أمثلة قرآنية لقواعد عربية

أمثلة قرآنية لقواعد عربية
پدیدآوران	کوثر بنت عبدالحلیم محمد (نویسنده)
ناشر	دار القلم
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1426-1425ق. = 2004م.
چاپ	ج2=چاپ 2 جلدهاي 1,3 چاپ اول
موضوع	قرآن - صرف و نحو قرآن - اعراب
زبان	عربي
تعداد جلد	3
کد کنگره	‏‎‏/‎‏م‎‏3‎‏الف‎‏8 / 82/7 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

أمثلة قرآنية لقواعد عربية، اثر کوثر بنت عبدالحلیم محمد، کتابی است که در آن، به ذکر قواعد عربی پرداخته شده و برای هریک، شاهد مثال‌هایی از قرآن کریم، ذکر گردیده است.

اهمیت کتاب

اثر حاضر، کتابی بسیار جالب و جذاب برای دوستداران قرآن و ادبیات عربی می‌باشد. کسانی که نحو و صرف کار می‌کنند، حتما برایشان این کتاب بسیار جذاب خواهد بود که قواعد عربی را ذکر و برای آن از قرآن مثال آورده می‌شود.

ساختار

مطالب کتاب، در سه جلد، ارائه گردیده و در ابتدای هر جلد، مقدمه کوتاه و مختصری در توضیح موضوع کتاب و مطالب همان جلد، آمده است.

در هر مورد، ابتدا توضیح مختصری پیرامون قاعده ارائه گردیده و سپس، آیه‌ای که شاهد مثال برای آن قاعده می‌باشد، آورده شده است. شاهد مثال‌ها، در هر مورد، به‌واسطه خطی که زیر آنها کشیده شده، مشخص شده است.

اثر حاضر، کتابی است در دایره اهتمام و علاقه متخصصان در زمینه زبان عربی به شکل خاص و محققان در موضوعات مرتبط با علوم قرآنی، به‌صورت عام؛ زیرا این کتاب، شامل نمونه‌های قرآنی دستور زبان عربی در محدوده تخصص علوم زبان‌شناسی است و ارتباط نزدیکی با سایر رشته‌ها مانند شعر، دستور زبان، ادبیات، بلاغت و ادبیات عرب دارد.

گزارش محتوا

جلد نخست، دربردارنده قواعدی از علم نحو می‌باشد که به‌منظور آشنایی با محتوای کتاب، به برخی از این قواعد و شاهد مثال‌های قرآنی ارائه‌شده برای آن، اشاره می‌شود:

1. علائم اسم و مختصات آن:
   1. جر به حروف، مانند: يثبت الله الذين آمنوا بالقول الثابت في الحياة الدنيا و في الآخرة (آیه: 27، سوره: ابراهیم)؛
   2. جر به اضافه، مانند: حم، تنزيل الكتاب من الله العزيز العليم غافر الذنب و قابل التوب شديد العقاب ذي الطول لا إله إلا هو إليه المصير ( آیه: 1، 2، 3، سوره: غافر)؛
   3. تنوین، مانند: أ لم تر كيف ضرب الله مثلاً كلمةً طيبةً كشجرةٍ طيبةٍ أصلها ثابتٌ و فرعها في السماء (آیه: 24، سوره: ابراهیم)؛
   4. دخول «ال»، مانند: هو الله الخالق البارئ المصور له الأسماء الحسنی يسبح له ما في السموات و الأرض و هو العزيز الحكيم (آیه: 24، سوره: حشر)؛
   5. دخول حرف ندا بر آن، مانند: و قيل يا أرض ابلعي ماءك و يا سماء أقلعي (آیه: 44، سوره: هود)؛
   6. مسندالیه واقع شدن، مانند: إن الله عزيز ذو انتقام (آیه: 47، سوره: ابراهیم).
2. علائم فعل، شامل:
   1. اتصال تای فاعل به آن، مانند: و إذ قال الله يا عيسی بن مريم أ أنت قلت للناس... (آیه: 116، سوره: مائده)؛
   2. اتصال تای تأنیث ساکن به آن، مانند: إذا السماء انشقت و أذنت لربها و حقت (آیه: 1، 2، سوره: انشقاق)؛
   3. اتصال یای مخاطب به آن، مانند: يا مريم اقنتي لربك واسجدي واركعي مع الراكعين (آیه: 43، سوره: آل عمران)؛
   4. اتصال نون تأکید به آن، مانند: لاتحسبن الذين قتلوا في سبيل الله (آیه: 169، سوره: آل عمران).

در جلد دوم، مباحث مربوط به تجزیه اسم مطرح شده است. در هر مورد، ابتدا به تعریف قاعده پرداخته شده و سپس، آیه‌ای از آیات قرآن، به‌عنوان شاهد مثال ذکر گردیده و به تجزیه و تحلیل شاهد مثال، پرداخته شده است؛ مانند نمونه‌های زیر:

1. مصدر: و من يعمل من الصالحات وهو مؤمن فلا يخاف ظلما ولا هضما (آیه: 112، سوره: طه).
2. اسم هیئت: ولكل وجهة هو موليها فاستبقوا الخيرات... (آیه: 148، سوره: بقره).
3. اسم فاعل: ...و هو خير الرازقين (آیه: 39، سوره: سباء).
4. صیغه مبالغه: واستغفر الله إن الله كان غفورا رحيما (آیه: 106، سوره: نساء) و....

در جلد سوم، به تعریف مفردات پرداخته شده و برای هریک، از آیات قرآن، شاهد مثال آورده شده است. از جمله این مفردات و آیات شاهد مثال آنها، عبارتند از:

1. اذای شرطیه: وإذا تتلی عليهم آياتنا قالوا سمعنا (آیه: 31، سوره: انفال).
2. الای استثنا: فسجد الملائكة كلهم أجمعون إلا إبليس أبی أن يكون مع الساجدين (آیه: 30 و 31، سوره: حجر).
3. ان شرطیه: قل إن تخفوا ما في صدوركم أو تبدوه يعلمه الله... (آیه: 29، سوره: آل عمران) و....

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده و در پاورقی‌ها که بسیار اندک می‌باشد، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. بی‌نام، برگرفته از سایت «مكتبة عين الجامعة»، چهارشنبه 28 آبان 1399

وابسته‌ها

إعراب القرآن الكريم

الإعراب المفصل لكتاب الله المرتل

التبيان في إعراب القرآن

إعراب القرآن (زجاج)

المعجم المفصل في الإعراب