مهدي الأريب

مهدي الأريب
پدیدآوران	حجت هاشمی خراسانی، علی (نويسنده) ابن هشام، عبد الله بن یوسف (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	المغنی اللبیب عن کتب الاعاریب. برگزیده. شرح ** شرح باب اول مغنی
ناشر	نشر حاذق
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1390ش
چاپ	1
شابک	‎978-600-6167-36-7
موضوع	ابن هشام، عبد الله بن یوسف، 708 - 761ق. مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب - نقد و تفسیر - زبان عربی - نحو
زبان	فارسی
تعداد جلد	6
کد کنگره	/الف۲ م۶۰۲۳۳ ‎‏ 6151 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مهدی الاریب، نوشتۀ حمیدالدین حجت هاشمی خراسانی(1314ش) است که در شرح باب اول مغنی اللبیب از ابن هشام انصاری(761ق-708ق) عالم زبان عربی است. پنج جلد از شش مجلد کتاب مهدی الأریب ویژۀ باب اول مغنی بوده و جلد ششم شرحی بر باب رابع است.

باب اول -كه بيشترين حجم كتاب را تشكيل مى‌دهد- به حرف و اقسام آن اختصاص دارد. نویسنده در اين باب روش سنتى نحويان در تقسيم‌بندى حروف را ناديده گرفته و آن‌ها را براساس حروف الفبای ابتثی مرتب ساخته و سپس به تفصيل و با ذكر شواهد بسيار، به شرح هريك پرداخته است؛ مثلاً حروف نداى «أ» و «أيا» را در ابتداى اين باب و «يا» را در پايان آورده است.‏ باب چهارم در بیان احکامی که در جملات نقش بسیار دارند تدوین شده است و به كلياتى از قبيل احكام مبتدا و خبر، فاعل و مفعول، عطف بيان، بدل، حال، تمييز، وجوه اختلاف حال و تمييز و اقسام هريك، اعراب اسم‌هاى شرط، مسوّغات ابتداى به نكره، اقسام عطف و اضافه اختصاص دارد و ازهمين‌رو، اين باب در مدارس علميه از اهميت فراوان برخوردار است. شارح نیز این باب را مهمترین باب از کتاب مغنی می‌داند.‏

اين كتاب، مهم‌ترين اثر ابن هشام مى‌باشد. كثرت شواهد شعرى و استناد بسيار به متون ادبى و آيات قرآنى، اين كتاب را از صورت اثرى صرفاً نحوى، خارج ساخته و آن را به اثرى نحوى - ادبى تبديل كرده است. شارح -که خود، ادیب است- اشعار زیادی را برای توضیح عبارتهای مغنی آورده است.‏

منابع مقاله

1. متن کتاب.
2. بجنوردى، سيد كاظم و همكاران (1377)، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى (چاپ دوم)، تهران: مركز دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 5، ص 114 تا 118، نوشته عنايت‌الله فاتحى‌نژاد.