عصار، سید محمدکاظم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ه‌خ' به 'ه‌خ') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '↵↵↵\{\{کاربردهای\sدیگر\|(.*)\s\(ابهام\sزدایی\)\}\}↵↵↵' به ' {{کاربردهای دیگر|$1 (ابهام زدایی)}} ') |
||
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR22995.jpg|بندانگشتی|عصار، | [[پرونده:NUR22995.jpg|بندانگشتی|عصار، سید محمدکاظم]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |عصار، سید محمدکاظم | ||
|- | |- | ||
|نام‌های دیگر | |نام‌های دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" |عصار، سید محمدکاظم | ||
عصار تهراني، سيد محمدکاظم بن محمد | عصار تهراني، سيد محمدکاظم بن محمد | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |[[آیت‌الله سید محمد عصار]] | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" | 1302ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |کاظمین | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" | 1394ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |[[میرزا حسن کرمانشاهی]] | ||
[[میرشهابالدین نیریزی شیرازی]] | |||
[[میرزا هاشم اشکوری لاهیجی]] | |||
[[قشقایی، جهانگیر|جهانگیرخان قشقایی]] | |||
[[آخوند ملامحمد کاشی]] | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[مجموعه آثار عصار]] | ||
رساله | [[رساله در برخی از مسائل الهی عام]] | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE22995AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|عصار (ابهام زدایی)}} | |||
'''سید محمدکاظم | '''سید محمدکاظم حسینی لواسانی تهرانی''' (1264-1353ش)، معروف به عصار، حکیم، فیلسوف، فقیه، ریاست دانشکده الهیات، «رساله بداء»، «علم الحديث» و «تفسیر قرآن کریم» از آثار درخشان ایشان می‌باشد. | ||
== | ==ولادت== | ||
سید | سید محمدکاظم، به سال 1302ق (1264ش) در کاظمین متولد شد. پدر وی [[آیت‌الله سید محمد عصار|آیت‌الله سید محمد عصار تهرانی]]، خود از برجستگان فقها و علمای تهران و از شاگردان [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزای شیرازی]] و [[رشتی، حبیب‌الله|میرزا حبیب‌الله رشتی]]، [[میرزا حسین آشتیانی]]، [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانی]] و آقا [[میرزا محمدرضا فشارکی]] بود<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/74 ر.ک: رضوی، مسعود، ص74]</ref>. | ||
== | ==تحصیلات== | ||
تأمل در احوال و آثار او نشان می‌دهد که جوانه‌های پرورش و تکوین شخصیت وی، در چه زمین پربرکت و حاصلخیزی ریشه داشته است. به نوشته سید جلال‌الدین | تأمل در احوال و آثار او نشان می‌دهد که جوانه‌های پرورش و تکوین شخصیت وی، در چه زمین پربرکت و حاصلخیزی ریشه داشته است. به نوشته [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|سید جلال‌الدین آشتیانی]]، «استاد علامه سید محمدکاظم عصار، به‌واسطه نبوغ ذاتی و قدرت حافظه، به فرمان پدر بزرگوارش، در سن سه سالگی به قرائت قرآن، فراگیری ادبیات فارسی و تعلیم خط پرداخت و در پنج سالگی تمام قرآن را حفظ بود». از آن پس در سلک شاگردان مدرسه عبدالله‌خان در تیمچه حاجب‌الدوله درآمده، به مدت سه سال به تحصیل صرف و نحو و منطق پرداخت. | ||
از سال ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۷ق به تحصیل سطوح عالی فلسفه اسلامی و عرفان نظری در حوزه تهران مشغول شد؛ فلسفه مشاء و از جمله شفای ابن سینا و شرح اشارات خواجه نصیر طوسی را نزد [[میرزا حسن کرمانشاهی]]، حکمت اشراق و اسفار اربعه، شواهدالربوبیه، مبدأ و معاد و تفسیر کبیر ملاصدرا را به مدت شش سال نزد [[میرشهابالدین نیریزی شیرازی]] و [[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص الحکم ابن عربی]]، [[مفتاح الغيب و شرحه مصباح الأنس|مفتاح الغیب قونوی]] و [[تمهيد القواعد|تمهید القواعد]] [[ترکه اصفهانی، علی بن محمد|صائنالدین ترکه]] را در محضر آقا [[میرزا هاشم اشکوری لاهیجی]] خواند. وی همچنین در ۱۸ سالگی سفری به اصفهان کرد و از درس [[قشقایی، جهانگیر|جهانگیرخان قشقایی]] و [[آخوند ملامحمد کاشی]] بهره گرفت | |||
سپس شش سال نزد اساتید آن زمان در مدرسه خان مروی و صدر و سایر مدارس تلمذ کرده، سطوح فقه و اصول و کتب کلامی را آموخت. پس از آن عزم کسب علوم جدید، از قبیل ریاضی، فیزیک، حساب، هندسه، هیئت و... در دارالفنون نمود و دوره این مدرسه را نیز به پایان برد. در همان ایام، به مدت هشت سال نزد استادان مسلم علوم عقلی تهران، کتب حکمت از مشا و اشراق و عرفان و ملاصدرا و همچنین ریاضیات قدیم را فراگرفت. به سال 1329ق، به درخواست مرحوم عبدالرزاقخان مهندس رئیس دارالفنون، برای تأسیس نخستین دبیرستان در آذربایجان روانه تبریز شد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/74 ر.ک: همان]</ref>. | |||
در تبریز، علامه عصار به تدریس علوم جدید - طبیعی، حساب، هندسه، هیئت و زبان فرانسه - اشتغال داشت و در همین زمان، بین ایشان و [[ثقةالاسلام تبریزی، علی بن موسی|ثقةالاسلام تبریزی]] دوستی عمیقی برقرار شد. معروف است که آن مرحوم نزد استاد عصار، قسمتی از مباحث مهم کتاب اسفار را قرائت کرده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/74 ر.ک: همان]</ref>. | |||
ایشان همه عمر بابرکت خود را به تحصیل و پژوهش و تدریس گذراند. او آموزگاری نمونه و بافضیلت بود که درباره شیوه سلوک و آموزگاری وی خاطره‌های | پس از اشغال تبریز و شهادت ثقةالاسلام در عاشورای سال 1320ق، عصار با همان لباس روحانی از تبریز خارج شده و عازم فرانسه شد. در فرانسه، علاوه بر تکمیل زبان فرنگی، علوم ریاضی و طبیعی را دنبال گرفت و رشته طب را به‌عنوان تخصیص خود برگزید. اما ظاهرا به دلایلی، از جمله حساسیت نسبت به تشریح اجساد، طب را نیمه‌کاره نهاد و به نجف اشرف مهاجرت کرد. علامه عصار در نجف، طی 13 سال تحصیل و تدریس، بالاترین درجه اجتهاد را نزد بزرگترین علمای عصر کسب کرد و به تهران بازگشت. از آن زمان، استاد عصار به تدریس مشغول شد و ابتدا در مدرسه صدر آغاز به تدریس کرد. استاد [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|آشتیانی]] در جایی دیگر نوشته است: «مرحوم عصار که در سن 29 سالگی به حیازت درجه اجتهاد نائل آمده بود، حوزه مستقل درسی معقول و منقول داشت و سطوح عالی ریاضی و فلسفه و عرفان، اعم از فلسفه اشراقی و مشایی و حکمت متعالیه را به شیوه مکتب ملاصدرا تدریس می‌کرد. عصار، پس از تکمیل مطالعات و تحصیلات عالی خود در نجف اشرف، به ایران بازگشت و با وجود آنکه برای معظم‌له بعد از مراجعت از نجف، همه‌گونه ریاست بر خلق و اسباب رسیدن به مقامات ظاهری فراهم بود، این استاد بزرگوار، در بین همه شئون، تدریس را انتخاب نمودند و به سایر مقدمات پشت پا زدند»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/74 ر.ک: همان]</ref>. | ||
از آن پس، استاد عصار ابتدا در دارالمعلمین عالی تهران به تدریس پرداخت، سپس مقارن با تأسیس دانشگاه، از ایشان برای تدریس در دانشگاه تهران، دعوت به عمل آمد و تا هنگام بازنشستگی، در دانشکده‌های ادبیات و الهیات و معارف اسلامی، به افاضه و تدریس فلسفه و علوم معقول و منقول اشتغال داشتند. ایشان همچنین از جمله معدود علمای طراز اولی است که در تدوین قانون مدنی ایران، صاحب‌نظر و واجد اثر بوده‌اند. استاد آشتیانی مرقوم داشته‌اند که: «استاد عصار در ابتدای تأسیس دانشکده معقول و مؤسسه وعظ و تبلیغ اسلامی (قبل از شهریور 320ش)، یک سال به‌عنوان علم الحديث و علم از نظر کتاب و سنت، تقریبا یک دوره معارف اسلامی را با بیانی رسا و شیوا و محققانه در این مؤسسه بیان نموده‌اند. این مباحث، حاوی تحقیقی‌ترین مسائل فلسفی و دینی می‌باشد که هیچ محققی از آن بی‌نیاز نیست... و در همین مؤسسه دو سال تفسیر و تدریس نموده‌اند... عمده تدریس استاد علامه، در مدارس قدیم تهران بود. مدتها در مدرسه صدر، واقع در جلو خان مسجد شاه و مدرسه خان مروی و مدرسه سپهسالار جدید در رشته‌های مختلف تدریس می‌نمودند...»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/74 ر.ک: همان]</ref>. | |||
ایشان همه عمر بابرکت خود را به تحصیل و پژوهش و تدریس گذراند. او آموزگاری نمونه و بافضیلت بود که درباره شیوه سلوک و آموزگاری وی خاطره‌های عبرت‌آموز بسیار گفته‌اند. هزارها طالب علم از محضر وی بهره‌ها بردند، تا آنکه بیماری و کهولت در سن 92 سالگی ایشان را از پای انداخت. | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| خط ۵۸: | خط ۷۱: | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
مجموعه آثار عصار به اهتمام و با حواشی و مقدمه و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی به چاپ رسیده است که شامل هشت مطلب است: | مجموعه آثار عصار به اهتمام و با حواشی و مقدمه و تصحیح [[آشتیانی، سید جلال‌الدین|سید جلال‌الدین آشتیانی]] به چاپ رسیده است که شامل هشت مطلب است: | ||
# مقدمه استاد آشتیانی؛ | # مقدمه استاد آشتیانی؛ | ||
# شرح حال مرحوم علامه عصار به قلم خود ایشان؛ | # شرح حال مرحوم علامه عصار به قلم خود ایشان؛ | ||
| خط ۶۸: | خط ۸۱: | ||
# شذراتی در جبر و اختیار<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/75 ر.ک: همان، ص75]</ref>. | # شذراتی در جبر و اختیار<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/75 ر.ک: همان، ص75]</ref>. | ||
در میان این آثار، سه رساله درخشان و | در میان این آثار، سه رساله درخشان و کم‌نظیر استاد، به نام‌های: «رساله بداء»، «علم الحديث» و «تفسیر قرآن کریم»، کیفیتی ممتاز دارند. این امتیاز از جهت روش ورود به این مباحث و بحث فلسفی در حوزه کلام، حدیث و قرآن‌شناسی است. همچنین است «تفسير القرآن الكريم» که سرشار از مباحث عالی در مقدمات قرآن‌شناسی و قرآن‌پژوهی است و گاه نکته‌سنجی‌ها و انحصارات علمی‌ای دارد که تقریبا در اثر دیگری دیده نمی‌شود. عصار که از دانش معقول و حکمت بهوسعت برخوردار بود، در برخورد با هر مسئله‌ای به شیوه نوگرایانه و فلسفی، همراه با احاطه بر دانش و آثار مفسران گذشته، نظری خاص و بسیار عمیق ابراز می‌کند؛ به‌گونه‌ای که مثلا در بخش «وجوه اعجاز قرآن مجید» یا در بحث «عالمین» و دیگر مباحث، سخنش خاص و بسیار تأمل‌انگیز است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/33408/75 ر.ک: همان]</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۷۸: | خط ۹۱: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[مجموعه آثار عصار]] | [[مجموعه آثار عصار]] | ||
[[رساله در برخی از مسائل الهی عام]] | [[رساله در برخی از مسائل الهی عام]] | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۲۴
| نام | عصار، سید محمدکاظم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | عصار، سید محمدکاظم
عصار تهراني، سيد محمدکاظم بن محمد |
| نام پدر | آیت‌الله سید محمد عصار |
| متولد | 1302ق |
| محل تولد | کاظمین |
| رحلت | 1394ق |
| اساتید | میرزا حسن کرمانشاهی |
| برخی آثار | مجموعه آثار عصار |
| کد مؤلف | AUTHORCODE22995AUTHORCODE |
سید محمدکاظم حسینی لواسانی تهرانی (1264-1353ش)، معروف به عصار، حکیم، فیلسوف، فقیه، ریاست دانشکده الهیات، «رساله بداء»، «علم الحديث» و «تفسیر قرآن کریم» از آثار درخشان ایشان می‌باشد.
ولادت
سید محمدکاظم، به سال 1302ق (1264ش) در کاظمین متولد شد. پدر وی آیت‌الله سید محمد عصار تهرانی، خود از برجستگان فقها و علمای تهران و از شاگردان میرزای شیرازی و میرزا حبیب‌الله رشتی، میرزا حسین آشتیانی، آخوند خراسانی و آقا میرزا محمدرضا فشارکی بود[۱].
تحصیلات
تأمل در احوال و آثار او نشان می‌دهد که جوانه‌های پرورش و تکوین شخصیت وی، در چه زمین پربرکت و حاصلخیزی ریشه داشته است. به نوشته سید جلال‌الدین آشتیانی، «استاد علامه سید محمدکاظم عصار، به‌واسطه نبوغ ذاتی و قدرت حافظه، به فرمان پدر بزرگوارش، در سن سه سالگی به قرائت قرآن، فراگیری ادبیات فارسی و تعلیم خط پرداخت و در پنج سالگی تمام قرآن را حفظ بود». از آن پس در سلک شاگردان مدرسه عبدالله‌خان در تیمچه حاجب‌الدوله درآمده، به مدت سه سال به تحصیل صرف و نحو و منطق پرداخت.
از سال ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۷ق به تحصیل سطوح عالی فلسفه اسلامی و عرفان نظری در حوزه تهران مشغول شد؛ فلسفه مشاء و از جمله شفای ابن سینا و شرح اشارات خواجه نصیر طوسی را نزد میرزا حسن کرمانشاهی، حکمت اشراق و اسفار اربعه، شواهدالربوبیه، مبدأ و معاد و تفسیر کبیر ملاصدرا را به مدت شش سال نزد میرشهابالدین نیریزی شیرازی و فصوص الحکم ابن عربی، مفتاح الغیب قونوی و تمهید القواعد صائنالدین ترکه را در محضر آقا میرزا هاشم اشکوری لاهیجی خواند. وی همچنین در ۱۸ سالگی سفری به اصفهان کرد و از درس جهانگیرخان قشقایی و آخوند ملامحمد کاشی بهره گرفت
سپس شش سال نزد اساتید آن زمان در مدرسه خان مروی و صدر و سایر مدارس تلمذ کرده، سطوح فقه و اصول و کتب کلامی را آموخت. پس از آن عزم کسب علوم جدید، از قبیل ریاضی، فیزیک، حساب، هندسه، هیئت و... در دارالفنون نمود و دوره این مدرسه را نیز به پایان برد. در همان ایام، به مدت هشت سال نزد استادان مسلم علوم عقلی تهران، کتب حکمت از مشا و اشراق و عرفان و ملاصدرا و همچنین ریاضیات قدیم را فراگرفت. به سال 1329ق، به درخواست مرحوم عبدالرزاقخان مهندس رئیس دارالفنون، برای تأسیس نخستین دبیرستان در آذربایجان روانه تبریز شد[۲].
در تبریز، علامه عصار به تدریس علوم جدید - طبیعی، حساب، هندسه، هیئت و زبان فرانسه - اشتغال داشت و در همین زمان، بین ایشان و ثقةالاسلام تبریزی دوستی عمیقی برقرار شد. معروف است که آن مرحوم نزد استاد عصار، قسمتی از مباحث مهم کتاب اسفار را قرائت کرده است[۳].
پس از اشغال تبریز و شهادت ثقةالاسلام در عاشورای سال 1320ق، عصار با همان لباس روحانی از تبریز خارج شده و عازم فرانسه شد. در فرانسه، علاوه بر تکمیل زبان فرنگی، علوم ریاضی و طبیعی را دنبال گرفت و رشته طب را به‌عنوان تخصیص خود برگزید. اما ظاهرا به دلایلی، از جمله حساسیت نسبت به تشریح اجساد، طب را نیمه‌کاره نهاد و به نجف اشرف مهاجرت کرد. علامه عصار در نجف، طی 13 سال تحصیل و تدریس، بالاترین درجه اجتهاد را نزد بزرگترین علمای عصر کسب کرد و به تهران بازگشت. از آن زمان، استاد عصار به تدریس مشغول شد و ابتدا در مدرسه صدر آغاز به تدریس کرد. استاد آشتیانی در جایی دیگر نوشته است: «مرحوم عصار که در سن 29 سالگی به حیازت درجه اجتهاد نائل آمده بود، حوزه مستقل درسی معقول و منقول داشت و سطوح عالی ریاضی و فلسفه و عرفان، اعم از فلسفه اشراقی و مشایی و حکمت متعالیه را به شیوه مکتب ملاصدرا تدریس می‌کرد. عصار، پس از تکمیل مطالعات و تحصیلات عالی خود در نجف اشرف، به ایران بازگشت و با وجود آنکه برای معظم‌له بعد از مراجعت از نجف، همه‌گونه ریاست بر خلق و اسباب رسیدن به مقامات ظاهری فراهم بود، این استاد بزرگوار، در بین همه شئون، تدریس را انتخاب نمودند و به سایر مقدمات پشت پا زدند»[۴].
از آن پس، استاد عصار ابتدا در دارالمعلمین عالی تهران به تدریس پرداخت، سپس مقارن با تأسیس دانشگاه، از ایشان برای تدریس در دانشگاه تهران، دعوت به عمل آمد و تا هنگام بازنشستگی، در دانشکده‌های ادبیات و الهیات و معارف اسلامی، به افاضه و تدریس فلسفه و علوم معقول و منقول اشتغال داشتند. ایشان همچنین از جمله معدود علمای طراز اولی است که در تدوین قانون مدنی ایران، صاحب‌نظر و واجد اثر بوده‌اند. استاد آشتیانی مرقوم داشته‌اند که: «استاد عصار در ابتدای تأسیس دانشکده معقول و مؤسسه وعظ و تبلیغ اسلامی (قبل از شهریور 320ش)، یک سال به‌عنوان علم الحديث و علم از نظر کتاب و سنت، تقریبا یک دوره معارف اسلامی را با بیانی رسا و شیوا و محققانه در این مؤسسه بیان نموده‌اند. این مباحث، حاوی تحقیقی‌ترین مسائل فلسفی و دینی می‌باشد که هیچ محققی از آن بی‌نیاز نیست... و در همین مؤسسه دو سال تفسیر و تدریس نموده‌اند... عمده تدریس استاد علامه، در مدارس قدیم تهران بود. مدتها در مدرسه صدر، واقع در جلو خان مسجد شاه و مدرسه خان مروی و مدرسه سپهسالار جدید در رشته‌های مختلف تدریس می‌نمودند...»[۵].
ایشان همه عمر بابرکت خود را به تحصیل و پژوهش و تدریس گذراند. او آموزگاری نمونه و بافضیلت بود که درباره شیوه سلوک و آموزگاری وی خاطره‌های عبرت‌آموز بسیار گفته‌اند. هزارها طالب علم از محضر وی بهره‌ها بردند، تا آنکه بیماری و کهولت در سن 92 سالگی ایشان را از پای انداخت.
وفات
استاد عصار، «یک ساعت به اذان صبح مانده، روز پنجشنبه 26 ذیحجه سال 1394ق، مطابق 19 دی 1353ش، رخت از دیار فانی بست و جنب مرقد حضرت عبدالعظیم و در مقبره ابوالفتوح رازی، به خاک سپرده شد»[۶].
آثار
مجموعه آثار عصار به اهتمام و با حواشی و مقدمه و تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی به چاپ رسیده است که شامل هشت مطلب است:
- مقدمه استاد آشتیانی؛
- شرح حال مرحوم علامه عصار به قلم خود ایشان؛
- رساله وحدت وجود؛
- رسالة بداء؛
- إجابة الدعاء في مسألة البداء؛
- علم الحديث؛
- تفسیر قرآن کریم؛
- شذراتی در جبر و اختیار[۷].
در میان این آثار، سه رساله درخشان و کم‌نظیر استاد، به نام‌های: «رساله بداء»، «علم الحديث» و «تفسیر قرآن کریم»، کیفیتی ممتاز دارند. این امتیاز از جهت روش ورود به این مباحث و بحث فلسفی در حوزه کلام، حدیث و قرآن‌شناسی است. همچنین است «تفسير القرآن الكريم» که سرشار از مباحث عالی در مقدمات قرآن‌شناسی و قرآن‌پژوهی است و گاه نکته‌سنجی‌ها و انحصارات علمی‌ای دارد که تقریبا در اثر دیگری دیده نمی‌شود. عصار که از دانش معقول و حکمت بهوسعت برخوردار بود، در برخورد با هر مسئله‌ای به شیوه نوگرایانه و فلسفی، همراه با احاطه بر دانش و آثار مفسران گذشته، نظری خاص و بسیار عمیق ابراز می‌کند؛ به‌گونه‌ای که مثلا در بخش «وجوه اعجاز قرآن مجید» یا در بحث «عالمین» و دیگر مباحث، سخنش خاص و بسیار تأمل‌انگیز است[۸].