۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن‌س' به 'ابن س'
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR25127J1.jpg | عنوان =ما اتفق لفظه و اختلف معناه | عنوان...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن‌س' به 'ابن س') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
[[بسج، احمد حسن]] (محقق) | [[بسج، احمد حسن]] (محقق) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =/الف2م2 / 6190 PJ | | کد کنگره =/الف2م2 / 6190 PJ | ||
| موضوع = زبان عربي - مترادفها و متضادها | | موضوع = زبان عربي - مترادفها و متضادها | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =25127 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =03665-04787 | | کد پدیدآور =03665-04787 | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''ما اتفق لفظه و اختلف معناه'''، عنوان اثری است یک جلدی به زبان عربی از ابوالسعادات هبةالله بن علی بن محمد بن علی حسنی معروف به ابن شجری(متوفی 542 هجری) با موضوع زبانشناسی و ادبیات. ابن شجری در این اثر به بیان موارد مشترک لفظی(یک لفظ با معانی متعدد) پرداخته است و در راستای ذکر ترتیب ارائه مطالبش از طریقه الفبایی به ترتیب اول کلمات(نه اول ریشه آنها) بهره برده است. کتاب به تحقیق و تحریر احمد حسن بسج رسیده و منتشر شده است. | '''ما اتفق لفظه و اختلف معناه'''، عنوان اثری است یک جلدی به زبان عربی از [[ابن شجری، هبةالله بن علی|ابوالسعادات هبةالله بن علی بن محمد بن علی حسنی]] معروف به [[ابن شجری، هبةالله بن علی|ابن شجری]](متوفی 542 هجری) با موضوع زبانشناسی و ادبیات. [[ابن شجری، هبةالله بن علی|ابن شجری]] در این اثر به بیان موارد مشترک لفظی(یک لفظ با معانی متعدد) پرداخته است و در راستای ذکر ترتیب ارائه مطالبش از طریقه الفبایی به ترتیب اول کلمات(نه اول ریشه آنها) بهره برده است. کتاب به تحقیق و تحریر احمد حسن بسج رسیده و منتشر شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب یک جلد دارد و حاوی مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب است. محتوای مطالب اثر به ترتیب الفبایی ذکر شده است. | کتاب یک جلد دارد و حاوی مقدمه محقق، مقدمه مؤلف و محتوای مطالب است. محتوای مطالب اثر به ترتیب الفبایی ذکر شده است. | ||
نویسنده در نگارش این اثر از منابع بسیاری استفاده کرده که از جمله آنها موارد زیر را می‌توان نام برد: ادب الکاتب ابن قتیبة، اساس البلاغة زمخشری، الأعلام زرکلی، الاغانی ابوالفرج اصفهانی، أمالی ابوعلی قالی، الانصاف فی مسائل الخلاف ابوالبرکات انباری، بغیة الوعاة سیوطی، البیان و التبیین جاحظ، تاج العروس من جواهر القاموس زبیدی و...<ref>ر.ک: منابع کتاب، ص349-353</ref> | نویسنده در نگارش این اثر از منابع بسیاری استفاده کرده که از جمله آنها موارد زیر را می‌توان نام برد: ادب الکاتب ابن قتیبة، اساس البلاغة زمخشری، الأعلام زرکلی، الاغانی ابوالفرج اصفهانی، أمالی ابوعلی قالی، الانصاف فی مسائل الخلاف ابوالبرکات انباری، بغیة الوعاة سیوطی، البیان و التبیین جاحظ، تاج العروس من جواهر القاموس زبیدی و...<ref>[https://noorlib.ir/book/view/25127/%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D9%82-%D9%84%D9%81%D8%B8%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%87?pageNumber=349&viewType=pdf ر.ک: منابع کتاب، ص349-353]</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
این کتاب، یک معجم لغوی است درباره مشترک لفظی(الفاظی که در لفظ مشترک هستند ولی تفاوت معنایی دارند). | این کتاب، یک معجم لغوی است درباره مشترک لفظی(الفاظی که در لفظ مشترک هستند ولی تفاوت معنایی دارند). | ||
ابن شجری 1670 مشترک لفظی را از کتاب‌های لغت ذکر می‌کند و شواهدی از قرآن، کلام پیامبر(ص)، صحابه و شعر قدیم به آن اضافه می‌نماید، نکته قابل‌توجه در این کتاب، نقل زیاد وی از کتاب | [[ابن شجری، هبةالله بن علی|ابن شجری]] 1670 مشترک لفظی را از کتاب‌های لغت ذکر می‌کند و شواهدی از قرآن، کلام پیامبر(ص)، صحابه و شعر قدیم به آن اضافه می‌نماید، نکته قابل‌توجه در این کتاب، نقل زیاد وی از کتاب «[[مجمل اللغة|المجمل]]» [[ابن فارس، احمد بن فارس|ابن فارس]] و تکیه بر آن در چینش کتاب و نقل زیاد [[سخاوی، علی بن محمد|علم‌الدین سخاوی]] در کتابش «[[سفر السعادة و سفیر الافادة]]» از [[ابن شجری، هبةالله بن علی|ابن شجری]] است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/20536/291 ر.ک: الدالی، محمد احمد، ص291-292]</ref>. | ||
نویسنده، مطالب این اثر را بر اساس حروف الفبا و با مراعات حرف اول کلمه نگاشته است نه ریشه لغوی آن. او در صدد بررسی لفظ مفرد و معانی مختلف در این کتاب است و برای رسیدن به هدفش از گروهی از آیات و احادیث و اشعار و امثال و اقوال به‌عنوان حجج و ادله آنچه در تفسیر و شرحش درباره کلمه از آن استفاده کرده، بهره برده است و درعین‌حال در غالب اوقات از ذکر مصادری که از آنها نقل کرده، غافل نشده است. وی در راستای ذکر منابع، گاه اسم کتاب را ذکر کرده و گاه اسم لغوی را و گاه سندی را که از آن اخذ کرده. از جمله کتاب‌هایی که از آنها نقل کرده، العین خلیل بن احمد و | نویسنده، مطالب این اثر را بر اساس حروف الفبا و با مراعات حرف اول کلمه نگاشته است نه ریشه لغوی آن. او در صدد بررسی لفظ مفرد و معانی مختلف در این کتاب است و برای رسیدن به هدفش از گروهی از آیات و احادیث و اشعار و امثال و اقوال به‌عنوان حجج و ادله آنچه در تفسیر و شرحش درباره کلمه از آن استفاده کرده، بهره برده است و درعین‌حال در غالب اوقات از ذکر مصادری که از آنها نقل کرده، غافل نشده است. وی در راستای ذکر منابع، گاه اسم کتاب را ذکر کرده و گاه اسم لغوی را و گاه سندی را که از آن اخذ کرده. از جمله کتاب‌هایی که از آنها نقل کرده، [[العين|العین]] [[خلیل بن احمد]] و المجمل [[ابن فارس، احمد بن فارس|ابن فارس]] و [[النبات]] [[دینوری، احمد بن داود|دینوری]] است و از جمله اشخاصی که به نقل از آنان پرداخته، ابن درید و ابوزید انصاری و ابن سکیت و ابن اعرابی و ابوعبیده و ابوعبید قاسم بن سلام و دیگران هستند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/25127/%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D9%82-%D9%84%D9%81%D8%B8%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%87?pageNumber=4&viewType=pdf ر.ک: مقدمه کتاب، ص4]</ref> | ||
از جمله مواردی که در این کتاب به آن برخورد می‌کنیم، زیادات و تکرار در موارد مختلف است. البته نویسنده با این ادعا که منفعت و خیری را در پس آن جستجو کرده است، این امر را توجیه کرده است مثلاً در ماده «خازباز» می‌نویسد: اما فکر کردم باید این کتاب را با این اضافات بنویسم که بر فواید آن فوایدی بیفزاید که شکوه آن را تکمیل می‌کند و خوبی آن را چند برابر می‌کند...<ref>ر.ک: همان</ref> | از جمله مواردی که در این کتاب به آن برخورد می‌کنیم، زیادات و تکرار در موارد مختلف است. البته نویسنده با این ادعا که منفعت و خیری را در پس آن جستجو کرده است، این امر را توجیه کرده است مثلاً در ماده «خازباز» می‌نویسد: اما فکر کردم باید این کتاب را با این اضافات بنویسم که بر فواید آن فوایدی بیفزاید که شکوه آن را تکمیل می‌کند و خوبی آن را چند برابر می‌کند...<ref>[https://noorlib.ir/book/view/25127/%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D9%82-%D9%84%D9%81%D8%B8%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%87?pageNumber=4&viewType=pdf ر.ک: همان]</ref> | ||
محقق کتاب می‌نویسد که باب «زای» کلاً در نسخه خطی از بین رفته بود و همچنین باب‌های «راء» و «سین» ناقص بودند که وی به اتمام آنها دست زده است و در تکمیل آن، از همان طریقه مؤلف در اختیار موارد کتاب، تبعیت کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص4-5</ref> | محقق کتاب می‌نویسد که باب «زای» کلاً در نسخه خطی از بین رفته بود و همچنین باب‌های «راء» و «سین» ناقص بودند که وی به اتمام آنها دست زده است و در تکمیل آن، از همان طریقه مؤلف در اختیار موارد کتاب، تبعیت کرده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/25127/%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D9%82-%D9%84%D9%81%D8%B8%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%87?pageNumber=4&viewType=pdf ر.ک: همان، ص4-5]</ref> | ||
==نمونه متن کتاب== | ==نمونه متن کتاب== | ||
به‌عنوان نمونه بخشی از کتاب ترجمه می‌شود: مثلاً نویسنده در صفحه 230 در توضیح کلمه غرب می‌نویسد: | به‌عنوان نمونه بخشی از کتاب ترجمه می‌شود: مثلاً نویسنده در صفحه 230 در توضیح کلمه غرب می‌نویسد: | ||
الغرب: به معنی حدّ است: گفته می‌شود کففت من غربه یعنی از حد و حدودش دفاع کردم. غرب در یک معنی دیگر: ظرف بزرگی است از مَشک گاو نر که توسط شتر با آن، آب می‌گیرند. همچنین | الغرب: به معنی حدّ است: گفته می‌شود کففت من غربه یعنی از حد و حدودش دفاع کردم. غرب در یک معنی دیگر: ظرف بزرگی است از مَشک گاو نر که توسط شتر با آن، آب می‌گیرند. همچنین ابن سکیت گفته: غرب به معنی سیاهرگی است که تخلیه می‌شود و مانند فیستول خون آن قطع نمی‌شود. یکی دیگر از معانی غرب، واحد غروب به معنی مجاری خون است. از دیگر معانی غرب: واحد الغربین است به معنی قسمت پیشین و پشتی چشم. معنی دیگری که برای غرب ذکر شده، راویة است؛ راویه چهارپایی است که آب روی آن می‌گذارند و به مردم می‌دهند و در عرف مردم به آن راویه می‌گویند که همان مزادة است. طویل دراین‌باره می‌گوید: مشی الرّوایا بالمزاد الاثقل. معنی دیگر غرب: جهت مغرب است که خلاف مشرق و شرق است. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست‌های منابع، لغت، قوافی، ابیات، امثال، و محتوای مطالب، به ترتیب پس از پایان محتوای مطالب در انتهای اثر ذکر شده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص12</ref> پاورقی‌های کتاب علاوه بر ذکر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای مطالب است. | فهرست‌های منابع، لغت، قوافی، ابیات، امثال، و محتوای مطالب، به ترتیب پس از پایان محتوای مطالب در انتهای اثر ذکر شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/25127/%D9%85%D8%A7-%D8%A7%D8%AA%D9%81%D9%82-%D9%84%D9%81%D8%B8%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%87?pageNumber=12&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص12]</ref> پاورقی‌های کتاب علاوه بر ذکر ارجاعات، حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای مطالب است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# الدالی، محمد احمد، «نظرات فی کتاب مااتفق لفظه و اختلف معناه (لإبن الشجری أبی السعادات هبةالله بن علی (ت 542 ه))»، المجمع اللغة العربیة بدمشق المجلد الخامس و السبعون، ذوالحجة 1420 - العدد 2، ISC (26 صفحه - از 291 تا 316) | #[[:noormags:391873| الدالی، محمد احمد، «نظرات فی کتاب مااتفق لفظه و اختلف معناه (لإبن الشجری أبی السعادات هبةالله بن علی (ت 542 ه))»، المجمع اللغة العربیة بدمشق المجلد الخامس و السبعون، ذوالحجة 1420 - العدد 2، ISC (26 صفحه - از 291 تا 316)]]. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۶: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | |||
[[رده: زبان و ادبیات عربی]] | |||
[[رده:فروردین(1401)]] | |||