۸۵٬۳۱۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)' به 'رده: زبان و ادبیات عربی'
جز (جایگزینی متن - ' {{جعبه' به '{{جعبه') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)' به 'رده: زبان و ادبیات عربی') |
||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR24958J1.jpg | | تصویر =NUR24958J1.jpg | ||
| خط ۷: | خط ۶: | ||
[[مطر، هادی عطیه]] (محقق) | [[مطر، هادی عطیه]] (محقق) | ||
[[حیدره یمنی، علی بن سلیمان]] ( | [[حیدره یمنی، علی بن سلیمان]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJ 6151 /ح9ک5 | | کد کنگره =PJ 6151 /ح9ک5 | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۰: | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE24958AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE24958AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =24958 | |||
| کتابخوان همراه نور =24958 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''كشف المشكل في النحو'''، اثر [[حیدره یمنی، علی بن سلیمان|على بن سليمان حيدره يمنى]]، با تحقيق دكتر هادى عطيه مطر، كتابى است در علوم مختلف نحو كه به زبان عربى و در قرن ششم هجرى نوشته شده است. | |||
نویسنده، كتاب را به سفارش برخى از دوستان خود نوشته است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/135|متن كتاب، ج 1، ص 135]]</ref> | |||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب با مقدمه مفصلى از محقق آغاز و مطالب در دو قسمت اصلى و هر قسمت در چندين فصل تنظيم شده است. | كتاب با مقدمه مفصلى از محقق آغاز و مطالب در دو قسمت اصلى و هر قسمت در چندين فصل تنظيم شده است. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۸: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه، توضيحاتى پيرامون كتاب داده شده است. | در مقدمه، توضيحاتى پيرامون كتاب داده شده است. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۴: | ||
فصل اول، تحقيقى پيرامون نام مؤلف و كنيه، اختلافى كه در كتب تراجم در مورد لقب او وجود دارد، موطن و محل تولد، اساتيد، شيوخ و شاگردان وى بوده و سپس به جايگاه و مكانت علمى او و اينكه سرآمد اديبان و استادان نحو زمان خويش بوده اشاره گرديده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/11|متن كتاب، ج 1، ص 11]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/20|20]]</ref> | فصل اول، تحقيقى پيرامون نام مؤلف و كنيه، اختلافى كه در كتب تراجم در مورد لقب او وجود دارد، موطن و محل تولد، اساتيد، شيوخ و شاگردان وى بوده و سپس به جايگاه و مكانت علمى او و اينكه سرآمد اديبان و استادان نحو زمان خويش بوده اشاره گرديده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/11|متن كتاب، ج 1، ص 11]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/20|20]]</ref> | ||
از ديگر مطالبى كه در اين فصل آمده، عبارتند از: اهمال كتب تراجم در ذكر دقيق سال ولادت مؤلف؛ اهتمام علما به جميع فنون، از فقه، نحو، بلاغت و شعر گرفته تا علوم عمليه مانند حساب، فلك و نجوم و خالى نبودن كتب نحوى آن‌ها از اين علوم و | از ديگر مطالبى كه در اين فصل آمده، عبارتند از: اهمال كتب تراجم در ذكر دقيق سال ولادت مؤلف؛ اهتمام علما به جميع فنون، از فقه، نحو، بلاغت و شعر گرفته تا علوم عمليه مانند حساب، فلك و نجوم و خالى نبودن كتب نحوى آن‌ها از اين علوم و..<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/20|همان]]</ref> | ||
فصل دوم، دربردارنده مقدمه‌اى است در علم قرائت كه پس از آن، به اختلافات قراء سبعه، در مواردى همچون كتابت «هاء»، مد، قصر، اماله و... اشاره شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/21|همان، ص 21]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/48|48]]</ref> | فصل دوم، دربردارنده مقدمه‌اى است در علم قرائت كه پس از آن، به اختلافات قراء سبعه، در مواردى همچون كتابت «هاء»، مد، قصر، اماله و... اشاره شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/21|همان، ص 21]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/48|48]]</ref> | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۰: | ||
فصل سوم، به استشهادات علماى لغت عربى و نحات اختصاص داشته و هر استشهادى، بنا بر نام مشاهير علماى عرب، مرتب گرديده است. اين مشاهير هجده نفر بوده و عبارتند از: [[امام على(ع)]]، ابى‌عمرو بن العلاء، خليل، [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، اخفش، كسائى، فراء، زجاجى، ابن خالويه، فارسى، ابن جنى، طاهر بن احمد، اصمعى، [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، ثعلب، ابن سراج، ابن دريد، طاهر بن احمد<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/49|همان، ص 49]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/117|117]]</ref> | فصل سوم، به استشهادات علماى لغت عربى و نحات اختصاص داشته و هر استشهادى، بنا بر نام مشاهير علماى عرب، مرتب گرديده است. اين مشاهير هجده نفر بوده و عبارتند از: [[امام على(ع)]]، ابى‌عمرو بن العلاء، خليل، [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، اخفش، كسائى، فراء، زجاجى، ابن خالويه، فارسى، ابن جنى، طاهر بن احمد، اصمعى، [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، ثعلب، ابن سراج، ابن دريد، طاهر بن احمد<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/49|همان، ص 49]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/117|117]]</ref> | ||
در فصل چهارم، مباحثى همچون بعضى از آراء | در فصل چهارم، مباحثى همچون بعضى از آراء نویسنده (در زمينه اضافه، بزرگى لغت عربى، تفسير برخى آيات، عدم تقديم تميز بر مميز و...) و على بن سليمان و شعر و آنچه شاعر به آن نيازمند است (تعريف شعر، شرايط شعر، اسماء شعر، حروف شعر، حركات شعر و...) بررسى شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/118|همان، ص 118]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/134|134]]</ref> | ||
در فصل پنجم، پس از ذكر انگيزه و سبب تأليف كتاب و روش تأليف آن، به اشعار منسوب به | در فصل پنجم، پس از ذكر انگيزه و سبب تأليف كتاب و روش تأليف آن، به اشعار منسوب به نویسنده و شاگردش الفضيلى و ابوالقاسم بن حسين، شواهد كتاب مانند آيات، اشعار، ابيات شعرى، اقوال مشهور و أمثال، تصحيح ابياتى كه اشتباها به كسى منسوب شده و ذكر اختلافات در نسبت بعضى ابيات و نهايتا نسخ خطى كتاب، اشاره شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/135|همان، ص 135]] تا [[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/147|147]]</ref> | ||
قسمت دوم، مباحث تحقيقاتى پيرامون كتاب مى‌باشد. در اين قسمت، ضمن اشاره به روشى كه در تحقيق كتاب مد نظر بوده، از جمله تخريج آيات، احاديث، ابيات، اقوال و امثال عرب، زندگى‌نامه مختصر از نحويون و شعراى مذكور به همراه ذكر آنچه كه از نسخ خطى جا افتاده، متن اصلى كتاب در چهار جزء تحت عنوان «كتاب» و هر جزء در چندين باب آورده شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/147|همان]]</ref> | قسمت دوم، مباحث تحقيقاتى پيرامون كتاب مى‌باشد. در اين قسمت، ضمن اشاره به روشى كه در تحقيق كتاب مد نظر بوده، از جمله تخريج آيات، احاديث، ابيات، اقوال و امثال عرب، زندگى‌نامه مختصر از نحويون و شعراى مذكور به همراه ذكر آنچه كه از نسخ خطى جا افتاده، متن اصلى كتاب در چهار جزء تحت عنوان «كتاب» و هر جزء در چندين باب آورده شده است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/147|همان]]</ref> | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۲: | ||
از جمله مباحث اين قسمت، عبارتند از: فاعل و مفعول؛ نائب فاعل؛ مبتدا و خبر؛ افعال ناقصه؛ ما نافيه؛ حروف مشبهة بالفعل؛ لاى نفى جنس؛ اعراب فعل مضارع؛ افعال لازم؛ افعال غير متصرف؛ افعال متعدى؛ عمل اسم فاعل و مفعول؛ مفعول مطلق؛ مفعول‌له و مفعول‌معه؛ ظرف زمان و مكان؛ حال؛ تميز؛ استثناء؛ تعجب؛ حروفى كه فعل مضارع را نصب مى‌دهد؛ حروف جر؛ اضافه؛ قسم؛ جزم؛ شرط؛ نعت؛ عطف؛ تأكيد و بدل<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/680|همان، ص 680]]</ref> | از جمله مباحث اين قسمت، عبارتند از: فاعل و مفعول؛ نائب فاعل؛ مبتدا و خبر؛ افعال ناقصه؛ ما نافيه؛ حروف مشبهة بالفعل؛ لاى نفى جنس؛ اعراب فعل مضارع؛ افعال لازم؛ افعال غير متصرف؛ افعال متعدى؛ عمل اسم فاعل و مفعول؛ مفعول مطلق؛ مفعول‌له و مفعول‌معه؛ ظرف زمان و مكان؛ حال؛ تميز؛ استثناء؛ تعجب؛ حروفى كه فعل مضارع را نصب مى‌دهد؛ حروف جر؛ اضافه؛ قسم؛ جزم؛ شرط؛ نعت؛ عطف؛ تأكيد و بدل<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/22594/1/680|همان، ص 680]]</ref> | ||
كتاب سوم و چهارم، در جلد دوم جاى گرفته است. در كتاب سوم تحت عنوان «كتاب الفروع» به مباحث نحوى ديگرى پرداخته شده است كه از جمله آن‌ها مى‌توان به: باب غير منصرف؛ نسب؛ تصغير؛ عدد؛ تاريخ؛ معرفه و نكره؛ تأكيد فعل؛ استعمال فعل معتل همراه با ضمير؛ فعل مضاعف؛ اشتغال فعل؛ استخبار؛ اسماء افعال؛ اسماء نواقص؛ علل اعراب و بناء در معرب و مبنى؛ تنوين؛ وقف؛ حكايت و | كتاب سوم و چهارم، در جلد دوم جاى گرفته است. در كتاب سوم تحت عنوان «كتاب الفروع» به مباحث نحوى ديگرى پرداخته شده است كه از جمله آن‌ها مى‌توان به: باب غير منصرف؛ نسب؛ تصغير؛ عدد؛ تاريخ؛ معرفه و نكره؛ تأكيد فعل؛ استعمال فعل معتل همراه با ضمير؛ فعل مضاعف؛ اشتغال فعل؛ استخبار؛ اسماء افعال؛ اسماء نواقص؛ علل اعراب و بناء در معرب و مبنى؛ تنوين؛ وقف؛ حكايت و..<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19679/1/31|همان، ج 2، ص 31]]</ref> | ||
نویسنده در كتاب چهارم، ابتدا مباحث تصريف را مطرح نموده و سپس به بحث و بررسى مبحث خط، ابواب قرائت و آنچه كه شاعر براى سرودن شعر، بايد بدان مسلط باشد، پرداخته است<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19679/1/274|ج 2، ص 274]]</ref> | |||
تعريف تصريف؛ تغيير حركت و سكون در تصريف؛ خط؛ همزه؛ وصل و قطع؛ زيادت؛ حذف؛ بدل حرف از حرف؛ اماله؛ محاسن شعر؛ مطلق و مقيد و ضرورات شعرى، از جمله مباحثى هستند كه در اين قسمت، با آن‌ها آشنا خواهيم شد<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19679/1/274|همان، ص 274]]</ref> | تعريف تصريف؛ تغيير حركت و سكون در تصريف؛ خط؛ همزه؛ وصل و قطع؛ زيادت؛ حذف؛ بدل حرف از حرف؛ اماله؛ محاسن شعر؛ مطلق و مقيد و ضرورات شعرى، از جمله مباحثى هستند كه در اين قسمت، با آن‌ها آشنا خواهيم شد<ref>[[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19679/1/274|همان، ص 274]]</ref> | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۲: | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]] | |||
[[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب]] | |||
[[تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب]] | |||
[[النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة]] | |||
[[النحو الكافي]] | |||
[[خودآموز هداية في النحو]] | |||
[[معجم القواعد العربية في النحو و التصريف]] | |||
[[المعجم المفصل في النحو العربي]] | |||
[[مبادئ العربية في الصرف و النحو]] | |||
[[النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب]] | |||
[[الجمل في النحو]] | |||
[[أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق]] | |||
[[الاقتراح في علم أصول النحو]] | |||
[[الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين]] | |||
[[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]] | |||
[[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو]] | |||
[[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]] | |||
[[النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)]] | |||
[[بداءة النحو (صفایی)]] | |||
[[اللمع في العربية]] | |||
[[أسرار العربية]] | |||
[[شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري]] | |||
[[التطبيق النحوي]] | |||
[[شرح جمل الزجاجي]] | |||
[[شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو]] | |||
[[شرح اللمع في النحو]] | |||
[[شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية]] | |||
[[الأشباه و النظائر في النحو]] | |||
[[مرجع الطلاب في قواعد النحو]] | |||
[[الخصائص]] | |||
[[النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية]] | |||
[[المنهاج في القواعد و الإعراب]] | |||
[[المدارس النحوية]] | |||
[[شرح كتاب سيبويه]] | |||
[[المفصل في صنعة الإعراب]] | |||
[[الكواكب الدرية]] | |||
[[شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: زبان و ادبیات عربی]] | |||