ظریفی چلبی، حسن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۴

ظریفی چلبی، حسن

نام	ظریفی چلبی، حسن
نام‌های دیگر
نام پدر	علی
متولد	953ق
محل تولد	سیروز ترکیه
رحلت	1012م
اساتید	ابراهیم گلشنی
برخی آثار	کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)
کد مؤلف	AUTHORCODE11275AUTHORCODE

حسن ظریفی چلبی (953-1012ق)، فقیه، از صوفیان، شاعران و نویسندگان قرن دهم هجری

ولادت

حسن چلبی بن علی بن امرالله بن عبدالقادر حمیدی رومی حنفی معروف به ابن حنایی^[۱]، ظاهرا از مردم سیروز ترکیه امروزی بوده است^[۲].

عمر رضا کحاله در معجم المؤلفین تولد ایشان را در سال 953ق برابر با 1546م دانسته است.^[۳]

تحصیلات

تحصیلات مقدماتی خود را هم در همان دیار فراگرفت. سپس به طریقت مولویه گروید. او همواره در تکمیل معلومات و شناخت معرفت به دنبال راهنما و هدایتگری بوده، تا به نیروی وی به ارشاد و به کمال معرفت نایل گردد.

وی پس از مسافرت‌های طولانی و زیارت خانه خدا راهی مصر شده و در پی گم‌گشته خویش می‌گردد. در این شهر از همه افراد سئوالاتی را جویا می‌شود، ‌در نهایت وی را به‌ شخصی در جامع مؤیدیه برای یافتن پاسخ سؤالات هدایت می‌كنند. این فرد همان ابراهیم گلشنی بود كه چلبی به نزد او می‌رود و از مریدان او می‌گردد. ابراهیم گلشنی بردعی (متوفای 940ق) نویسنده، شاعر و عارف ایرانی بوده که بنیان‌گذار مکتب گلشنیه در آسیای صغیر و مصر محسوب می‌شود.^[۴]

چلپی در حلقه درس ابراهیم گلشنی شرکت جست و از پیروان و مبلغان سرسخت گلشنیان مصر گردید.^[۵]

ظریفی چنان‌که از مطاوی کاشف‌ الاسرار و مطلع الانوار برمی‌آید، به زبان فارسی، ادبیات تازی، دانش حدیث، تفسیر و دیگر معارف اسلامی تسلط داشته و به‌مناسبت شروح ابیات، جلوه‌هایی از علوم یادشده را در اثرش بروز داده است. او طبع شاعرانه نیز داشته و نمونه‌هایی از سروده‌های پارسی و تازی او در کاشف‌ الاسرار و مطلع الانوار با تخلص حسن آمده است^[۶].

وفات

از احوالات اواخر عمر او خبر نداریم؛ علی‌رضا قوجه‌زاده محقق کتاب کاشف‌ الاسرار بر این اعتقاد است که حسن چلبی ظاهرا در سال 977 یا 980ق از دنیا رفته است.^[۷] اما اسماعیل بغدادی (متوفای 1339ق) کتاب‌شناس و فهرست‌نگار مشهور عثمانى در هدیة العارفین^[۸] و کحاله از کتاب‌شناسان معاصر در معجم المؤلفین^[۹] بر این اعتقادند که ایشان در سال 1012ق (1603م) وفات کرده است.

آثار

حاشیة على درر الحكام ملا خسرو
كاشف الاسرار فی شرح بعض ابیات المثنوی^[۱۰]‏

پانویس

↑ ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213
↑ ر.ک: قوجه‌زاده، علیرضا، ص15
↑ ر.ک: کحاله، عمر رضا، ص213
↑ ر.ک: قوجه‌زاده، علیرضا، ص17
↑ ر.ک: همان، ص18
↑ ر.ک: همان، ص19
↑ ر.ک: همان، ص19
↑ ر.ک: بغدادی، اسماعیل، ج‏1، ص: 290
↑ ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213
↑ ر.ک: همان

منابع مقاله

بغدادی، اسماعیل، «هدیة العارفین، أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»‏، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اول، بیروت
كحاله، عمر رضا، «معجم المؤلفین»‏، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اول، بیروت، 1376ق‏
قوجه‌زاده، علی‌رضا، مقدمه بر کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (شرح ابیاتی از مثنوی معنوی)، حسن چلپی، چاپ اول، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، بهار 1389

وابسته‌ها

کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)

کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (مصحح قوجه‌زاده)

[1] ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213

[2] ر.ک: قوجه‌زاده، علیرضا، ص15

[3] ر.ک: کحاله، عمر رضا، ص213

[4] ر.ک: قوجه‌زاده، علیرضا، ص17

[5] ر.ک: همان، ص18

[6] ر.ک: همان، ص19

[7] ر.ک: همان، ص19

[8] ر.ک: بغدادی، اسماعیل، ج‏1، ص: 290

[9] ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213

[10] ر.ک: همان

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۲۱: / خط ۲۱: @@
 |-
 |اساتید
-| data-type="authorTeachers" |
+| data-type="authorTeachers" |[[ابراهیم گلشنی]]
 |-
 |برخی آثار
@@ خط ۳۵: / خط ۳۵: @@
 == ولادت ==
-حسن چلبی بن علی بن امرالله بن عبدالقادر حمیدی رومی حنفی معروف به ابن حنایی<ref>ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213</ref> ظاهرا از مردم سیروز ترکیه امروزی بوده است<ref>ر.ک: فوجه‌زاده، علیرضا، ص15</ref>.
+حسن چلبی بن علی بن امرالله بن عبدالقادر حمیدی رومی حنفی معروف به ابن حنایی<ref>ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213</ref>، ظاهرا از مردم سیروز ترکیه امروزی بوده است<ref>ر.ک: قوجه‌زاده، علیرضا، ص15</ref>.
-[[کحاله، عمر رضا|عمر رضا کحاله]] در [[معجم المؤلفين تراجم مصنفي الكتب العربية|معجم المؤلفین]] تولد ایشان را در سال 953ق برابر با 1546م دانسته است.<ref>ر.ک: همان، ص213</ref>
+[[کحاله، عمر رضا|عمر رضا کحاله]] در [[معجم المؤلفين تراجم مصنفي الكتب العربية|معجم المؤلفین]] تولد ایشان را در سال 953ق برابر با 1546م دانسته است.<ref>ر.ک: کحاله، عمر رضا، ص213</ref>
 == تحصیلات ==
-تحصیلات مقدماتی حود را هم در همان دیار فراگرفته است. سپس به طریقت مولویه گرویده و به شهر روملی حصار مهاجرت کرده و شیخ تکیه علی پاشا، معروف به طورمش دده شده است.
+تحصیلات مقدماتی خود را هم در همان دیار فراگرفت. سپس به طریقت مولویه گروید. او همواره در تکمیل معلومات و شناخت معرفت به دنبال راهنما و هدایتگری بوده، تا به نیروی وی به ارشاد و به کمال معرفت نایل گردد.
-یکی از منابع اطلاعاتی ما درباره این شخصیت، همین [[کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)|کاشف‌ الاسرار]] اوست، وی در برخی از مواضع این اثر، گاه‌گاه از خود سخن می‌گوید و ما می‌توانیم بدین طریق درباره او اطلاعاتی پیدا کنیم.
+وی پس از مسافرت‌های طولانی و زیارت خانه خدا راهی مصر شده و در پی گم‌گشته خویش می‌گردد. در این شهر از همه افراد سئوالاتی را جویا می‌شود، ‌در نهایت وی را به‌ شخصی در جامع مؤیدیه برای یافتن پاسخ سؤالات هدایت می‌كنند. این فرد همان [[ابراهیم گلشنی]] بود كه چلبی به نزد او می‌رود و از مریدان او می‌گردد. ابراهیم گلشنی بردعی (متوفای 940ق) نویسنده، شاعر و عارف ایرانی بوده که بنیان‌گذار مکتب گلشنیه در آسیای صغیر و مصر محسوب می‌شود.<ref>ر.ک: قوجه‌زاده، علیرضا، ص17</ref>
-حسن چلبی مردی وارسته و خداشناس بوده و همواره در تکمیل معلومات و شناخت معرفت به دنبال راهنما و هدایتگری بوده، تا به نیروی وی به ارشاد و به کمال معرفت نایل گردد. او حتی در سرزمین روم- ترکیه امروزی - فردی شناخته شده و معروف بوده و آن چنان از اعتبار و احترام خاصی برخوردار بوده، که پیشنهاد خلافت طریقت زین‌الدین خوافی را به او داده بودند ولی او به دلایلی به آن راضی نشده و با خود و خدای خویش عهد کرده که تا عمر باقی است برای نایل شدن به محضر انسان کامل و مرشدی حقیقی، گرد عالم را در نوردد و به گمشده‌ی خویش دست یابد و از ارشاد و راهنمایی او مستفیض گردد.
+چلپی در حلقه درس ابراهیم گلشنی شرکت جست و از پیروان و مبلغان سرسخت گلشنیان مصر گردید.<ref>ر.ک: همان، ص18</ref>
-چلبی خلافت رین‌الدین خوافی را نپذیرفت و از قلمرو روم خارج شد و عزم خراسان کرد، اما از رفتن به این دیار صرف‌نظر نمود و به احترام خانه خدا و زیارت آن مکان مقدس، راه مکه معظمه را در پیش گرفت و پس از طی سفر دریایی به زیارت خانه خدا نایل آمد، اما چون هدف اصلی او درک مرشدی کامل بوده، بنابر این پس از جست و جوی فراوان به مصر رسید و در مسجد جامع الازهر رحل اقامت افکند.
+ظریفی چنان‌که از مطاوی [[کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)|کاشف‌ الاسرار و مطلع الانوار]] برمی‌آید، به زبان فارسی، ادبیات تازی، دانش حدیث، تفسیر و دیگر معارف اسلامی تسلط داشته و به‌مناسبت شروح ابیات، جلوه‌هایی از علوم یادشده را در اثرش بروز داده است. او طبع شاعرانه نیز داشته و نمونه‌هایی از سروده‌های پارسی و تازی او در [[کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)|کاشف‌ الاسرار و مطلع الانوار]] با تخلص حسن آمده است<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>.
-چلبی، سؤالات درونی خویش را به رجال و بزرگان آنجا ابراز می‌دارد و چون جواب قانع‌کننده‌ای از آنها دریافت نمی‌کند، با دیداری که با یکی از اهل معرفت در مسجد جامع طیلون برایش پیش می‌آید، او را به جامع مؤیدیه راهنمایی می‌کند تا پاسخ سؤالات خود را از کسی که شیخ ابراهیم می‌نامند بگیرد،
-ظریفی چنانکه از مطاوی [[کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)|کاشف‌ الاسرار و مطلع الانوار]] بر می‌آید، به زبان فارسی، ادبیات تتازی، دانش حدیث، تفسیر و دیگر معارف اسلامی تسلط داشته و به مناسبت شروح ابیات، جلوه‌هایی از علوم یاد شده را در اثرش بروز داده است. او طبع شاعرانه نیز داشته و نمونه‌هایی از سروده‌های پارسی و تازی او در [[کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)|کاشف‌ الاسرار و مطلع الانوار]] با تخلص حسن آمده است<ref>ر.ک: فوجه‌زاده، علیرضا، مقدمه کتاب، ص15-19</ref>.
 == وفات ==
-از احوالات اواخر عمر او خبر نداریم، علی‌رضا فوجه‌زاد محقق کتاب کاشف‌الاسرار بر این اعتقاد است که حسن چلبی ظاهرا در سال 977 یا 980ق از دنیا رفته است<ref>ر.ک: فوجه‌زاده، علی‌رضا ص19</ref>.  [[بغدادی، اسماعیل|اسماعیل بغدادی]] (متوفای 1339ق) کتابشناس و فهرست‌نگار مشهور عثمانى در هدية العارفين<ref>ر.ک: بغدادی، اسماعیل، ج‏1، ص: 290</ref> و [[کحاله، عمر رضا|کحاله]] از کتاب‌شناسان معاصر در [[معجم المؤلفين تراجم مصنفي الكتب العربية|معجم المؤلفين]]<ref>ر.ک: کحاله، ج3، ص213</ref> بر این اعتقادند که ایشان در سال 1012ق (1603م) وفات کرده است.
+از احوالات اواخر عمر او خبر نداریم؛ [[علی‌رضا فوجه‌زاده|علی‌رضا قوجه‌زاده]] محقق کتاب کاشف‌ الاسرار بر این اعتقاد است که حسن چلبی ظاهرا در سال 977 یا 980ق از دنیا رفته است.<ref>ر.ک: همان، ص19</ref> اما [[بغدادی، اسماعیل|اسماعیل بغدادی]] (متوفای 1339ق) کتاب‌شناس و فهرست‌نگار مشهور عثمانى در [[هدية العارفين، أسماء المؤلفين و آثار المصنفين|هدیة العارفین]]<ref>ر.ک: بغدادی، اسماعیل، ج‏1، ص: 290</ref> و [[کحاله، عمر رضا|کحاله]] از کتاب‌شناسان معاصر در [[معجم المؤلفين تراجم مصنفي الكتب العربية|معجم المؤلفین]]<ref>ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213</ref> بر این اعتقادند که ایشان در سال 1012ق (1603م) وفات کرده است.
 == آثار ==
-# حاشية على درر الحكام لمتلا خسرو
+# حاشیة على درر الحكام ملا خسرو
-# كاشف الاسرار في شرح بعض ابيات المثنوي<ref>ر.ک: کحاله، عمر رضا، ج3، ص213</ref>‏
+# كاشف الاسرار فی شرح بعض ابیات المثنوی<ref>ر.ک: همان</ref>‏
-==پانويس ==
+==پانویس ==
 <references />
 ==منابع مقاله==
-مقدمه و متن کتاب
+#بغدادی، اسماعیل، «هدیة العارفین، أسماء المؤلفین و آثار المصنفین»‏، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اول، بیروت
+#كحاله، عمر رضا، «معجم المؤلفین»‏، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اول، بیروت، 1376ق‏
+#قوجه‌زاده، علی‌رضا، مقدمه بر کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (شرح ابیاتی از مثنوی معنوی)، حسن چلپی، چاپ اول، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، بهار 1389
 ==وابسته‌ها==
 {{وابسته‌ها}}
-#بغدادی، اسماعیل، هدية العارفين، أسماء المؤلفين و آثار المصنفين‏،  دار إحياء التراث العربي‏، چاپ اول، بیروت
+[[کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (نسخه خطی)]]
-#كحاله، عمر رضا، معجم المؤلفين‏، دار إحياء التراث العربي‏، چاپ اول، بیروت، 1376 ه. ق‏
-#ظریفی چلپی، حسن، کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (شرح ابیاتی از مثنوی معنوی)، تحقیق و تصحیح: علی‌رضا قوجه‌زاده، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، چاپ اول، بهار 1389
+[[کاشف الأسرار و مطلع الأنوار (مصحح قوجه‌زاده)]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
 [[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
-[[رده:مقالات بازبینی نشده1]]
+[[رده:مقالات بازبینی شده تیر 01]]
-[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
+[[رده:مقالات بازبینی شده2 خرداد1401]]
+[[رده:مقالات تکمیلی کوتاه (خرداد-باقی‌زاده)]]