فى الفکر التربوى الإسلامى

فى الفکر التربوى الإسلامى
پدیدآوران	لطفی برکات احمد (نویسنده)
ناشر	جامعة الکویت، دارالمریخ
مکان نشر	کویت، ریاض - عربستان
سال نشر	1982م / 1402ق
چاپ	یکم
موضوع	تعلیم و تربیت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ الف3ف9 / 905 LC
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

فى الفکر التربوى الإسلامى، اثر لطفی برکات احمد، کتابی است که برخی از مبانی و اصول تربیت اسلامی به همراه دیدگاه های تربیتی برخی از عالمان مسلمان در آن مورد بررسی قرار گرفته است.

در این کتاب شش فصلى، برخى مبانى تربیت اسلامى بررسى مى‌شود. تعریفى از تربیت اسلامى مى‌آید و با برشماردن پار‌های اصول تربیتى اسلام، به گوشه‌‌‌هایى از دیدگاه‌های تربیتى حاجى خلیفه، ابن تیمیه، غزالى و ابن خلدون اشارت مى‌رود.

از فصل اول، بررسى چهار مقولۀ وجود، انسان، شناخت و ارزشها را مى‌خواهد و از این رهگذر، نخست از دو نگرش ایدآلیستى و مادى به وجود یاد مى‌کند و پى‌آمد‌های

تربیتى این دو نگرش را به وجود گوشزد مى‌کند. آنگاه یادآور مى‌شود که در اندیشه تربیتى اسلام، وجود داراى بعد مادى و معنوى است و با یاد دلایل این سخن، به پى‌آمد‌های تربیتى آن اشاره مى‌کند. سپس به رویکرد اسلام به طبیعت انسان مى‌پردازد و با اشاره به ترکیب انسان از تن و روان، از استعدادها و تفاوت‌های فردى مى‌گوید و با برشماردن پى‌آمد‌های تربیتى این نگرش به انسان، به موضع تربیت اسلامى نسبت به شناخت مى‌رسد و پس از شرح طبیعت شناخت، از راه‌های رسیدن به حقیقت یاد مى‌کند و مرزها و حدود شناخت و پى‌آمد‌های تربیتى باور این‌گونه شناخت را مى‌آورد و به دیدگاه اسلام نسبت به ارزشها مى‌پردازد و با تعریف ارزش، طبیعت آن را یاد مى‌کند و از منابع و مصادر ارزشها مى‌گوید و سرانجام با توجه به آنچه گذشت برجسته‌ترین ویژگی‌های اندیشه تربیتى اسلام را شرح و شماره مى‌کند و با اشاره به مسئولیتها و وظایف اندیشه و نظام تربیتى اسلام در روزگار کنونى، بحث را پایان مى‌دهد.

فصل دوم. مفاهیم و اصول تربیت اسلامى: این فصل را با تعریف اعم تربیت اسلامى سر مى‌گیرد تا به تعریف عام، تعریف خاص و تعریف اخص آن مى‌رسد. سپس تربیت اسلامى را علمى از علوم مى‌خواند و به فرق تعلیم با تربیت مى‌پردازد.

پس از این به رابطه تربیت اسلامى با دیگر علوم اشاره مى‌کند و از اصول فلسفى، اصول روان‌شناختى، اصول اجتماعى و اصول اقتصادى تربیت اسلامى یاد مى‌گوید.

فصل سوم. اندیشه‌‌های تربیتى حاجى خلیفه: در این فصل به مطالب زیر مى‌پردازد:

شرحى کوتاه از زندگى حاجى خلیفه، اهداف آموزشى از نگاه حاجى خلیفه، برنامه و مواد درسى از دید او، مهمترین روش‌های تعلیم و تعلم در نظر حاجى خلیفه، ویژگی‌های آموزگار مسلمان، جایگاه دانش و فضیلت آن در زندگى و ویژگی‌های فراگیر مسلمان.

فصل چهارم. ارزش‌های اخلاقى در نگاه ابن تیمیه: در این فصل پس از شرح زندگى ابن تیمیه از برخى دیدگاه‌های اخلاقى معاصر یاد مى‌کند. آنگاه به موضع ابن تیمیه نسبت به آن دیدگاهها مى‌پردازد و به موضع او نسبت به اخلاق اشاره مى‌کند و یادآور مى‌شود که چگونه مى‌توان از مواضع او نسبت به اخلاق، در زمینۀ تربیت بهره برد.

فصل پنجم. اندیشه‌‌های تربیتى غزالى: نگارنده در این فصل پس از شرحى کوتاه بر زندگى غزالى به مطالب زیر از نگاه او مى‌پردازد: هدف‌های تربیت، روشها و وسائل رشد تربیتى، نقش خانواده در رشد و تربیت اجتماعى کودک، وظایف تربیتى آموزگار، وظایف فراگیر در حوزه تعلیم و تربیت، نیرو‌های نفسانى بشر و انگیزه‌‌های او.

فصل ششم. رویکرد‌های تربیتى در اندیشه‌‌های اجتماعى ابن خلدون: در این فصل نخست از عوامل فرهنگى مؤثر در اندیشه‌‌های تربیت اجتماعى از نظر ابن خلدون مى‌گوید. سپس به مبانى عام تربیت اجتماعى از نگاه او مى‌پردازد و از پى‌آمد‌های این مبانى که مى‌توان از آنها در محیط‌های آموزشى معاصر سود جست یاد مى‌کند و هدف‌های عمومى تربیت اجتماعى را از دید ابن خلدون مى‌آورد.

منابع مقاله

رفیعی، بهروز، کتابشناسی توصیفی و موضوعی تعلیم و تربیت در اسلام، انتشارات بین المللی هدی، تهران، چاپ اول، 1378ش