۱۱۴٬۵۵۶
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ب«' به 'ب «') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن سینا، حسین بن عبدالله' به 'ابن سینا، حسین بن عبدالله') |
||
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR10843J1.jpg | |||
| عنوان =منطق الطیر عطار | |||
| | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | |||
[[عطار، محمد بن ابراهیم]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[شفیعی کدکنی، محمدرضا]] (تصحيح و تنظيم) | [[شفیعی کدکنی، محمدرضا]] (تصحيح و تنظيم) | ||
| زبان =فارسی | |||
|زبان | | کد کنگره =PIR 5049 1384 | ||
| موضوع = | |||
شعر فارسی - قرن 6ق. | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
منظومههای عرفانی - قرن 6ق. | |||
| ناشر = | |||
|ناشر | سخن | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
| سال نشر = 1384 ش | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10843AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =3 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10843 | |||
| کتابخوان همراه نور =10843 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''منطق الطير''' [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نيشابورى]]، مثنوىاى است به زبان فارسى كه بهگونهاى تمثيلى، منازل سير و سلوك معنوى و سختىها و شرايط آن و... را در قالب داستان پرندگان و از زبان آنها بيان كرده است. | |||
نام اين كتاب در آثار عطار، «مقامات طيور» و نيز «منطق الطير» ذكر شده است. | |||
نام اين كتاب در آثار عطار، «مقامات طيور» و | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
مثنوى مزبور، در بحر رمل مسدس مقصور و مشتمل بر 4458 بيت است. | مثنوى مزبور، در بحر رمل مسدس مقصور و مشتمل بر 4458 بيت است. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
«منطق الطير»، توصيفى است از سفر مرغان، بهسوى سيمرغ و ماجراهايى كه در اين راه بر ايشان گذشته و دشوارىهاى راه ايشان و انصراف بعضى از ايشان و هلاك شدن گروهى و سرانجام رسيدن «سى مرغ» از آن جمع انبوه، به زيارت «سيمرغ». در اين منظومه، لطيفترين بيان ممكن از رابطه حق و خلق و دشوارىهاى راه سلوك عرضه شده است. | |||
شيخ عطار، در تسميه «منطق الطير»، بىگمان منظورش زبان استعداد و ظهور مرتبه و مقام هر يك از مردان و روندگان طريق حقيقت است. در اين مثنوى، عطار، از مقامات تبتل تا فنا و از سلوك و سير الى الله و از هفت وادى سخن گفته و با آوردن حكاياتى كوتاه و شيرين، گفتههاى خود را تأييد كرده است، البته هم طرح كلى داستان و هم حكايتهاى ضمنى آن، در ادبيات فارسى، بىسابقه نيست؛ نخستين كسى كه اين داستان را مطرح كرده، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] ست كه روح را به مرغى تشبيه كرده است. | |||
شيخ عطار، در تسميه «منطق الطير»، بىگمان منظورش زبان استعداد و ظهور مرتبه و مقام هر يك از مردان و روندگان طريق حقيقت است. در اين مثنوى، عطار، از مقامات تبتل تا فنا و از سلوك و سير الى الله و از هفت وادى سخن گفته و با آوردن حكاياتى كوتاه و شيرين، گفتههاى خود را تأييد كرده است، البته هم طرح كلى داستان و هم حكايتهاى ضمنى آن، در ادبيات فارسى، بىسابقه نيست؛ نخستين كسى كه اين داستان را مطرح كرده، ابوعلى | |||
«منطق الطير»، يكى از آثار جاويدان ادب فارسى است كه با هيچيك از داستانهايى كه در اين زمينه نوشته شده است، قابل قياس نيست. اين كتاب، پس از حمد خدا و نعت رسول(ص) و ذكر مناقب چهار يار و اندرز به متعصبان، شروع مىشود و به وصف سيزده مرغ مىپردازد كه هر يك، نمودار صفتى هستند و عطار در وصف آنها از قصص دينى و اطلاعات ساده عاميانه استفاده مىكند و در حقيقت، اين قسمت، به منزله زمينهسازى و تمهيد مقدمه است براى ورود در اصل مطلب و طرح اساسى كتاب. | «منطق الطير»، يكى از آثار جاويدان ادب فارسى است كه با هيچيك از داستانهايى كه در اين زمينه نوشته شده است، قابل قياس نيست. اين كتاب، پس از حمد خدا و نعت رسول(ص) و ذكر مناقب چهار يار و اندرز به متعصبان، شروع مىشود و به وصف سيزده مرغ مىپردازد كه هر يك، نمودار صفتى هستند و عطار در وصف آنها از قصص دينى و اطلاعات ساده عاميانه استفاده مىكند و در حقيقت، اين قسمت، به منزله زمينهسازى و تمهيد مقدمه است براى ورود در اصل مطلب و طرح اساسى كتاب. | ||
خط ۶۳: | خط ۴۴: | ||
طرح اصلى كتاب، عبارت است از اجتماع مرغان براى برگزيدن و پيدا كردن پادشاهى كه بر آنها فرمانروايى كند، زيرا معتقد بودند كه بدون پادشاه زندگى كردن و آسوده زيستن، كارى دشوار است. در اين جمع، هدهد بهپا مىخيزد و سخن مىگويد و خود را به اينكه فرستاده سليمان سوى بلقيس بوده وصف مىكند و سيمرغ را شايسته سطلنت و فرمانروايى بر مرغان معرفى مىنمايد و از آن پس، هر يك از مرغان عذرى را پيش مىآورند، ولى هدهد به هر كدام از آنها جوابى شايسته مىدهد و آنان را قانع مىكند تا به اتفاق او را به هدايت و پيشوايى انتخاب مىكنند و او بر كرسى مىنشيند و سخن گفتن را آغاز مىكند. مرغان مشكلات خود را عرضه مىكنند و هدهد پاسخى مناسب و درست مىدهد و منازل و مدارج طلب را به شرح بازمىگويد. | طرح اصلى كتاب، عبارت است از اجتماع مرغان براى برگزيدن و پيدا كردن پادشاهى كه بر آنها فرمانروايى كند، زيرا معتقد بودند كه بدون پادشاه زندگى كردن و آسوده زيستن، كارى دشوار است. در اين جمع، هدهد بهپا مىخيزد و سخن مىگويد و خود را به اينكه فرستاده سليمان سوى بلقيس بوده وصف مىكند و سيمرغ را شايسته سطلنت و فرمانروايى بر مرغان معرفى مىنمايد و از آن پس، هر يك از مرغان عذرى را پيش مىآورند، ولى هدهد به هر كدام از آنها جوابى شايسته مىدهد و آنان را قانع مىكند تا به اتفاق او را به هدايت و پيشوايى انتخاب مىكنند و او بر كرسى مىنشيند و سخن گفتن را آغاز مىكند. مرغان مشكلات خود را عرضه مىكنند و هدهد پاسخى مناسب و درست مىدهد و منازل و مدارج طلب را به شرح بازمىگويد. | ||
مرغان به راه مىافتند و اكثر، در طلب مقصود، جان مىبازند تا سى مرغ نحيف و بال و پر سوخته به حضرت سيمرغ مىرسند و آنجا درمىيابند كه طلب و مطلوب، يكى است، زيرا آنها، «سى مرغ» طالب بودند كه مطلوب مورد نظرشان، «سيمرغ» بود. مقصد حقيقى عطار، در اين مثنوى، بيان | مرغان به راه مىافتند و اكثر، در طلب مقصود، جان مىبازند تا سى مرغ نحيف و بال و پر سوخته به حضرت سيمرغ مىرسند و آنجا درمىيابند كه طلب و مطلوب، يكى است، زيرا آنها، «سى مرغ» طالب بودند كه مطلوب مورد نظرشان، «سيمرغ» بود. مقصد حقيقى عطار، در اين مثنوى، بيان کیفیت وجود و رسيدن او به درجه ارادات است كه اين معنى را در ضمن مجتمع ساختن مرغان و انتخاب هدهد به راهنمايى با اشارت و كنايه بازگو نموده است و پس از آن، به ذكر حالات مختلف مريدان و وسواس و خطراتى كه در وقت سلوك براى آنها پيش مىآيد، پرداخته و علاج هر يك را بيان نموده است و موانع و قواطع طريق را نشان داده است. | ||
جوابهاى هدهد، اغلب، تمام و مقنع و بعضى نيز ناقص و ناپذيرفتنى است، ولى به هر حال اين سؤال و جوابها نمونه طرز تفكر مريدان و مشايخ است كه در خانقاهاى قرن ششم و هفتم اتفاق افتاده است و نمىتوان قيمت ادبى آنها را انكار كرد. | جوابهاى هدهد، اغلب، تمام و مقنع و بعضى نيز ناقص و ناپذيرفتنى است، ولى به هر حال اين سؤال و جوابها نمونه طرز تفكر مريدان و مشايخ است كه در خانقاهاى قرن ششم و هفتم اتفاق افتاده است و نمىتوان قيمت ادبى آنها را انكار كرد. | ||
خط ۶۹: | خط ۵۰: | ||
عطار، در اين مثنوى، مطالب بسيار غامض و نكات دقيق را به زبانى روشن و ساده بيان مىكند و اگر لازم باشد گفته خود را با احاديث و امثال يا حكايات ظريف و دلكش تأييد مىنمايد و توضيح مىدهد؛ بدون آنكه به طرح اشكالات و جواب آنها مشغول گردد و به اثبات گفته خود و نقض عقيده مخالف بپردازد و بدين سبب، اين منظومه، هر چند بسيارى از رموز و اسرار عرفان و تصوف را متضمن است، باز هم مانند اشعار و غزلهاى عاشقانه مؤثر و دلانگيز است. در اين مثنوى، از سلوك و سير الى الله و مقامات تبتل تا فنا بحث مىشود كه در واقع آخرين مرحلهاى است كه مرغان بدان واصل مىشوند، ولى بيشتر، نظر شيخ، متوجه به ذكر آفات سلوك و قواطع طريق و بيان علاج آنهاست. | عطار، در اين مثنوى، مطالب بسيار غامض و نكات دقيق را به زبانى روشن و ساده بيان مىكند و اگر لازم باشد گفته خود را با احاديث و امثال يا حكايات ظريف و دلكش تأييد مىنمايد و توضيح مىدهد؛ بدون آنكه به طرح اشكالات و جواب آنها مشغول گردد و به اثبات گفته خود و نقض عقيده مخالف بپردازد و بدين سبب، اين منظومه، هر چند بسيارى از رموز و اسرار عرفان و تصوف را متضمن است، باز هم مانند اشعار و غزلهاى عاشقانه مؤثر و دلانگيز است. در اين مثنوى، از سلوك و سير الى الله و مقامات تبتل تا فنا بحث مىشود كه در واقع آخرين مرحلهاى است كه مرغان بدان واصل مىشوند، ولى بيشتر، نظر شيخ، متوجه به ذكر آفات سلوك و قواطع طريق و بيان علاج آنهاست. | ||
تفاوت اين اثر، با كتاب «مصيبت نامه» در همين جاست، زيرا در | تفاوت اين اثر، با كتاب «مصيبت نامه» در همين جاست، زيرا در «مصیبتنامه» نيز از سير فى الخلق و سير الى الله بحث كرده، ولى در آن به ذكر منازل و مدارجى كه سالك بايد از آنها بگذرد، همت گماشته؛ بدون آنكه شرح آفات و موانع را بر عهده گرفته باشد. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
اين اثر، بارها در ايران، هندوستان و اروپا به چاپ رسيده است و پيش از چاپ شفيعى | اين اثر، بارها در ايران، هندوستان و اروپا به چاپ رسيده است و پيش از چاپ [[شفیعی کدکنی، محمدرضا|شفيعى كدكنى]]، معتبرترين چاپ آن به تصحيح و اهتمام مرحوم [[گوهرین، سید صادق|سيد صادق گوهرين]] صورت گرفت، ولى متأسفانه چاپ [[گوهرین، سید صادق|مرحوم گوهرين]] از اغلاط، تصرفات كاتبان و ضبطهاى نادرست عارى نماند. در سال 1382، دكتر [[شفیعی کدکنی، محمدرضا|شفيعى كدكنى]]، پس از 30 سال زحمت مداوم بر روى آثار عطار و بررسى كلمه به كلمه و بيت به بيت «منطق الطير» و مقايسه آن با ساير اشعار و نوشتههاى عطار و به مقياس زبان و سبک خود شاعر، به ارائه متنى اصيل و صحيح از «منطق الطير» همراه با مقدمهاى مبسوط و تعليقهاى روشنگرانه توفيق يافت. | ||
== وابستهها == | ==وابستهها== | ||
[[منطق الطیر ( | {{وابستهها}} | ||
[[منطق الطیر (تعریب)]] | |||
[[منطقالطیر (مقدمه سلماسی زاده)]] | |||
[[خلاصه منطق الطير]] | |||
[[شرح راز منطق الطیر عطار]] | [[شرح راز منطق الطیر عطار]] | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] |