الفاخر في شرح جمل عبدالقاهر

الفاخر في شرح جمل عبد القاهر
پدیدآوران	بعلی، محمد ابن ابی الفتح (نويسنده) خساره، ممدوح محمد (محقق)
عنوان‌های دیگر	جمل، شرح
ناشر	المجلس الوطني للثقافة و الفنون و الآداب. قسم التراث العربية
مکان نشر	کویت
سال نشر	1423ق - 2002م
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	جرجانی، عبد القاهر بن عبد الرحمن، - 471؟ق. الجمل - نقد و تفسیر - زبان شناسان عرب - نقد و تفسیر
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‎‏/‎‏ج‎‏4‎‏ب‎‏7‎‏ 6064 ‏PJ‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الفاخر في شرح جمل عبدالقاهر، عنوان کتابی است 2 جلدی به زبان عربی از محمد بن ابوالفتح بعلی (645-‌709ق)، در علم نحو. این کتاب در واقع شرحی است بر کتاب «الجمل في النحو» شیخ ابوبکر عبدالقاهر بن عبدالرحمن جرجانی (متوفی 471ق) که به «الجمل الجرجانية» یا «الجرجانية» نیز معروف است. کتاب جرجانی بر اساس نظریه عامل در 5 فصل نگاشته شده است. شارحان زیادی از جمله خود جرجانی بر «الجمل في النحو» شرح نوشته‌اند و این شروح به 17 شرح می‌رسد.

شرح بعلی در میان شروحی که بر «الجمل الجرجانية» نوشته شده، وسیع‌ترین شرح است و صفدی و دیگران در هنگام نام بردن از این شرح، با عباراتی مانند «و صنّف شرحا كبيرا للجرجانية» و... به پرحجم بودن آن اشاره کرده‌اند. بروکلمان به‌اشتباه این شرح را از بعلی بر کتاب الجمل زجاجی شمرده و اسماعیل پاشا هم این کتاب را یک مرتبه به بعلی منتسب کرده و یک مرتبه هم به‌اشتباه آن را از عمر بن عبدالمجید رندی دانسته است.

مطالب کتاب بعلی به این ترتیب ارائه شده است: خطبه کتاب، شرح خطبه الجمل في النحو، شرح فصول کتاب الجمل في النحو به‌حسب ترتیبی که در اصل کتاب داشته است. البته بعلی 6 باب به ابواب مطالب جرجانی افزوده که در آن وجود نداشته است و اصطلاحا این 6 باب را بر آن کتاب استدارک کرده است که عبارت است از: باب جمع تکسیر، باب تصغیر، باب نسب، باب تصریف، باب ما يجوز في ضرورة الشعر و باب الوقف.

از مهم‌ترین ویژگی‌های این شرح می‌توان از دایرة‌المعارفی بودن آن، سرشار بودن آن از شواهد و نقل قول‌های نحوی، گرایش و حالت تعلیمی ویژه در آن و... نام برد.

منابع مقاله

مدخل.