معجم العناوين الكلامية و الفلسفية: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

معجم العناوين الكلامية و الفلسفية (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۱۴

۲۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - 'ابن‌س' به 'ابن‌ س'

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۸۷٬۱۶۸

ویرایش

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 | عنوان =معجم العناوين الكلامية و الفلسفية
 | پدیدآوران =
-[[مجمع البحوث الاسلاميه، قسم الکلام و الفلسفه|بنياد پژوهش‌های اسلامي، گروه کلام]] (نویسنده)
+[[مجمع البحوث الاسلاميه، قسم الکلام و الفلسفه|بنياد پژوهش‌های اسلامى، گروه کلام]] (نویسنده)
 |-
 | data-type="language" |عربي
@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏200‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏
 | موضوع =
-فلسفه‌اسلامی - واژه نامه‏‌ها - عربی
+فلسفه‌اسلامی - واژه‌نامه‏‌ها - عربی
-کلام - واژه نامه‏‌ها - عربی
+کلام - واژه‌نامه‏‌ها - عربی
 |ناشر
 | ناشر =
@@ خط ۲۰: / خط ۲۰: @@
 | چاپ =1
 | تعداد جلد =1
-| کتابخانۀ دیجیتال نور =16522
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =13920
 | کتابخوان همراه نور =13920
 | کد پدیدآور =
@@ خط ۵۲: / خط ۵۲: @@
 با تمام محاسن مذکور برای کتاب، انتقاداتی برای آن ذکر شده است، از جمله آنکه تقسیم کتاب به دو بخش مجزا (کلام و فلسفه) چندان مناسب نیست؛ زیرا از یک دوران کوتاه که بگذریم، سرنوشت این دو علم در فرهنگ و تمدن اسلامی با یکدیگر گره خورده و موضوعات و مسائل آن کاملاً مشابه و هم‌افق است. این تفکیک، گذشته از آنکه سبب تکرار بسیاری از عناوین در هردو قسمت شده، کار را بر تدوین‌کنندگان این اثر نیز سخت و دشوار کرده است؛ مثلاً در فهرست منابع این قسمت از آثاری نام برده شده که درست به نظر نمی‌رسد؛ برای نمونه در بخش معجم فلسفی از شرح مواقف، رسائل [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]]‎، مباحث مشرقیه استفاده شده که تقریباً همگی جزء منابع کلامی است. برعکس کتاب «[[الدرة الفاخرة في تحقيق مذاهب الصوفية و المتكلمين و الحكماء المتقدمين|الدرة الفاخرة]] جامی» و «التصورات» [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسی]] در معجم کلام آورده شده است. جالب اینجاست که «[[تهافت الفلاسفة]]» که در نقد فلسفه و اثبات اقوال متکلمین است، در بخش فلسفه آمده و «[[تلخیص المحصل]]» [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسی]] که نوشته یک فیلسوف در رد متکلمین و اثبات مدعیات فلسفی است در بخش کلام استفاده شده است<ref>همان</ref>.
-مدخل‎های انتخاب شده برای هر قسمت نیز چندان مناسب نیست. برای نمونه در معجم فلسفی با عنوان «امامة» برمی‌خوریم که مباحث امامت خاصه ‎را نیز در بر می‌گیرد؛ مثلاً در ذیل این مدخل، عناوین زیر به چشم می‌خورد‎: امامت ائمه اثناعشر بعد از [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، امامت حضرت حجت(ع)، در وجود صاحب العصر(عج) و... یا در مدخل «نبی» به عناوین زیر بر می‌خوریم: اثبات نبوت محمد(ص)، اوصاف النبی و خصائصه، خاتمیت حضرت رسول(ص) و... بدیهی است که هیچ‎یک از این عناوین جزء مسائل فلسفه نیست و اگر احیاناً در یک کتاب فلسفی آمده باشد، به دلیل گرایشان کلامی مصنف آن است. در مقابل در بخش کلام با عناوینی چون امکان، امتناع، واجب‌الوجود، افلاک و... مواجه می‌شویم. مدخل «سوفسطائیه» در معجم کلام آمده و در معجم فلسفه نیامده است، با آنکه می‌دانیم [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌سینا]] در شفا، [[سهروردی، یحیی بن حبش|شیخ اشراق]] در مطارحات و [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملا‎صدرا]] در اسفار این موضوع را مورد بحث قرار داده‌اند. به‌علاوه، بسیاری از عناوین این دو بخش مشترک هستند و در هردو قسمت تکرار شده است که با ادغام دو معجم می‌توان از آن پرهیز کرد<ref>همان</ref>.
+مدخل‎های انتخاب شده برای هر قسمت نیز چندان مناسب نیست. برای نمونه در معجم فلسفی با عنوان «امامة» برمی‌خوریم که مباحث امامت خاصه ‎را نیز در بر می‌گیرد؛ مثلاً در ذیل این مدخل، عناوین زیر به چشم می‌خورد‎: امامت ائمه اثناعشر بعد از [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]]، امامت حضرت حجت(ع)، در وجود صاحب العصر(عج) و... یا در مدخل «نبی» به عناوین زیر بر می‌خوریم: اثبات نبوت محمد(ص)، اوصاف النبی و خصائصه، خاتمیت حضرت رسول(ص) و... بدیهی است که هیچ‎یک از این عناوین جزء مسائل فلسفه نیست و اگر احیاناً در یک کتاب فلسفی آمده باشد، به دلیل گرایشان کلامی مصنف آن است. در مقابل در بخش کلام با عناوینی چون امکان، امتناع، واجب‌الوجود، افلاک و... مواجه می‌شویم. مدخل «سوفسطائیه» در معجم کلام آمده و در معجم فلسفه نیامده است، با آنکه می‌دانیم [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‌ سینا]] در شفا، [[سهروردی، یحیی بن حبش|شیخ اشراق]] در مطارحات و [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|ملا‎صدرا]] در اسفار این موضوع را مورد بحث قرار داده‌اند. به‌علاوه، بسیاری از عناوین این دو بخش مشترک هستند و در هردو قسمت تکرار شده است که با ادغام دو معجم می‌توان از آن پرهیز کرد<ref>همان</ref>.
 در گزینش منابع نیز ضابطه مشخصی وجود نداشته است؛ مثلاً کتاب «[[المطالب العالية من العلم الإلهي|المطالب العالية]]» [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] که از مهم‎ترین آثار [[فخر رازی، محمد بن عمر|امام فخر]] است یا کتاب‌های دیگرش مثل «[[أصول‌الدين]]»، «[[عصمة الأنبياء]]»، «[[القضاء و القدر]]» و «[[شرح عيون الحكمة]]» و... فراموش شده، ولی کتاب «مناظرات» او که علاوه بر اندک بودن حجم آن‎، محتوای علمی چندانی نیز ندارد، در معجم مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین کتاب‌هایی چون «الإنتصار» ابن خیاط، «[[شرح المقاصد|شرح مقاصد]]» [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانی]]، «[[المحصل]]» [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]]‎، «[[فصوص الحكم (فارابي)|فصوص الحكم]]» منسوب به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]]، «بیان الحق بضمان الصدق‎» لوکری و... در لیست منابع معجم نیست<ref>همان</ref>.
@@ خط ۶۴: / خط ۶۴: @@
 ظاهراً‎ ایشان‎ فلسفه را به معنای قدیم‎ آن‌که‎ شامل همه علوم و معارف نظری می‌شده، گرفته‌اند، حال‎آنکه نه‌تنها از منابع‎ اصلی در علم منطق، طبیات، موسیقی و حکمت عملی استفاده‎ نشده، بلکه‎ عناوین‎ موجود در معجم در‎ خصوص‎ علومی مثل‎ منطق و نجوم و موسیقی کمتر از آن است که شایسته چنین‎ عنوانی باشد. وانگهی در ص 75 مدخلی تحت عنوان «عبادات» آورده شده که عناوین فرعی زیر را شامل می‌شود‎: احوال‎‎ السالکین، اکسیر العارفین، التسلیم، التقوی و... چنین‎ عناوینی در هیچ معنایی از فلسفه نمی‌گنجد<ref>همان، ص51</ref>.
-در معجم کلامی نیز همین مشکل وجود دارد و معلوم نیست‎ که قلمرو علم کلام چگونه ترسیم شده‎ است‎؛ مثلاً مشخص‎‎ نیست که بحث از فرق و مذاهب را جزء کلام می‌دانند یا خیر. در همان حال که کتاب‎ ملل و نحل شهرستانی از جمله مآخذ ین‎ بخش آورده شده و در‎ گوشه‎ و کنار‎ این ملل و مذاهب مختلف‎ یاد شده، ولی از منابع ملل و فرق نظیر مقامات الاسلامیین، الفرق‎ بین الفرق، الفصل‎ و...، استفاده نشده است و مباحث‎ مطرح شده در ملل و فرق بسیار اندک و غیرقابل‎ اعتنا‎ است‎<ref>همان</ref>.
+در معجم کلامی نیز همین مشکل وجود دارد و معلوم نیست‎ که قلمرو علم کلام چگونه ترسیم شده‎ است‎؛ مثلاً مشخص‎‎ نیست که بحث از فرق و مذاهب را جزء کلام می‌دانند یا خیر. در همان حال که کتاب‎ ملل و نحل شهرستانی از جمله مآخذ ین‎ بخش آورده شده و در‎ گوشه‎ و کنار‎ این ملل و مذاهب مختلف‎ یاد شده، ولی از منابع ملل و فرق نظیر مقامات الاسلاميین، الفرق‎ بین الفرق، الفصل‎ و...، استفاده نشده است و مباحث‎ مطرح شده در ملل و فرق بسیار اندک و غیرقابل‎ اعتنا‎ است‎<ref>همان</ref>.
 پاره‌ای از مدخل‎ها که با فلسفه و کلام کاملاً بیگانه است در این معجم آورده شده‎ است. این در حالی است که پاره‌ای از عناوین اصلی فلسفه و کلام در‎ این معجم وجود ندارد‎؛ مثلاً‎ در معجم فلسفی(ص105) با مدخلی به نام «کلام» بر می‌خوریم که‎ در ذیل آن عناوین زیر به چشم می‌خورد: اجادة الانسان الکلام‎ المترجل، انشاء الکلام الجدید ایسر علی الادباء من‎ ترفیع‎ القدیم، الموازنة بین النثر و الشعر و... معلوم نیست که این‎ عناوین با چه توجیهی در معجم فلسفی گنجانده شده است‎<ref>همان</ref>.
@@ خط ۹۰: / خط ۹۰: @@
 ==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
 [[رده:کتاب‌شناسی]]