المغنی

المغنی
پدیدآوران	ابن قدامه، عبدالله بن احمد (نويسنده) ترکی، عبدالله بن عبدالمحسن (محقق) حلو، عبدالفتاح محمد (محقق)
ناشر	دار عالم الکتب
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1417ق - 1997م
چاپ	3
زبان	عربی
تعداد جلد	15
کد کنگره	/الف2م6 179/45 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

المغنی، اثر موفق الدین ابو محمد عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسی جماعیلی دمشقی صالحی حنبلی(620-541ق) و یکی از بزرگترین کتاب‌های فقهی در مذهب حنبلی است که از طهارت تا قضا را بحث کرده است. المغنی شرحی بر اثر مشهور فقهی به نام «المختصر» از ابو القاسم عمر بن حسین بن عبد الله خرقی(334ق) است. عبدالله بن عبدالمحسن ترکی و عبدالفتاح محمد الحلو روی آن تحقیق کرده‌اند. کتاب در 15 جلد چاپ شده است.

المغنی حوالی سال 541ق تألیف شده است و مباحث فقهی از طهارت تا قضا را به سیاق «المختصر» پیش برده و مطلب‌های هر مسئله را در چارچوب فصل‌هایی توضیح داده است.مقدسی می‌گوید، دوست داشته است مذهب ابن حنبل را شرح کند و گره از بسیاری از مسائل اختلافی بگشاید و رأی هر یک از امامان اربعه اهل سنت را تبرکاً درج کند و دلیل آرای آنان را کوتاه بنویسد و اخبار را به کتب معتبر روایی اسناد دهد تا بدین کار، اطمینان از درستی‌شان به دست آید و میان درست و نادرست آن‌ها تمیز داده شود تا بدین وسیله، به احادیث معروف اعتماد شود و از مجهولشان اعراض گردد. او برای این مقصود، کتاب مختصر خرقی را برگزیده است و المغنی را به سیاق باب‌هایش تنظیم کرده و به شرح مسائلش از جهت منطوق، مفهوم و مضمونشان پرداخته است. سپس، آنچه را که شبیه مسئله‌های کتاب مختصر بوده و در آن یاد نشده، در مغنی آورده است.

رشیدرضا(1282-1354ق) در باره ابن قدامه و کتاب «المغنی» می‌گوید: او از عالمان برجسته حنبلی است. با این حال، خواسته است با نوشتن مغنی، همه مذهب‌های مسلمانان را پوشش دهد. ازاین‌‎رو، ابن قدامه دیدگاه‌های علمای صحابه و امامان مذاهب اهل سنت را با ادله‌ای که دارند، در کتابش آورده است و با اینکه خودش مذهب حنابله را برگزیده است، بدون تعصب و طعن، اقوال دیگران را بروشنی و بی‌پرده نقل کرده است.‏این کار وی، ما را از رجوع به کتاب‌های مذاهب دیگر (اهل سنت) بی‌‌نیاز می‌کند. همچنین ابن قدامه جانبدارانه در مذهب حنبلی قلم نزده است و بدون طعنه‌زدن بر دیگران، آنچه را که نزد او از آرای این مذهب، رجحان داشته، اختیار کرده است. این رویکرد منصفانه و معتدل، عالمی همانند ابن عبد السلام را که خود بر مذهب شافعی است، واداشته است که المغنی را بر کتاب‌های فقهی شافعی برتری دهد.‏  

محققان علاوه بر درج پاورقی‌هایی که برای نشانی آیه‌ها، روایت‌ها و تطبیق‌دادن نسخه‌ها انجام داده‌اند، جلد پانزدهم را ویژۀ فهرست مبسوطی برای آیه‌ها، حدیث‌ها، شعرها، اعلام، قبیله‌ها، فرقه‌ها، اماکن، شهرها، رخدادها، نبردها و... قرار داده‌اند.‏

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب
2. نویری، ابراهیم، «قراءة فی کتاب؛ «المغني» للإمام الفقیه ابن قدامة المقدسي»، الوعی الاسلامی، السنة السادس و الأربعون، ربیع الاول 1430 - العدد 523.