العقد الثمين في تراجم النحويين(ذهبی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''العقد الثمین فی تراجم النحویین''' مشتمل بر شرح‌حال علمای نحوی است که ذهبی (متوفی 487ق) در کتاب «سیر اعلام النبلاء» ذکر کرده است. گزینش تراجم و تحقیق کتاب توسط یحیی مراد انجام شده است.  

سیر اعلام النبلاء، کتابی در تراجم‌نگاری تألیف شمس الدین محمد بن احمد ذهبی است. ظاهراً او در حدود 732ق تألیف سیر را آغاز کرده و در حدود 739ق آن را به پایان رسانده است. ذهبی در تألیف این کتاب، همچون دیگر آثارش از منابع فراوانی استفاده کرده است، برای نمونه: تاریخ نیشابور اثر ابوعبدالله حاکم نیشابوری، تاریخ جرجان سهمی و الارشاد فی معرفة علماء الحدیث ابویعلی خلیلی قزوینی.<ref>ر.ک: معینی، محسن، ص581-580</ref>‏   

ذهبی در کتاب السیر تراجم اعلام امت را به ترتیب زمانی از زمان صحابه در قرن اول تا عصر خود (قرن هشتم هجری) گردآورده است. این موسوعه قطور مشتمل بر هزاران شرح‌حال متنوع درباره صحابه، تابعین، فقها، مفسرین و... است. این کتاب بیش از سی جلد است و محقق نحو و لغت به سختی می‌تواند شرح‌حال شخصیتی را که می‌خواهد بیابد؛ لذا به دوازده کتاب مستقل و هر کتاب با عنوان خاص تقسیم شده است؛ مثلاً تراجم صحابه و تابعین در کتاب مستقل با عنوان «نزهة المتقین فی تراجم الصحابة و التابعین» ذکر شده است. کتاب حاضر نیز حاوی شرح‌حال نحویونی است که ذهبی در السیر آورده است. این کتاب «ریسمان گرانبها در شرح حال نحویون» نامیده شده به امید اینکه خداوند به‌وسیله آن نفع رسانده و آن را در ترازوی حسنات نویسنده در روز قیامت قرار دهد.<ref>ر.ک: مقدمه، ص6</ref>‏ در ابتدای اثر به زندگینامه مختصر و آثار ذهبی اشاره شده است.<ref>ر.ک: همان، ص 11-7</ref>  

ابوالاسود، ابوالموجه، ابو بحر بن عاص، ابوحاتم سجستانی و ابوحنیفه اولین نحویون ذکر شده در کتاب و معاذ بن مسلم، مورج بن عمرو، نفطویه، یاقوت و یونس بن حبیب ضبی آخرین ایشان است. نویسنده در رابطه با هر شخصیت ابتدا نام و مکان تولد و مهم‌ترین اثرش را متذکر شده است. سپس اساتید، شاگردان و دیگر آثارش را آورده است. در انتها نیز سخن دیگران درباره او و احتمالات در سال وفاتش را مطرح کرده است.