أسالیب تدریس الشریعة الإسلامیة منهج و تطبیق

أسالیب تدریس الشریعة الإسلامیة منهج و تطبیق
پدیدآوران	غرموس، عبدالمعطی (نویسنده)
ناشر	دارالکندی
مکان نشر	اردن
سال نشر	1992ق / 1412ق
چاپ	یکم
موضوع	تعلیم و تربیت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏

أسالیب تدریس الشریعة الإسلامیة منهج و تطبیق، اثر عبدالمعطی غرموس و دیگران، تلاشى جمعى تا روش‌های آموزش بینش دینى و قرآن کریم در مراکز آموزشى دورۀ آموزش متوسطه بررسى و ترسیم نماید. این اثر مى‌تواند تا انداز‌های کمبود این‌گونه آثار را در زبان فارسى جبران کند.

نگارندگان این اثر، مطالب کتاب را در هشت بهره گرد آورده‌اند:

در بهرۀ نخست، سخن از مفهوم تربیت اسلامى است و در آن به این مفهوم اشاره مى‌شود، ویژگی‌های تربیت اسلامى مى‌آید، از وظایف تربیت اسلامى یاد مى‌شود (وظایف روحى، اعتقادى، اجتماعى، عقلى و آرمانى)؛ آنگاه هدف‌های عام و خاص تربیت اسلامى و نیز رویکرد‌های جدید در روش‌های تدریس تربیت اسلامى، کاویده مى‌شود.

در بهرۀ دوم، به برنامۀ تربیتى اسلام اشاره مى‌شود و از این رهگذر، برنامه تعریف مى‌شود، محتواى برنامه تربیتى اسلام به لحاظ هدفها، توازن، سازگارى با مرحلۀ آموزشى، و پیوند میان مواد آموزشى بررسى مى‌شود. به نکاتى که لازم است در برنامه رعایت شود اشاره مى‌شود و از روش‌های آموزشى که برنامه بدان مى‌خواند یاد مى‌شود (گفتگو، داستان، ذکر مثال، عرضۀ نمونۀ برتر، تمرین و تکرار، پند و عبرت، ترغیب و ترهیب، پیوند درسها با زندگى، تلاش براى گسترش زمینۀ فعالیت دینى در مدرسه، اجراى نمایشنامه‌‌های مذهبى و نگارش مقاله)؛ همچنین، به امتحان و ویژگی‌های آن و نیز روش‌های آن اشاره مى‌شود؛ سپس، از مبانى فلسفى، اجتماعى، روحى و شناختى برنامه تربیتى اسلام سخن مى‌رود و مبانى برنامۀ تربیت اسلامى در مرحله آموزش متوسطه در کشور اردن، برشمارده مى‌شود.

بهره سوم، دربارۀ طرح درسى است. نگارنده، پس از بیان مفهوم و اهمیت تهیه طرح درسى از فواید آن مى‌گوید، به تقسیم طرح درسى براساس مدت زمان برنامه مى‌پردازد و با ارائه چند نمونۀ ساده از طرح درسى، به هدف‌های آموزشى و معناى آن به همراه چند نمونه از هدف‌های آموزشى اشاره مى‌کند.

بهرۀ چهارم، در باب آموزش قرآن است. نگارنده، ابتدا از اهمیت قرآن براى مسلمانان مى‌گوید و از رفتار مطلوب با قرآن یاد مى‌کند؛ سپس، به هدف‌های آموزش قرائت قرآن مى‌پردازد، از روش‌های آن (شنیدن، تقلید و تکرار) مى‌گوید، از برنامۀ هرساعت درسى قرائت قرآن یاد مى‌کند، به هدف‌های آموزش تفسیر و حفظ قرآن و روش‌های آن مى‌رسد، اشار‌های مى‌کند به چگونگى رفع اشتباهات در قرائت قرآن، به نمونه‌‌هایى از آموزش تفسیر و حفظ در کلاس درس مى‌پردازد، از نقش قرآن و میزان بهره‌گیرى از آن در تدریس و آموزش قرآن مى‌گوید.

بهرۀ پنجم، دربارۀ آموزش عقاید اسلامى است. نگارنده، براى شرح این موضوع، ابتدا معناى عقیده و اقسام آن و نیز تأثیرش بر زندگى فردى و اجتماعى را یاد مى‌کند؛ سپس، به روش‌های قرآن و سنت براى پرورش عقاید و اصلاح انحراف در آن اشاره مى‌کند، از مبانى عقلى، عاطفى و عملى عقاید مى‌گوید، به هدف‌های تدریس عقاید در دورۀ آموزش متوسطه اشاره مى‌کند، به روش‌های خاص آموزش عقاید مى‌پردازد، نمون‌های از تدریس عقاید (لا اله الا اللّه) را تشریح مى‌کند.

بهرۀ ششم، دربارۀ آموزش عبادات است. ابتدا عبادت را معنا مى‌کند و از مفهوم اصطلاحى آن مى‌گوید؛ سپس، به اقسام عبادت (عبادت مخصوص و عبادت شامل و فراگیر) اشاره مى‌کند و به اثر عبادت در فرد و جامعه مى‌پردازد. در نکته بعدى، از تأثیر محیط بر انجام عبادات یاد مى‌کند و به هدف‌های آموزش عبادت در دورۀ متوسطه مى‌پردازد و روش‌های علمى و عملى آموزش عبادات را وامى‌شکافد، و به نمون‌های از جلسۀ درس آموزش عبادات مى‌پردازد.

در بهرۀ هفتم از آموزش معاملات مى‌گوید، معناى معاملات در اسلام را مى‌آورد، از تأثیر معاملات در زندگى افراد یاد مى‌کند، انواع معاملات را برمى‌شمارد و هدف‌های تدریس معاملات را مى‌آورد، از روش‌های تدریس معاملات مى‌گوید و با تشریح جلس‌های از درس آموزش معاملات، به بهرۀ هشتم مى‌رسد.

در بهرۀ هشتم، بحث از آموزش سیرۀ نبوى است. نگارنده، سیره را معنا مى‌کند، به اهمیت سیرۀ نبوى در آموزش دیگر مواد تربیت اسلامى مى‌پردازد، از تأثیر سیرۀ نبوى بر رفتار فردى و اجتماعى مى‌گوید، هدف‌های آموزشى سیره را مى‌آورد، به روش‌های تدریس سیرۀ نبوى اشاره مى‌کند و با تشریح نمون‌های از تدریس سیره نبوى، بحث را به پایان مى‌برد.

منابع مقاله

رفیعی، بهروز، کتابشناسی تحلیلی توصیفی تعلیم و تربیت در اسلام (گزیده منابع عربی)، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، قم، چاپ یکم، 1381ش