2، ص207 تا 228]]. | #[[:noormags:86564|نوربخش، سيما سادات، «زندگى، آثار و انديشه‌هاى جلال‌الدين دوانى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله تحقيقات اسلامى، سال سيزدهم، بهار و تابستان 1378، شماره 1 و 2، ص207 تا 228]]. | ||
#[[:noormags:63690|شجارى، مرتضى، «اعيان ثابته از ديدگاه | #[[:noormags:63690|شجارى، مرتضى، «اعيان ثابته از ديدگاه ابن عربى و ملا صدرا»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله مقالات و بررسى‌ها، تابستان 1379، شماره 67، صفحه 55 تا 66]]. | ||
#گرجى، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقها، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانى دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ سوم، 1379]]. | #گرجى، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقها، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانى دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ سوم، 1379]]. | ||
#[[:noormags:968140|لشكرى، سارا، «مسئله عصمت به روايت | #[[:noormags:968140|لشكرى، سارا، «مسئله عصمت به روايت سيد مرتضى - عصمت در آثار كلامى سيد مرتضى با تمركز بر كتاب تنزيه الأنبياء و الأئمة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، كتاب ماه دين، بهمن 1391، شماره 184، صفحه 32-27]]. | ||
== پیوندها == | == پیوندها == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۴۹
| کلمات المحققین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | أعلام الفقهاء و المحققین في الفقه و العقائد و الفلسفة (نویسنده)
ابن سینا، حسین بن عبدالله (نویسنده) علم‌الهدی، علی بن الحسین (نویسنده) ابن عربی، محمد بن علی (نویسنده) نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (نویسنده) علامه حلی، حسن بن یوسف (نویسنده) اعرجی، عبدالمطلب بن محمد (نویسنده) فخرالمحققین، محمد بن حسن (نویسنده) جرجانی، علی بن محمد (نویسنده) فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (شارح) دوانی، محمد بن اسعد (نویسنده) محقق کرکی، علی بن حسین (نویسنده) قطیفی بحرانی، ابراهیم بن سلیمان (نویسنده) مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (نویسنده) شیبانی، ماجد بن فلاح (نویسنده) شیخ بهایی، محمد بن حسین (نویسنده) میرداماد، سید محمدباقر بن محمد (نویسنده) فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (نویسنده) مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (نویسنده) وحید بهبهانی، محمدباقر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | مجموعة علمیة قیمة تحتوی علی ثلاثین رسالة |
| ناشر | مکتبة المفيد |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1402 ق |
| چاپ | 2 |
| موضوع | سلام - مجموعه‌ها - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی عربی |
| کد کنگره | BP 4/4 /ک8 1361 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
كلمات المحققين، مجموعه علمى ارزشمندى است مشتمل بر سى رساله به قلم محقق داماد، علامه مجلسى، محقق كركى، علامه حلى و تعداد ديگرى از اعلام و محققين فقه، عقائد و فلسفه.
ساختار
در اين اثر، متن مقالات به چاپ سنگى با ذكر عناوين مطالب و برخى توضيحات در حاشيه كتاب ارائه شده است.
گزارش محتوا
از سى رساله ارائه‌شده در كتاب، چهار رساله در موضوع «رضاع» و پنج رساله بعد از آن در موضوع «خراج» و بقيه مقالاتى است در ديگر موضوعات فقهى و اعتقادى.
رسالات و مقالات مزبور عبارتند از:
- «ضوابط الرضاع» يا رضاعيه: مقاله عربى مفصلى است در حدود 140 صفحه به قلم محقق داماد (متوفى 1041/1040ق) كه در آن موضوع شيرخوارگى و نسب را مورد مطالعه قرار داده است. اين رساله مشتمل بر يك مقدمه و سه استبانه و يك خاتمه است. نویسنده در اين رساله، به‌تفصيل، اقوال فقها و همه رواياتى را كه در اين‌باره وارد شده، تحليل كرده است[۱]
- «رسالة في الرضاع»: اثر علامه مجلسى (متوفى 1110ق)، رساله‌اى فارسى است كه در يك صفحه، نخست دوازده مسئله را كه در هريك، بر اثر رضاع، زن بر شوهر خود حرام مى‌شود، مطرح كرده و سپس به ترتيب در دوازده جواب دليل هريك را بيان نموده است[۲]
- «الرضاعية»: اثر محقق كركى (متوفى 940ق) است كه در موضوع خود بر ديگر رساله‌ها مقدم است، لذا حائز اهميت است. در اين مقاله سيزده صفحه‌اى نيز مسائل شيرخوارگى و احكامى كه بر آن بار مى‌شود به عربى نگارش شده است.
- «الرضاعية»: رساله عربى فاضل قطيفى است، كه معاصر محقّق كركى و نقّاد كلمات وى بوده است.
- «قاطعة اللجاج في حلّ الخراج»: محقق كركى اين رساله عربى را در ربيع‌الثانى سال 916ق در عراق نوشته است. از اين عنوان چنين به دست مى‌آيد كه بحث بر سر مسئله خراج فراوان بوده و او كوشيده است تا رساله‌اش حكم فصل‌الخطاب اين مباحث و جدال‌ها را داشته باشد. مسئله اصلى اين رساله، همان طور كه از فلسفه نگارش آن روشن مى‌شود، بحث از حليت اخذ خراج و بهره‌مندى از آن توسط شیعیان در عصر غيبت، با وجود سلاطين جور بوده است[۳]
- «السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعة اللجاج»: اين رساله عربى كه رديه‌اى بر رساله محقق كركى است را فاضل قطيفى هشت سال بعد از رساله كركى در سال 924ق، زمانى كه رساله را در سمنان ديده نگاشته است. قطيفى در آغاز به اين سخن كركى كه به دلايل چندى در عراق ساكن شده و طبعاً مجبور به استفاده از اين قبيل اموال شده، اعتراض كرده و گفته است كه اين عذر نمى‌تواند مخالفت با شرع را توجيه كند؛ گو اينكه استنباط قطيفى آن بوده است كه كركى با اظهار اين مطلب خواسته است تا بدين‌وسيله زمينه روحى لازم را براى طرح مسئله فراهم كرده و توجيهى براى كار خود داشته باشد. به‌علاوه كه از نظر قطيفى، هيچ لزومى براى اقامت كركى در عراق وجود نداشته است[۴]
- «رسالة الخراجية»: مقدس اردبيلى (متوفى 993ق) نيز در اثبات حرمت خراج و به‌طور كلى، در صدد رد رساله خراجيه كركى است و هم‌زمان، از نقض آن كه توسط قطيفى نوشته شده، تأثير پذيرفته است[۵]
- «رسالة في الخراج»: اين نيز نوشته مقدس اردبيلى است. وى در آغاز اين رساله نيز بر عدم حلّيت اخذ خراج تأكيد كرده، روا بودن آن را بر چندين مسئله متوقف كرده است كه اثبات هركدام از آنها به تعبير خود اردبيلى يك خرق عادت است. گفتنى است كه اين ديدگاه اردبيلى، تقريباً به‌طور كامل توسط فقهاى بعد و حتى ميان فقهاى برجسته پيشين، يك استثنا بشمار مى‌رود[۶]
- «الخراجية» يا «رسالة في حلّ الخراج»: اثر ماجد بن فلاح شيبانى است كه در نقض رساله اردبيلى و رساله قطيفى نوشته شده است. شيبانى در اصل گرفتن خراج و جواز آن با محقق كركى و برخى ديگر از فقها هم‌آواست[۷]
- «الرسالة السعدية»: نوشته علامه حلى، رساله‌اى در اصول اعتقادات است. نویسنده در ابتداى كتاب بر اين نكته تأكيد مى‌كند كه خداوند متعال تقليد در اعتقادات را حرام كرده است، بلكه بحث در اصول عقايد و تحصيل آن با استفاده از براهين قطعى را واجب كرده است[۸]
- «الاعتماد في شرح واجب الاعتقاد»: شرح عربى فاضل مقداد سيورى (متوفى 826ق) بر مقاله «واجب الاعتقاد على جميع العباد» علامه حلى است كه مشتمل است بر آن دسته از مسائل اصلى كه شناخت آنها واجب مى‌باشد و نيز حاوى اصول عبادات واجب است[۹]
- «الرسالة الفخرية في معرفة النية»: رساله عربى فخرالمحققين (متوفى 771ق) فرزند علامه حلى درباره نيت در عبادات است[۱۰]
- «المسئلة النافعة للمباحث الجامعة لأقسام الوارث» يا «رسالة ميراثية»: نوشته عميدالدين عبدالمطلب اعرجى عميدى (متوفى 754ق)، رساله‌اى عربى در تكميل «مسئلة المناسخات» خواجه نصيرالدين طوسى است[۱۱]
- «رسالة في ما لا تتم الصلاة فيه» يا «رسالة حريرية»: نوشته شيخ بهايى، رساله‌اى دو صفحه‌اى است كه در آن به بحث از نماز با كلاه، كمربند و مانند آن كه از حرير محض درست شده‌اند، پرداخته شده است[۱۲]
- «صيغ العقود»: نوشته محقق كركى (متوفى 940ق)، رساله عربى كوچكى است كه الفاظى را كه در عقود و ايقاعات واجب است تلفظ شوند، بيان نموده است. اين كتاب، بسيار مختصر نوشته شده است و مؤلف در پايان آن در مورد تفصيل مطالب آن مى‌نويسد: و احكام جميع آن عقود و ايقاعات در كتب ديگر علماى شيعه آمده است[۱۳]
- «رسالة في الجبر و الاختيار»: اثر وحيد بهبهانى (متوفى 1216ق)، رساله‌اى در موضوع علم كلام است كه به زبان عربى تأليف شده است.
- «رسالة في الجبر و الاختيار»: به زبان فارسى، به قلم خواجه نصيرالدين طوسى (متوفى 653ق) تأليف شده است. اين مقاله همان گونه كه نویسنده در ابتداى آن اشاره مى‌كند به درخواست عده‌اى، در ده فصل تنظيم شده است[۱۴]
- «رسالة في مسئلة خلق الأفعال»: اثر علامه جلال‌الدين محمد دوانى (متوفى 908ق)، مقاله‌اى عربى درباره يكى از دشوارترين موضوعات با عنوان خلق افعال است. وى اين رساله را در سفرى به كاشان نوشته است[۱۵]
- «شرح الكلمات الخمس التي ذكرها الإمام على(ع) في شرح الحقيقة»: اين رساله را علامه حلى به درخواست يكى از برادران دينى نوشته است و موضوع آن، شرح كلمات پنج‌گانه‌اى است كه اميرالمؤمنين(ع) در پاسخ به سؤال كميل بن زياد نخعى درباره «حقيقت» فرموده است[۱۶]
- «رسالة في مسئله خلق الأعمال»: نوشته محقق داماد (متوفى 1040ق)، به زبان عربى است. وى در ابتداى مقاله، موضوع «خلق اعمال» را از مباحث مشكل و غوامض فلسفى برشمرده و گفته است: در كتب عقلى و فلسفى و شروحى مانند «الرواشح السماوية» كه در شرح اصول كافى نوشته شده، به تبيين اين موضوع پرداخته شده است. وى سبب نگارش اين مقاله مختصر را درخواست يكى از دوستان دانسته است[۱۷]
- «رسالة في الجبر و الاختيار»: تأليف علامه فيض كاشانى است در موضوع جبر و اختيار كه به تعبير وى از غوامضى است كه فهم‌ها در آن متحير مانده و افكار مردم در آن مضطرب شده است[۱۸]
- «رسالة في حقيقة الوجود»: به قلم مير سيد على شريف گرگانى (متوفى 816ق)، مقاله‌اى فلسفى به زبان فارسى است. در ابتداى اين رساله، نویسنده با ذكر تمثيل آفتاب، به بيان مراتب موجودات پرداخته است. ذكر اشعار و تماثيل سبب شده كه قدرى از سنگينى و دشوارى موضوع كاسته شود[۱۹]
- «رسالة في سرّ (أسرار) الصلاة»: اين رساله را شيخ‌الرئيس ابن سينا به جهت تبيين اسرار نماز، توجه قلب و ساير مقدمات نماز، تحرير و پس از خطبه‌اى كه در آن به تسبيح و تقديس خداوند پرداخته، آن را در سه موضوع، تدوين و هر موضوع را در يك فصل بيان كرده است[۲۰]
- «رسالة في شرح حديث كنت كنزاً مخفياً»: اين رساله را محيى‌الدين بن عربى بسيار مختصر و به عربى نوشته است. «اعيان ثابته» از اصطلاحات كليدى عرفان ابن عربى است كه بار اول به‌وسيله خود او وضع شد و عارفان و فيلسوفان به پيروى از وى در مسائل متعددى از جمله «علم حق»، «تجلى حق» و «آفرينش» از آن استفاده كردند[۲۱]ابن عربى در ابتداى رساله، دليل نگارش آن را پاسخ به اشكال بزرگى مى‌داند كه بر اين حديث وارد شده، اما علما پاسخ روشنى به آن نداده‌اند. وى سپس چهار پاسخ ارائه مى‌دهد[۲۲]
- «رسالة في تحديد الكرّ»: اثر مجلسى دوم مؤلف «بحار الأنوار»، مقاله‌اى فارسى در يك صفحه است. در اين رساله، ابتدا ديدگاه علما در مقدار كرّ و در انتهاى آن هم مقدار فرسخ شرعى بيان شده است[۲۳]
- «رسالة في مفهوم الوجود»: مقاله مختصرى به قلم محقق داماد در تبيين فلسفى مفهوم وجود است.
- «رسالة في ذبيحة أهل الكتاب»: نوشته شيخ بهايى (متوفى 1030ق)، رساله مستقلى است كه آن را بنا به درخواست شاه عباس كبير نگاشته است. او ابتدا نظر شمارى از علماى شيعه و سنى را با دليل‌ها و روايات مطرح‌شده، آورده و سپس به استنباط خود پرداخته است[۲۴]
- «مسئلة وجيزة في الغيببة»: نوشته سيد مرتضى (متوفى 436ق) درباره حل معضل غيبت امام منتظر نگاشته شده است. بين ادله اين رساله با ديگر مطالبى كه سيد در اين‌باره نوشته - خصوصاً المقنع في الغيبة - هيچ‌گونه اختلافى به چشم نمى‌خورد[۲۵]
- «رسالة في بيان أحكام أهل الآخرة»: نوشته سيد مرتضى (متوفى 436ق)، رساله كوچكى است كه در آن ديدگاه‌هاى متكلمين در شأن اهل آخرت مورد بررسى قرار گرفته است. بخشى از اين رساله ردّ بر افكار ابوالهذيل علاف معتزلى است[۲۶]
- «رسالة في مسئلة العصمة»: اثر سيد مرتضى (متوفى 436ق)، رساله كوتاهى است كه در آن مباحث مربوط به عصمت امام(ع) را به‌اختصار بيان كرده است. وى اين مباحث را به‌تفصيل در ديگر آثارش مانند «الشافي» مطرح كرده است[۲۷]
وضعيت كتاب
كتاب به چاپ سنگى با ذكر فهرست اجمالى مطالب در ابتدا و فهرست تفصيلى مطالب در انتهاى آن منتشر شده است.
پانويس
- ↑ ر.ک: متن كتاب، ص146-2
- ↑ ر.ک: همان، ص147
- ↑ ر.ک: جعفریان، رسول، ص183-182
- ↑ ر.ک: همان، ص193-191
- ↑ ر.ک: همان، ص197
- ↑ ر.ک: همان
- ↑ ر.ک: همان، ص198
- ↑ ر.ک: متن كتاب، ص338
- ↑ ر.ک: همان، ص380
- ↑ ر.ک: همان، ص423
- ↑ ر.ک: همان، ص438
- ↑ ر.ک: همان، ص444-443
- ↑ ر.ک: همان، ص466
- ↑ ر.ک: همان، ص476
- ↑ ر.ک: نوربخش، سيما سادات، ص209
- ↑ ر.ک: متن كتاب، ص496
- ↑ ر.ک: همان، ص501
- ↑ ر.ک: همان، ص503
- ↑ ر.ک: همان، ص508-512
- ↑ ر.ک: همان، ص514
- ↑ شجارى، مرتضى، ص55
- ↑ ر.ک: متن كتاب، ص522-521
- ↑ ر.ک: همان، ص523
- ↑ ر.ک: همان، ص530-526
- ↑ گرجى، ابوالقاسم، ص169
- ↑ ر.ک: متن كتاب، ص537
- ↑ ر.ک: لشكرى، سارا، ص28
منابع مقاله
- متن كتاب.
- جعفریان، رسول، «منابع فكر و فقه سياسى شيعه در دوره صفوى، مرورى بر رساله‌هاى خراجيه»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله حكومت اسلامى، پاييز 1380، شماره 21، صفحه 174 تا 201.
- نوربخش، سيما سادات، «زندگى، آثار و انديشه‌هاى جلال‌الدين دوانى»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله تحقيقات اسلامى، سال سيزدهم، بهار و تابستان 1378، شماره 1 و 2، ص207 تا 228.
- شجارى، مرتضى، «اعيان ثابته از ديدگاه ابن عربى و ملا صدرا»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله مقالات و بررسى‌ها، تابستان 1379، شماره 67، صفحه 55 تا 66.
- گرجى، ابوالقاسم، تاريخ فقه و فقها، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانى دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ سوم، 1379]].
- لشكرى، سارا، «مسئله عصمت به روايت سيد مرتضى - عصمت در آثار كلامى سيد مرتضى با تمركز بر كتاب تنزيه الأنبياء و الأئمة»، پايگاه مجلات تخصصى نور، كتاب ماه دين، بهمن 1391، شماره 184، صفحه 32-27.