نزهة المجالس و منتخب النفائس: تفاوت میان نسخه‌ها

[[صفوری، عبدالرحمن بن عبدالسلام]] (نويسنده)

| کتابخانۀ دیجیتال نور =7372

«نزهة المجالس و منتخب النفائس»، تأليف عبدالرحمن صفورى شافعى(متوفى 894ق)، به زبان عربى است. در اين اثر، همانند يك كشكول، اخبار و حكايات و مباحث مختلف اخلاقى، اعتقادى و فقهى را مطرح كرده است. نويسنده، انگيزه خود را جمع اخبار صالحين و عبادات آنها و مسائل فقهى و ديگر مطالب مى‌داند. كتاب، مملو از اسرائيليات و احاديث غير معتبر است.

دومين عنوانى كه از آن بحث شده است، عقايد و ذكر است. درباره صحت عقيده، به آيات فراوانى اشاره شده است و سپس فضايل و آثار اذكار مختلف و به‌ويژه «بسم الله الرحمن الرحيم» به تفصيل آمد است. در ادامه، نويسنده، به مباحث ذكر موت، أمل، صبر، رضا، ادب، تقوى و پرهيز از منكرات پرداخته است. از جمله مباحثى كه به تفصيل آمده است، فضيلت نماز و آداب و سنن يوميه و روز جمعه است كه مطابق فقه اهل سنت ارائه شده است.

شيوه نگارشى كه نويسنده برگزيده بدين ترتيب است كه مباحث اعتقادى و اخلاقى را با هم ممزوج كرده است؛ به‌عنوان نمونه پس از طرح مباحث فوق، دوباره به مباحث اخلاقى، مانند دروغ، كبر، غيبت و نميمه پرداخته و با حكايات و لطايف فراوان سعى در درمان اين بيمارى‌ها دارد.

نويسنده، مطالبى نيز در فضيلت روزه روز عاشورا دارد كه به لحاظ سندى معتبر نمى‌باشد. از مطالب جالب توجه اينكه نويسنده، به مطالبى از تورات اشاره كرده و به نقل از آن آورده است كه: «كسى كه روز عاشورا را روزه بگيرد مانند آن است كه تمام دهر را روزه گرفته است». در هر حال بنى اميه اين روز را به شكرانه شهادت ابا عبدالله الحسين و اصحابش روزه گرفتند و لذا فقهاى شيعه روزه اين روز را مكروه مى‌شمارند.

در جلد دوم، مباحث اخلاقى مختلفى مانند زهد، قناعت، توكل، خوف و توبه ذكر شده است. فضيلت عدل و اجتناب از ظلم، از ديگر ابواب است كه نويسنده، در ابتداى فصل عدل، به تفسير آيه 108 سوره آل عمران پرداخته و رديه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] را بر تفسير معتزله پيرامون آيه ذكر مى‌كند. او، در ادامه، با ارائه مباحثى مختلف بر مهربانى با خلق خدا و اكرام مشايخ تأكيد مى‌كند.

مناقب صحابه، با ذكر مناقب ابوبكر كه مملو از احاديث مجعول است، آغاز شده است؛ از جمله آنها، روايتى منقول از [[امام على(ع)]] است كه خداوند تعالى ابوبكر را به زبان جبرئيل و محمد(ص) صديق ناميده است. اين روايت، همانند بسيارى از روايات ساختگى و القاب ديگر تحريف روايتى است كه در صفحه 294 از نبى اكرم(ص) به نقل از ابوذر آمده است كه به على(ع) فرمود: «تو صديق اكبر هستى و تو فاروقى هستى كه بين حق و باطل جدايى مى‌افكنى».

در روايت ديگرى آمده است كه پيامبر، در ملأ اعلى از جبرئيل پرسيد كه آيا امت من مورد حساب واقع مى شوند؟ گفت: بله مگر ابوبكر. درباره عمر نيز از اين روايات فراوان جعل شده است؛ به‌عنوان نمونه، در صفحه 273 آمده است كه نبى اكرم(ص) فرمود كه هر كس عمر را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر كس او را دشمن بدارد مرا دشمن داشته است. روايتى كه جعل از روى آن صورت گرفته، در صفحه 297 در شأن على(ع) در ضمن يك فائده آمده است و تتمه‌اى نيز دارد كه كسى كه على را اذيت كند مرا اذيت كرده و كسى كه مرا اذيت كند خداوند را اذيت كرده است.

از بخش‌هاى خواندنى كتاب، ذكر مناقب فاطمه زهرا(س) است كه با روايتى از على(ع) آغاز شده است كه از رسول‌الله پرسيدم كه من نزد تو محبوب‌ترم يا فاطمه؟ حضرت فرمود: «او نزد من از تو محبوب‌تر است و تو از او گرامى‌تر هستى». هم‌چنين آمده است كه پيامبر خدا(ص) فرمود: «من درختى هستم كه فاطمه بار آن است و على مايه‌ى بارورى آن و حسن و حسين ميوه‌ى آن و شيعيان ما برگ‌هاى آن هستند و همه ما در بهشت هستيم».