افکار ابن تیمیه در بوته نقد

افکار ابن تیمیه در بوته نقد
پدیدآوران	حسینی میلانی، علی (نویسنده) ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم (نویسنده) هيئت تحريريه مرکز حقايق اسلامی (مترجم)
عنوان‌های دیگر	بررسی و نقد ديدگاه ابن تيميه درباره خلفا و حضرت علي‌عليه‌السلام
ناشر	مرکز حقايق اسلامی
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	مجلد1: 1388ش
چاپ	1
شابک	‎978-600-5348-25-5
موضوع	علي بن ابي‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، 661 - 728ق. منهاج السنه النبويه في النقض الشيعه القدريه - نقد و تفسير
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

افکار ابن تیمیه در بوته نقد تألیف سید علی حسینی میلانی، بررسی افکار ابن تیمیه حرانی با نگاه به مهم‌ترین کتاب او؛ «منهاج السنة النبوية» است که خود کتابی در رد «منهاج الكرامة في معرفة الإمامة» علامه حلی (متوفی 726ق) است. وی در این کتاب طعنه‌هایی به مقام شامخ امیر مؤمنان علی(ع) و اهل‌بیت(ع) زده است.

ساختار

کتاب مشتمل بر دو مقدمه از ناشر و نویسنده و متن اثر در پنج بخش است. نویسنده در این کتاب پس از عرضه کردن گفتارهای ابن تیمیه بر قرآن و حدیث به‌خصوص با توجه به آنچه در کتاب‌های معتبر اهل سنت آمده، افکار و اعتقادات او را مورد شناسایی قرار می‌دهد.

گزارش محتوا

بسیاری از دانشمندان اهل تسنن اگرچه در مسائل عقیدتی، پیرو امام على(ع) نیستند اما در عرض ارادت و بزرگ داشتن نام امیرالمؤمنین(ع)، کوتاهی نمی‌کنند؛ و روایات فراوانی در مناقب و فضایل ایشان نقل می‌کنند. در این میان برخی از معاندان کینه‌ورز، به خاطر کینه و دشمنی با شیعیان، پا را از جاده انصاف بیرون نهاده و بسیاری از حقایق تاریخی و ویژگی‌های امیرالمؤمنین(ع) را منکر شده‌اند. یکی از این اشخاص ابن تیمیه است. ابن تیمیه که امروزه یکی از تئوری پردازان وهابیت به شمار می‌رود در قرن هفتم می‌زیسته است.

آیت‌الله سید علی حسینی میلانی در کتاب مورد بحث، بخشی از دشمنی‌ها و نفاق‌ها و کینه‌ورزی‌های ابن تیمیه را به امام على(ع) در پنج بخش نشان داده است.

نویسنده در بخش یکم موارد دشمنی ابن تیمیه با امیر مؤمنان علی(ع) را برشمرده است. ابتدا دیدگاه برخى از علماى اهل سنّت درباره ابن تیمیه آمده که با توجه به حدیث «یا علی لا یبغضک الا منافق» او را منافق خوانده‌اند.

در ادامه رویارویی ابن تیمیه با علامه حلی آمده که ابن تیمیه در نوشته‌هایش به امیرالمؤمنین(ع) جسارت کرده و ایمان آن حضرت را همچون ایمان و کفر کودک بی‌ارزش خوانده است.

سپس به نقل برخی از احادیث متواتری درباره حضرت علی(ع) پرداخته است؛ مثل تفسیر آیه «وَ تَعِيَهَا أُذُنٌ وَاعِيَةٌ»﴿حاقة: 12﴾ و گوش‌های شنوا آن را نگاه دارد، که طبق روایات بسیاری در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است و احادیث «دروازه دانش نبوى» و «بهترین داور» و «حق با على است» و ازاین‌دست روایات که ابن تیمیه همگی آن‌ها را تکذیب و رد کرده است.

در بخش دوم نمونه‌های انکار فضایل بی‌کران امیر مؤمنان علی(ع) توسط ابن تیمیه آمده است. ابتدا انکار ابن تیمیه در شأن نزول برخی از آیات نشان داده شده است.

سه آیه «إنَّمَا وَلِيُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ‌»﴿مائدة: 55﴾؛ «الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ سِرّاً وَ عَلاَنِيَةً» ﴿بقره: 274﴾ و «إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرُ مَنْ يَخْشَاهَا» ﴿نازعات‏: 45﴾ به گواهی محدثین اهل سنت درباره امیرالمؤمنین(ع) نازل شده‌اند، اما ابن تیمیه با جسارت تمام این احادیث را دروغ و جعلی می‌شمارد.

در ادامه برخی از احادیثی که به شهادت کتاب‌های اهل سنت درباره امام على(ع) است نقل شده و دیدگاه ابن تیمیه درباره آن‌ها آمده است؛ وی باز پا از جاده انصاف بیرون نهاده و این احادیث متواتر را دروغ می‌شمارد. این احادیث چنین‌اند:

«عليّ مع الحقّ و الحقّ مع علي»؛ على با حقّ است و حقّ با على.

حدیث اخوت: «أنت أخي في الدنيا و الآخرة»؛ تو برادر من در دنیا و آخرت هستی.

حدیث «من أراد أن ينظر إلى آدم في علمه، و إلى نوح في تقواه، و إلى إبراهیم في حلمه، و إلى موسى في هيبته، و إلى عيسى في عبادته فلينظر إلى علي بن أبي‌طالب»؛ هرکس می‌خواهد به علم آدم، تقواى نوح، بردبارى ابراهیم، هيبت موسى و عبادت عيسى بنگرد، به على بن ابی‌طالب بنگرد.

«و هو ولیّ كلّ مؤمن بعدي»؛ او پس از من ولى و صاحب‌اختیار هر مؤمن است.

حدیث «اللهمّ وال مَن والاه و عاد مَن عاداه»؛ خدایا! با یاورانش یار و با دشمنانش دشمن باش.

همچنین احادیث يوم الدار، فاروق امّت، اهل‌بیت کشتى نجات اُمّت و حديث طير را نیز از تیر کینه و تکذیب خویش بی‌نصیب نگذاشته است.

در بخش سوم دیدگاه ابن تیمیه به خلافت امیر مؤمنان علی(ع) آمده است؛ علی‌رغم شواهد بسیار در اصرار مردم به خلافت امام على(ع)، ابن تیمیه معتقد است که مردم به‌زور و اکراه با آن حضرت بیعت کردند. او حتی عدالت امیرالمؤمنین(ع) را انکار می‌کند و خروج خوارج را دلیل بی‌عدالتی آن حضرت می‌شمارد.

در بخش چهارم ابن تیمیه به جهت مقایسه بین خلفای سه‌گانه و حضرت علی(ع) از فتوحات و کشورگشایى‌هاى زمامداران بعد از پیامبر دم مى‌زند و آن را به‌عنوان برگ زرّینى در زندگى آن‌ها مى‌داند. از طرفى این جنگ‌هاى خارجى را با جنگ‌هاى داخلى امیر مؤمنان على(ع) مقایسه نموده و در نتیجیرى کاملاً غیرمنصفانه‌اى با تمام توان به آن حضرت جسارت مى‌نماید.

نویسنده در ادامه می‌کوشد بین فتح اقلیم و فتح دل‌ها تفاوت بگذارد؛ وی شیوه‌های دعوت غیرمسلمانان را به اسلام از شیوه‌های امیرالمؤمنین(ع) بیان کرده و شیوه نصیحت و برخورد با مخالف را بازگفته است؛ آنگاه به سیره امام(ع) در جنگ جمل به‌عنوان نمونه اشاره کرده است. سپس معیار عزّت و ذلّت را نزد ابن تیمیه بیان می‌کند که معتقد است: «هر کس گمان می‌کند آن دوازده‌نفری که پیامبر وعده آمدنشان را داده، همین دوازده‌نفری هستند که شیعیان ادّعاى امامت آن‌ها را می‌کنند، او درنهایت جهل و نادانى است؛ زیرا هیچ‌کدام از آن‌ها دست به شمشیر نبردند مگر على بن ابی‌طالب، او هم نتوانست در زمان خلافتش با کفار نبرد کند حتى یک شهر هم فتح نکرد...».

وی در پایان این بخش، به اجماع اهل سنت بر این‌که امیر مؤمنان علی(ع) بر حق بوده و مخالفان آن حضرت بر باطل هستند، اشاره کرده است. وی به استناد سخن بزرگان اهل سنت بیان می‌دارد که اگر ابن تیمیه را از دایره اسلام خارج بدانیم سخن گزافی نگفته‌ایم.

نویسنده در بخش پنجم این کتاب، به تلاش ابن تیمیه برای اثبات حقانیت خوارج و ناصبی‌ها اشاره دارد و افتراهای وی را به امیر مؤمنان علی(ع) نقل کرده است. وی نشان داده است که ابن تیمیه در این راه از توسل به احادیث دروغین ابایی ندارد.

جایگاه حضرت على(ع) در پیشگاه پیامبر خدا بخش پایانی این کتاب است که رسول‌الله(ص) بارها فرموده است «یا علی: أنا حرب لمن حاربكم»؛ من در جنگم با هر که به جنگ شما آید.

«اللهم وال مَن والاه و عاد مَن عاداه»؛ خدایا، دوست بدار هر که او را دوست بدارد و دشمن بدار هر که او را دشمن بدارد.

«مَن أطاع عليّاً فقد أطاعني و مَن عصى عليّاً فقد عَصاني»؛ هر که از على فرمان ببرد از من فرمان برده و هر که از فرمان او سرباز زند از فرمان من سرباز زده است.

وضعیت کتاب

آدرس مطالب، ارجاعات و توضیحات در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع به ترتیب حروف الفبا در انتهای کتاب آمده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب
2. پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سید علی حسینی میلانی، صفحه کتاب‌شناسی، افکار ابن تیمیه در بوته نقد؛

وابسته‌ها

منهاج الكرامة في معرفة الإمامة