۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'نیفي' به 'ني في') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
[[علائی، خلیل بن کیکلدی]] (نویسنده) | [[علائی، خلیل بن کیکلدی]] (نویسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =3الف 8ع / 162 BP | | کد کنگره =3الف 8ع / 162 BP | ||
| موضوع = اصول فقه اهل سنت | | موضوع = اصول فقه اهل سنت | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر =جمعية إحياء التراث الإسلامي. مرکز المخطوطا‌ت و التراث | | ناشر =جمعية إحياء التراث الإسلامي. مرکز المخطوطا‌ت و التراث | ||
| مکان نشر =کويت | | مکان نشر =کويت | ||
| سال نشر =1407ق. | | سال نشر =1407ق. | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE56801AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE56801AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =چاپ | | چاپ =چاپ اول | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
شیبانی در مقدمه‌اش از این اثر با عنوان «بحث اصولی مهم» یاد کرده که مشتمل بر سخنان صحابه و اعمال و اجتهادات آنهاست. او [[علائی، خلیل بن کیکلدی|حافظ علایی]] (694-761ق) را از نویسندگان پرتألیفی دانسته که آثار متنوعی دارد و قول صحابه را در مجموع حجت صحیح و اصل صحیح در اصول فقه می‌داند و در إجمال الإصابة، ادله فراوانی را برای اثبات این دیدگاه خود ذکر می‌کند و مباحث قول صحابی را با توجه به مشهور و غیر مشهور بودن و مورد مخالفت واقع شدن و... در ضمن چهار «طرف» مطرح می‌نماید<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=5&viewType=pdf ر.ک: مقدمه محمد ابراهیم شیبانی، ص6-5]</ref>. | شیبانی در مقدمه‌اش از این اثر با عنوان «بحث اصولی مهم» یاد کرده که مشتمل بر سخنان صحابه و اعمال و اجتهادات آنهاست. او [[علائی، خلیل بن کیکلدی|حافظ علایی]] (694-761ق) را از نویسندگان پرتألیفی دانسته که آثار متنوعی دارد و قول صحابه را در مجموع حجت صحیح و اصل صحیح در اصول فقه می‌داند و در إجمال الإصابة، ادله فراوانی را برای اثبات این دیدگاه خود ذکر می‌کند و مباحث قول صحابی را با توجه به مشهور و غیر مشهور بودن و مورد مخالفت واقع شدن و... در ضمن چهار «طرف» مطرح می‌نماید<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=5&viewType=pdf ر.ک: مقدمه محمد ابراهیم شیبانی، ص6-5]</ref>. | ||
محقق اثر در مقدمه‌اش بر کتاب، اجماع و قیاس را از جمله مسائل اصول فقه دانسته است که مقداری مورد اختلاف علمای اهل سنت است؛ اما در رابطه با «قول صحابی» اختلاف علما در گذشته و حال بسیار شدید است و بحث در این است که قول صحابی از اصول موهومه است یا اصول صحیحه. ارزش کتاب علامه علایی بدین جهت است که به‌طور مستقل مسئله «اقوال صحابه» را از جهت حجیتش در احکام شرعیه مورد بررسی قرار داده و غیر از این اثر کتابی که به‌طور مستقل به این مسئله پرداخته باشد، سراغ نداریم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=9&viewType=pdf ر.ک: مقدمه تحقیق، ص9]</ref>. | محقق اثر در مقدمه‌اش بر کتاب، اجماع و قیاس را از جمله مسائل اصول فقه دانسته است که مقداری مورد اختلاف علمای اهل سنت است؛ اما در رابطه با «قول صحابی» اختلاف علما در گذشته و حال بسیار شدید است و بحث در این است که قول صحابی از اصول موهومه است یا اصول صحیحه. ارزش کتاب علامه علایی بدین جهت است که به‌طور مستقل مسئله «اقوال صحابه» را از جهت حجیتش در احکام شرعیه مورد بررسی قرار داده و غیر از این اثر کتابی که به‌طور مستقل به این مسئله پرداخته باشد، سراغ نداریم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=9&viewType=pdf ر.ک: مقدمه تحقیق، ص9]</ref>. | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
علایی همانند معاصرش [[ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر|ابن قیم]] در کتاب «[[إعلام الموقعين عن رب العالمين|إعلام الموقعين]]»، تلاش کرده خلاف دیدگاه مذکور را اثبات کند. او از دیدگاه جدید شافعی سخن گفته که در دو کتاب «الرسالة الجديدة» و «الأم» قول صحابی را حجت دانسته است. محقق کتاب در نقد این کلام می‌نویسد: «به بسیاری از نوشته‌های شافعی در دو کتاب الرسالة و الأم و نیز به آنچه مزنی در «مختصر المزني في فروع الشافعية» و دیگران نقل کرده‌اند مراجعه کردم، در همه اینها تصریح شده که قول صحابی حجت نیست»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=12&viewType=pdf ر.ک: همان، ص12]؛ [https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=37&viewType=pdf متن کتاب، ص37] و [https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=44&viewType=pdf 44]</ref>. | علایی همانند معاصرش [[ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر|ابن قیم]] در کتاب «[[إعلام الموقعين عن رب العالمين|إعلام الموقعين]]»، تلاش کرده خلاف دیدگاه مذکور را اثبات کند. او از دیدگاه جدید شافعی سخن گفته که در دو کتاب «الرسالة الجديدة» و «الأم» قول صحابی را حجت دانسته است. محقق کتاب در نقد این کلام می‌نویسد: «به بسیاری از نوشته‌های شافعی در دو کتاب الرسالة و الأم و نیز به آنچه مزنی در «مختصر المزني في فروع الشافعية» و دیگران نقل کرده‌اند مراجعه کردم، در همه اینها تصریح شده که قول صحابی حجت نیست»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=12&viewType=pdf ر.ک: همان، ص12]؛ [https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=37&viewType=pdf متن کتاب، ص37] و [https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=44&viewType=pdf 44]</ref>. | ||
علایی در مرتبه سوم از مراتب قول صحابی چنین می‌نویسد: حاکم در مسند خود با سند «حسن» از ام‌سلمه نقل کرده است که رسول خدا فرمود: «علی همراه با قرآن و قرآن همراه با علی است؛ آن دو از هم جدا نمی‌شوند، تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند» <ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=55&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص55]</ref>. | علایی در مرتبه سوم از مراتب قول صحابی چنین می‌نویسد: حاکم در مسند خود با سند «حسن» از ام‌سلمه نقل کرده است که رسول خدا فرمود: «علی همراه با قرآن و قرآن همراه با علی است؛ آن دو از هم جدا نمی‌شوند، تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند» <ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=55&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص55]</ref>. | ||
پس از آن باز هم به نقل از حاکم نیشابوری به حدیث مدينة العلم «أنا مدينة العلم وعلي بابها» اشاره می‌کند و سند آن را ضعیف می‌داند. محقق کتاب در پانوشت چنین می‌نویسد: سخاوی و [[البانی، محمد ناصرالدین|البانی]] این حدیث را موضوع و ساختگی دانسته‌اند. برخی نیز آن را مرفوع دانسته‌اند، اما «[[كنز العمال]]» در کلامی طولانی به برخی از کسانی که آن را صحیح دانسته‌اند، اشاره کرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=55&viewType=pdf ر.ک: همان]</ref>. | پس از آن باز هم به نقل از حاکم نیشابوری به حدیث مدينة العلم «أنا مدينة العلم وعلي بابها» اشاره می‌کند و سند آن را ضعیف می‌داند. محقق کتاب در پانوشت چنین می‌نویسد: سخاوی و [[البانی، محمد ناصرالدین|البانی]] این حدیث را موضوع و ساختگی دانسته‌اند. برخی نیز آن را مرفوع دانسته‌اند، اما «[[كنز العمال]]» در کلامی طولانی به برخی از کسانی که آن را صحیح دانسته‌اند، اشاره کرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=55&viewType=pdf ر.ک: همان]</ref>. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
محقق کتاب، تنها یک نسخه از کتاب را یافته است. او این نسخه را به‌قدر توان تصحیح کرده است. او به مصادر مورد اعتماد نویسنده مراجعه کرده و در مواردی که خطای ناسخ آشکار بوده آن را تصحیح و در پاورقی متذکر شده است و موارد اندکی را که تعیین درجه صحت آنها آسان نبوده، به حال خود واگذاشته است و البته خواننده را بر آن مطلع کرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=14&viewType=pdf ر.ک: مقدمه محقق، ص14]</ref>. | محقق کتاب، تنها یک نسخه از کتاب را یافته است. او این نسخه را به‌قدر توان تصحیح کرده است. او به مصادر مورد اعتماد نویسنده مراجعه کرده و در مواردی که خطای ناسخ آشکار بوده آن را تصحیح و در پاورقی متذکر شده است و موارد اندکی را که تعیین درجه صحت آنها آسان نبوده، به حال خود واگذاشته است و البته خواننده را بر آن مطلع کرده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/56801/%D8%A5%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A3%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D8%A9?pageNumber=14&viewType=pdf ر.ک: مقدمه محقق، ص14]</ref>. | ||
عناوین کتاب از سوی محقق کتاب انتخاب و در کروشه ذکر شده است. | عناوین کتاب از سوی محقق کتاب انتخاب و در کروشه ذکر شده است. | ||
فهرست منابع تحقیق، آیات، احادیث و مطالب کتاب در انتهای آن ذکر شده است. | فهرست منابع تحقیق، آیات، احادیث و مطالب کتاب در انتهای آن ذکر شده است. | ||