بستان السیاحة (شیروانی)

بستان السیاحة(شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر)
پدیدآوران	شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	سیاحت نامه
ناشر	کتابخانه سنايی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	13سده
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	آسیا - سیر و سیاحت - ایران - سرگذشت نامه - ایران - سیر و سیاحت - قرن 13ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ب‎‏5 1347 ‏DSR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

بستان السیاحة اثر حاج زین‌العابدین شیروانی (۱۱۹۴- ۱۲۵۳ق)، دربردارنده اطلاعات بسیار و متنوع جغرافیایی، تاریخی، آرا و عقاید فرقه‌های گوناگون مذهبی و نحله‌های فکری و برخی مطالب متفرقه دیگر.

این اثر شامل: چهار باب و يك سير و بيست و هشت كلشن و يك بهار كه مشتمل است بر چهار كلذار باب اوّل در شرح حال حضرت خاتم النبيّين ص و ائمۀ معصومين صلوات اللّه عليهم اجمعين باب دويّم در شرح حال بعضى از علماء و عرفاء و حكماء و بعضى از شعراء و دانشمندان باب سيّم در بيان بعضى مذاهب متشتّته و عقايد مختلفه باب چهارم در بيان اسامى و جغرافى امصار و قراء واقعۀ در خطّۀ ايران و تركستان و افغانستان و هندوستان و بعضى اروپا و چين و ختا و ممالك عثمانى از شامات و مصرو غيره و غيره

این کتاب را عمدتاً مأخذی جغرافیایی و سپس تاریخی بشمار می‌آورند، اما گوناگونی و تنوع مطالب آن که تقریباً تمام اشتغالات فکری و ادبی دو قرن پیش ایران را دربرمی‌گیرد، به حدی است که اثر را شبیه دایرةالمعارف کرده است؛ گرچه بسیاری از اصول و شیوه‌های دایرةالمعارف نویسی از قبیل تناسب حجم هر مطلب با اهمیت مدخل آن یا نظم و دسته بندی موضوعی مطالب یا ترتیب دقیق الفبایی درآن رعایت نشده است. نگاهی گذرا به موضوعات کتاب از جمله: بحثی درباره طبیعت انسان، اشاراتی به علم حجر و میزان، کیمیا و تاریخچه آن، اطلاعاتی درباره حروف جُمَل و حساب ابجد، کواکب سبعه نجوم و اصطلاحات آن، خواص حروف، تاریخ طب و تحول روش‌های درمان و معرفی خواص داروها، مذاهب و زبان‌های متداول در آناطولی که با مشاهدات و برآوردهای آماری نویسنده همراه است، به خوبی این گستردگی و تنوع را نمایان می‌سازد. به‌این‌ترتیب، بستان السیاحة در ترسیم سیمای بخشی از جهان در دو قرن پیش و سیر در آن بسیار سودمند است (برای نمونه: ایروان زمان نویسنده شهری شیعی مذهب با اقلیتی عیسوی است و در کمتر از دو قرن، ایروان کنونی مرکز جمهوری عیسوی‌نشین ارمنستان است). در این کتاب هم مباحث نظری جغرافیایی، همانند روشن کردن مفهوم اقلیم، مورد توجه است و هم طرح اطلاعات نسبتاً تازه‌ای همانند مطالبی درباره آمریکا و یا نظرات درباره تکامل و تحولات زیست محیطی

چاپ این نسخه، به صورت سنگی بوده و فاقد هرگونه فهرست و پاورقی است.

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. منفرد، افسانه، «دانشنامه جهان اسلام»، جلد 3، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1388، ص389-387.