علم التصوف: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '( ' به '(') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
==پانویس == | '''علم التصوف''' نوشته نویسنده ناشناس، در حدود سال 400هجری قمری درباره معارف تصوف، به زبان عربی است که کار تصحیح و تحقیق آن‌را، نصرالله پورجوادی و محمد سوری عهده‌دار بوده‌اند. | ||
<references/> | |||
== | نصرالله پورجوادی در باره کتاب می‌گوید: | ||
کتابی که ما آن‌را «علم التصوف» نامیده‌ایم، مطابق با تنها نسخه خطی آن، که آغاز و انجام آن، افتاده‌است، مشتمل بر پنجاه‌وهفت باب است، آن‌چه که در این ابواب آمده‌است، علاوه بر آیات و سخنان پیامبران و ائمه و صحابه و تابعان، اقوال و حکایت‌هایی است که از صوفیان قدیم نقل شده‌است بدون ذکر سند. <ref> ر.ک: مقدمه کتاب؛ ص20 </ref> | |||
کتاب «علم التصوف»، اساسا گردآوری اقوال صوفیه متقدم درباره موضوعات مختلفه صوفیانه و گاه اخلاقی است ولی مؤلف در چندجا، آراء و دیدگاه‌های خود را نیز، مطرح کرده‌است. <ref> ر.ک: همان؛ ص22 </ref> | |||
در هنگام تصحیح نسخه خطی، ما متوجه شباهت این اثر با «تهذیب‌الأسرار» ابوسعد خرگوشی شدیم. نزدیکی کتاب «علم التصوف» به «تهذیب‌الأسرار» حتی بیش از نزدیکی آن به «گزیده در اخلاق وتصوف» است. <ref> ر.ک: همان؛ ص25 </ref> | |||
ارتباط میان «علم التصوف» و «تهذیب‌الأسرار» موجب شد که ما بتوانیم در هنگام تصحیح متن، از «تهذیب‌الأسرار» به منزله نسخه‌بدل استفاده کنیم. . <ref> ر.ک: همان؛ ص26 </ref> | |||
درباره نزدیکی کتاب «علم التصوف» به «تهذیب‌الأسرار» باید به یک نکته دیگر نیز اشاره‌کرد و آن علاقه هردو نویسنده به امامان شیعه است؛ البته، هم خرگوشی و هم نویسنده کتاب ما، همانند اکثر قریب به اتفاق صوفیان، اهل سنت بودند، ولی نکته این‌جاست که اهل سنت بودن ایشان، توأم با توجه خاص و حتی محبت به اهل‌بیت بوده‌است. <ref> ر.ک: همان؛ ص31 </ref> | |||
مهم‌تر از مجهول‌بودن عنوان کتاب، ناشناخته‌بودن نویسنده است. احتمال می‌رود که در برگ اول نسخه خطی که افتاده‌است، ذکر شده‌باشد؛ متأسفانه مؤلف، نام خودرا در هیچ جای کتاب، نیاورده‌است؛ اما قراینی در کتاب هست که از روی آنها می‌توان به عصر مؤلف پی‌برد. <ref> ر.ک: همان؛ ص33 </ref> | |||
از مجموع این قراین، می‌توان حدس زد که مؤلف، شخصی خراسانی و احتمالا نشاپوری، بوده و در هنگام جوانی، در اواسط قرن چهارم، سفرهایی به بین‌النهرین رفته و با صوفیان آن‌جا، صحبت داشته و گزارش‌هایی از ایشان شنیده، از جمله از یکی از اصحاب علی بن عبدالرحیم قناد، و سرانجام به خراسان بازگشته و کتاب خود را در اواخر همین‌قرن یا اوائل قرن‌پنجم، تألیف کرده‌است. <ref> ر.ک: همان؛ ص35 </ref> | |||
از کتابی که ما آن‌را «علم التصوف» نامیده و در اینجا، تصحیح و چاپ کرده‌ایم، فقط یک نسخه خطی موجود است و آن‌هم متعلق به مجلس شورای اسلامی است. <ref> ر.ک: همان؛ ص35 </ref> | |||
نسخه خطی ما، نه فقط نام نویسنده و عنوان کتاب را فاقد است، بلکه ذکری از نام کاتب و تاریخ کتابت نیز در آن، نشده‌است. <ref> ر.ک: همان؛ ص37 </ref> | |||
با همه کوششی که برای تصحیح این متن، انجام گرفته‌است، بازهم مانند اکثر متون کهن، اشکالاتی درآن وجود دارد. <ref> ر.ک: همان؛ ص40 </ref> | |||
ولی در همین حد نیز این کتاب، که یکی از چند دستینه‌کهن در تصوف است، اطلاعاتی از تاریخ تصوف، در اختیار ما می‌نهد که در هیچ جای دیگر، دیده‌نشده‌است. <ref> ر.ک: همان؛ ص 41 </ref> | |||
==پانویس== | |||
<references /> | |||
==منبع مقاله== | |||
مقدمه کتاب. | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:مقالات شهریور 01 حسینی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی نشده1]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی نشده2]] | |||
نسخهٔ ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۴۷
| علم التصوف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤلف ناشناخته (قرن 5) (نويسنده)
پور جوادی، نصر الله (محقق) سوری، محمد (محقق) |
| ناشر | مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ايران ** مطبعة شرکة التمدن الصناعیة |
| مکان نشر | آلمان - برلین ** ایران - تهران |
| سال نشر | 1390ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی - فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
علم التصوف نوشته نویسنده ناشناس، در حدود سال 400هجری قمری درباره معارف تصوف، به زبان عربی است که کار تصحیح و تحقیق آن‌را، نصرالله پورجوادی و محمد سوری عهده‌دار بوده‌اند.
نصرالله پورجوادی در باره کتاب می‌گوید: کتابی که ما آن‌را «علم التصوف» نامیده‌ایم، مطابق با تنها نسخه خطی آن، که آغاز و انجام آن، افتاده‌است، مشتمل بر پنجاه‌وهفت باب است، آن‌چه که در این ابواب آمده‌است، علاوه بر آیات و سخنان پیامبران و ائمه و صحابه و تابعان، اقوال و حکایت‌هایی است که از صوفیان قدیم نقل شده‌است بدون ذکر سند. [۱]
کتاب «علم التصوف»، اساسا گردآوری اقوال صوفیه متقدم درباره موضوعات مختلفه صوفیانه و گاه اخلاقی است ولی مؤلف در چندجا، آراء و دیدگاه‌های خود را نیز، مطرح کرده‌است. [۲]
در هنگام تصحیح نسخه خطی، ما متوجه شباهت این اثر با «تهذیب‌الأسرار» ابوسعد خرگوشی شدیم. نزدیکی کتاب «علم التصوف» به «تهذیب‌الأسرار» حتی بیش از نزدیکی آن به «گزیده در اخلاق وتصوف» است. [۳] ارتباط میان «علم التصوف» و «تهذیب‌الأسرار» موجب شد که ما بتوانیم در هنگام تصحیح متن، از «تهذیب‌الأسرار» به منزله نسخه‌بدل استفاده کنیم. . [۴]
درباره نزدیکی کتاب «علم التصوف» به «تهذیب‌الأسرار» باید به یک نکته دیگر نیز اشاره‌کرد و آن علاقه هردو نویسنده به امامان شیعه است؛ البته، هم خرگوشی و هم نویسنده کتاب ما، همانند اکثر قریب به اتفاق صوفیان، اهل سنت بودند، ولی نکته این‌جاست که اهل سنت بودن ایشان، توأم با توجه خاص و حتی محبت به اهل‌بیت بوده‌است. [۵]
مهم‌تر از مجهول‌بودن عنوان کتاب، ناشناخته‌بودن نویسنده است. احتمال می‌رود که در برگ اول نسخه خطی که افتاده‌است، ذکر شده‌باشد؛ متأسفانه مؤلف، نام خودرا در هیچ جای کتاب، نیاورده‌است؛ اما قراینی در کتاب هست که از روی آنها می‌توان به عصر مؤلف پی‌برد. [۶]
از مجموع این قراین، می‌توان حدس زد که مؤلف، شخصی خراسانی و احتمالا نشاپوری، بوده و در هنگام جوانی، در اواسط قرن چهارم، سفرهایی به بین‌النهرین رفته و با صوفیان آن‌جا، صحبت داشته و گزارش‌هایی از ایشان شنیده، از جمله از یکی از اصحاب علی بن عبدالرحیم قناد، و سرانجام به خراسان بازگشته و کتاب خود را در اواخر همین‌قرن یا اوائل قرن‌پنجم، تألیف کرده‌است. [۷]
از کتابی که ما آن‌را «علم التصوف» نامیده و در اینجا، تصحیح و چاپ کرده‌ایم، فقط یک نسخه خطی موجود است و آن‌هم متعلق به مجلس شورای اسلامی است. [۸] نسخه خطی ما، نه فقط نام نویسنده و عنوان کتاب را فاقد است، بلکه ذکری از نام کاتب و تاریخ کتابت نیز در آن، نشده‌است. [۹]
با همه کوششی که برای تصحیح این متن، انجام گرفته‌است، بازهم مانند اکثر متون کهن، اشکالاتی درآن وجود دارد. [۱۰] ولی در همین حد نیز این کتاب، که یکی از چند دستینه‌کهن در تصوف است، اطلاعاتی از تاریخ تصوف، در اختیار ما می‌نهد که در هیچ جای دیگر، دیده‌نشده‌است. [۱۱]
پانویس
منبع مقاله
مقدمه کتاب.