نامنامه ایلات و عشایر و طوایف (ایران تاریخی و فرهنگی): تفاوت میان نسخه‌ها

[[مومنی، خورشید]] (نويسنده)

[[ستوده، منوچهر]] (نويسنده)

ایلات و عشایر - ایران - دایرةالمعارف‏ها و واژه نامه‏‌ها

ایلات و عشایر - ایران - کتاب‎شناسی - فهرست‏ها

| سال نشر = 1385 ش

| تعداد جلد =1

| کتابخانۀ دیجیتال نور =7660

انگيزه نويسنده، نشان دادن يك‌پارچگى ايلات، عشاير، خاندان‌ها و دودمان‌هاى شهرى ايران فرهنگى(مناطقى از آسيا كه فرهنگ مشتركى با ايران دارند) مى‌باشد.تعدد نام‌ها و تفرق مسكنى صاحبان آنها، نويسنده را واداشته است تا چنين راهنمايى براى آنكه معلوم شود هر ايل، عشيره، طايفه، تيره و خاندان در چه دوره و در چه مكانى مى‌زيسته است، فراهم آورد.

كتاب، مختص به عشاير و طوايف صحرانشين و دودمان‌ها و خاندان‌هاى شهرنشين مى‌باشد. نويسنده، معتقد است كه بيشتر شهرنشينان نيز صحرانشين بوده و براى بهبود وضع زندگى، يك‌جانشين شده‌اند و اين جريان، امروز هم ادامه دارد؛ چادرنشينان با نام‌هاى ايلى خود وارد زندگى شهرى مى‌شوند و با همين نام ادامه زندگى مى‌دهند.

نويسنده، پس از تعريف واژه‌هاى مربوط به زندگى كوچ‌نشينى، مناطق كوهستانى كوچ‌روهاى ايران را تشريح و ضمن بيان نمونه‌اى از خاندان‌هايى كه در ايران فرهنگى مستقرند، به نام برخى از دهكده‌ها در شمال شرق ايران كنونى اشاره كرده و در پايان، نام و محل زندگى ايلات، عشاير و خاندان‌هاى ايرانى، به ترتيب حروف الفبا، ذكر گرديده است.

1. ايل: واژه‌اى است مغولى و تركى به معناى دوست، يار، همراه، هم‌قبيله و... واژه ايلات(جمع ايل)، براى نخستين بار در زبان فارسى در زمان ايلخانيان، به كار رفته كه منظور از آن، طوايف صحرانشين و نيمه صحرانشين است. واژه‌هاى ديگرى نيز مانند قبايل و طوايف، به همان معنى، بدون در نظر گرفتن چادرنشينى يا ساكن بودن، به كار برده شده است.

 

2. عشيره: اسم فارسى مأخوذ از زبان عربى به معناى خويشان، نزديكان، تبار، اهل خانه و طايفه است. در متون فارسى، واژه‌هاى ايلات، عشاير، طوايف، قبايل، اويماقات و اولوسات، غالبا مترادف با يك‌ديگر آمده‌اند.

 

3. رموم(جمع رم): در كتاب‌هاى جغرافيايى قديم، هنگام توصيف كردن استان فارس، به معنى طايفه، ايل و قبيله به كار رفته است.

نويسنده، معتقد است در حال حاضر، استعمال اين واژه‌ها متروك شده و در عرف عشاير كنونى در تقسيمات ايلى بيشتر با واژگانى مانند طايفه و تيره برخورد مى‌كنيم.

1. ايلات صحرانشين كه نه در سردسير خانه دارند و نه در گرم‌سير، كوچ‌رواند و هميشه در زير چادر زندگى مى‌كنند؛

 

2. ايلات نيمه صحرانشين كه گروه‌هاى كوچ‌روى هستند و در سردسير يا گرم‌سير يا هر دو جا، خانه‌هاى ثابت دارند؛

 

3. ايلات يك‌جانشين كه ديگر كوچ نمى‌كنند.

 

1. پاشا: يكى از خاندان‌هاى قديمى مازندران بوده و مركز اصلى آنها، در كجور مى‌باشد؛

2. پاشى: از اقوام سياه‌پوشان كافرستان افغانستان كه در دهكده پاشى كابل ساكنند؛

 

3. پاشا ناسنگى: از خاندان‌هاى ساكن در گيل‌كلاى ميخ‌ساز كجور كه از ناسنگ بدين‌جا آمده‌اند.

1. آئينه: از طوايف ايل كرند كه در سال 1310ش، پنجاه خانوار بوده‌اند و در غرب کرمانشاه سكونت دارند؛

 

2. بهى: از تيره‌هاى طايفه كوچوك كشكول‌لى از ايل قشقايى؛

 

3. پاپاجعفرى: از تيره‌هاى قبايل چهارلنگ بختيارى؛

 

4. تائى: از تيره‌هاى طايفه بويراحمد سردسير ايل جاكى.

منظور نويسنده از تهيه اين راهنما، آن بوده است كه خوانندگان متون قديمى و پژوهش‌گران تاريخ و جامعه‌شناسى، به سهولت بتوانند با مراجعه به نام گروه مورد نظر، اطلاع مختصرى درباره آنها به دست بياورند.