ابن ابی‌صادق، عبدالرحمن بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۱۳

ابن ابی‌صادق، عبدالرحمن بن علی

نام	ابن ابی‌صادق، عبدالرحمن بن علی
نام‌های دیگر	بقراط ثانی، عبدالرحمن بن علی
نام پدر	علی
متولد	385ق
محل تولد	نیشابور
رحلت	470 ق
اساتید	ابن سينا
برخی آثار	شرح ابن‌أبي‌صادق علی فصول أبقراط
کد مؤلف	AUTHORCODE21093AUTHORCODE

ابن ابی‌صادق، ابوالقاسم، عبدالرّحمان بن على بن احمد بن ابى صادق نيشابورى (ح 385-470ق)، پزشك، كالبدشناس و شارح آثار بقراط و جالینوس و ملقّب به بقراط دوم.

تولد و وفات

تاريخ تولد و سال فوت ابن ابی‌صادق را در منابع متقدّم به صراحت تعيين نكرده‌اند، اما به‌طور مسلّم در 460ق زنده بوده است و هشتاد و چند سال زندگى كرده است. منابع متأخر تاريخ فوت او را در حدود 470ق دانسته‌اند.

تحصیلات

ابن ابی‌صادق تحصيلات خود را در زادگاهش آغاز كرد و ادامه داد تا در فنون حكمت به خصوص در طب به مقامى عالى رسيد. او را مردى قناعت پيشه، خوش گفتار، هوشمند، خوشرو، شيفته يادگیرى علوم و فنون و ماهر در پزشكى كه آن را از ابن سينا آموخته بود، شمرده‌اند. شاگردى وى نزد ابن سينا ظاهراً بايستى به حدود نخستين دهه سده 5ق مربوط باشد. ابن ابى‌اصيبعة و برخى ديگر نيز رابطه استادى و شاگردى میان آن دو را تأييد كرده‌اند.

ابن ابی‌صادق پس از فراگیرى حكمت و پزشكى، در نيشابور به طبابت مشغول شد و به علّت علاقه به همشهريان خود، دعوت سلطان ابراهیم غزنوى را برای رفتن به دربار وى رد كرد. در معالجه عارضه قولنج عَمیدالملك كُنْدُرى به دست وى كه بيهقى و شهرزورى آن را گزارش كرده‌اند، ترديدى نيست، اما ارتباطى كه میان درگذشت ابن ابی‌صادق و این معالجه يادكرده‌اند، صحيح به نظر نمى رسد؛ زيرا در صورت صحّت این ارتباط، بايد تاريخ فوت او را پيش از سال قتل عَمیدالملك بدانيم كه با تصريح ابن ابى‌اصيبعة بر زنده بودن وى بعد از این تاريخ، منافات دارد. سيد‌ ‎اسماعيل جرجانى مؤلف ذخيره خوارزمشاهى از شاگردان برجسته ابن ابی‌صادق بوده است.

در زمینه اخلاق پزشكى: به عقيده ابن ابی‌صادق «پزشك حقيقى كسى است كه زيان خود را در رذيلت‌ها بداند و نخست خود را به انواع فضيلت‌ها درمان كند، سپس به معالجه بدنها رو آورد؛ زيرا كسى كه بدون درمان اخلاقى به معالجه بدنها مشغول گردد، در پست‌ترين مرتبه است». وى در باب تشخيص ماهيت بيمارى‌ها و استخراج قوانين طبّى از راه استقراى علمى و تجربه پزشكى و نيز درباره نقش پرهيز و گرسنگى در كاهش وزن بدن و درمان چاقى، سخن گفته است. شرحهاى او را بر آثار پيشينان درخور توجه دانسته‌اند. ابن ابی‌صادق سال‌هاى آخر عمر را در روستایى ييلاقى، واقع در 12 فرسنگى نيشابور به نام «اَنْبَروذِستانه» به سرآورد.

آثار

شرح فصول بقراط، بهترين شرح کتاب فصول و مهم‌ترين اثر ابن ابی‌صادق است كه در 460ق تأليف آن پایان يافته است.
شرح تَقْدِمَة المَعرفة بقراط، در مبادى پزشكى است.
شرح منافع الأعضاى جالینوس، در كالبدشناسى است و تأليف آن در 459ق به پایان رسيده است.
شرح مسائل حُنين، اصل مسائل از تأليفات پزشكى حُنين بن اسحاق است كه ابن ابی‌صادق بر آن دو شرح نوشته است، یکى شرح كبير و ديگرى شرح صغير.
جواب ايرادهاى محمّد زكرياى رازى بر جالینوس.
کتاب تاريخ كبير.
نُخبَة العلاج، در کتاب خطى المغني في الطّب.
رسالة الأدویة و الأطعمة المقتبسة من الأحاديث المكرّمة^[۱].

پانویس

↑ جمشید نژاد، غلامرضا، ج2، ص670

منابع مقاله

جمشید نژاد، غلامرضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

وابسته‌ها

شرح ابن أبي‌صادق علی فصول أبقراط

[1] جمشید نژاد، غلامرضا، ج2، ص670

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
-[[پرونده:NUR21093.jpg|بندانگشتی|ابن‌ابی‌صادق، عبدالرحمن بن علی]]
+[[پرونده:NUR21093.jpg|بندانگشتی|ابن ابی‌صادق، عبدالرحمن بن علی]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|ابن‌ابی‌صادق، عبدالرحمن بن علی
+! نام!! data-type="authorName" |ابن ابی‌صادق، عبدالرحمن بن علی
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‌های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| بقراط ثانی، عبدالرحمن بن علی
+| data-type="authorOtherNames" | بقراط ثانی، عبدالرحمن بن علی
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |علی
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |385ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |نیشابور
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|470 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |470 ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[شرح ابن‌أبي‌صادق علی فصول أبقراط]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+| data-type="authorWritings" |[[شرح ابن‌أبي‌صادق علی فصول أبقراط]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
-|کد مولف
+|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE21093AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE21093AUTHORCODE
 |}
 </div>
+'''ابن ابی‌صادق، ابوالقاسم، عبدالرّحمان بن على بن احمد بن ابى صادق نيشابورى''' (ح 385-470ق)، پزشك، كالبدشناس و شارح آثار بقراط و [[جالینوس]] و ملقّب به بقراط دوم.
-'''ابن ابى صادق، ابوالقاسم، عبدالرّحمان بن على بن احمد بن ابى صادق نيشابورى''' (ح 385-470ق)، پزشك، كالبدشناس و شارح آثار بقراط و جالينوس و ملقّب به بقراط دوم.
+==تولد و وفات==
+تاريخ تولد و سال فوت ابن ابی‌صادق را در منابع متقدّم به صراحت تعيين نكرده‌اند، اما به‌طور مسلّم در 460ق زنده بوده است و هشتاد و چند سال زندگى كرده است. منابع متأخر تاريخ فوت او را در حدود 470ق دانسته‌اند.
-تاريخ تولد و سال فوت ابن ابى صادق را در منابع متقدّم به صراحت تعيين نكرده‌اند، اما به‌طور مسلّم در 460ق زنده بوده است و هشتاد و چند سال زندگى كرده است. منابع متأخر تاريخ فوت او را در حدود 470ق دانسته‌اند. ابن ابى صادق تحصيلات خود را در زادگاهش آغاز كرد و ادامه داد تا در فنون حكمت به خصوص در طب به مقامى عالى رسيد. او را مردى قناعت پيشه، خوش گفتار، هوشمند، خوشرو، شيفته يادگيرى علوم و فنون و ماهر در پزشكى كه آن را از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] آموخته بود، شمرده‌اند. شاگردى وى نزد [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] ظاهراً بايستى به حدود نخستين دهه سده 5ق مربوط باشد. ابن ابى اصيبعة و برخى ديگر نيز رابطه استادى و شاگردى ميان آن دو را تأييد كرده‌اند.
+==تحصیلات==
+ابن ابی‌صادق تحصيلات خود را در زادگاهش آغاز كرد و ادامه داد تا در فنون حكمت به خصوص در طب به مقامى عالى رسيد. او را مردى قناعت پيشه، خوش گفتار، هوشمند، خوشرو، شيفته يادگیرى علوم و فنون و ماهر در پزشكى كه آن را از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] آموخته بود، شمرده‌اند. شاگردى وى نزد [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] ظاهراً بايستى به حدود نخستين دهه سده 5ق مربوط باشد. [[ابن ابی‌اصیبعه، احمد بن قاسم|ابن ابى‌اصيبعة]] و برخى ديگر نيز رابطه استادى و شاگردى میان آن دو را تأييد كرده‌اند.
-ابن ابى صادق پس از فراگيرى حكمت و پزشكى، در نيشابور به طبابت مشغول شد و به علّت علاقه به همشهريان خود، دعوت سلطان ابراهيم غزنوى را براى رفتن به دربار وى رد كرد. در معالجه عارضه قولنج عَميدالملك كُنْدُرى به دست وى كه بيهقى و شهرزورى آن را گزارش كرده‌اند، ترديدى نيست، اما ارتباطى كه ميان درگذشت ابن ابى صادق و اين معالجه يادكرده‌اند، صحيح به نظر نمى رسد؛ زيرا در صورت صحّت اين ارتباط، بايد تاريخ فوت او را پيش از سال قتل عَميدالملك بدانيم كه با تصريح ابن ابى اصيبعة بر زنده بودن وى بعد از اين تاريخ، منافات دارد. [[جرجانی، اسماعیل بن حسن|سيد اسماعيل جرجانى]] مؤلف ذخيره خوارزمشاهى از شاگردان برجسته ابن ابى صادق بوده است.
+ابن ابی‌صادق پس از فراگیرى حكمت و پزشكى، در نيشابور به طبابت مشغول شد و به علّت علاقه به همشهريان خود، دعوت سلطان ابراهیم غزنوى را برای رفتن به دربار وى رد كرد. در معالجه عارضه قولنج عَمیدالملك كُنْدُرى به دست وى كه بيهقى و شهرزورى آن را گزارش كرده‌اند، ترديدى نيست، اما ارتباطى كه میان درگذشت ابن ابی‌صادق و این معالجه يادكرده‌اند، صحيح به نظر نمى رسد؛ زيرا در صورت صحّت این ارتباط، بايد تاريخ فوت او را پيش از سال قتل عَمیدالملك بدانيم كه با تصريح [[ابن ابی‌اصیبعه، احمد بن قاسم|ابن ابى‌اصيبعة]] بر زنده بودن وى بعد از این تاريخ، منافات دارد. [[جرجانی، اسماعیل بن حسن|سيد‌ ‎اسماعيل جرجانى]] مؤلف ذخيره خوارزمشاهى از شاگردان برجسته ابن ابی‌صادق بوده است.
-در زمينه اخلاق پزشكى: به عقيده ابن ابى صادق «پزشك حقيقى كسى است كه زيان خود را در رذيلت‌ها بداند و نخست خود را به انواع فضيلت‌ها درمان كند، سپس به معالجه بدنها رو آورد؛ زيرا كسى كه بدون درمان اخلاقى به معالجه بدنها مشغول گردد، در پست‌ترين مرتبه است». وى در باب تشخيص ماهيت بيمارى‌ها و استخراج قوانين طبّى از راه استقراى علمى و تجربه پزشكى و نيز درباره نقش پرهيز و گرسنگى در كاهش وزن بدن و درمان چاقى، سخن گفته است. شرحهاى او را بر آثار پيشينان درخور توجه دانسته‌اند. ابن ابى صادق سال‌هاى آخر عمر را در روستايى ييلاقى، واقع در 12 فرسنگى نيشابور به نام «اَنْبَروذِستانه» به سرآورد.
+در زمینه اخلاق پزشكى: به عقيده ابن ابی‌صادق «پزشك حقيقى كسى است كه زيان خود را در رذيلت‌ها بداند و نخست خود را به انواع فضيلت‌ها درمان كند، سپس به معالجه بدنها رو آورد؛ زيرا كسى كه بدون درمان اخلاقى به معالجه بدنها مشغول گردد، در پست‌ترين مرتبه است». وى در باب تشخيص ماهيت بيمارى‌ها و استخراج قوانين طبّى از راه استقراى علمى و تجربه پزشكى و نيز درباره نقش پرهيز و گرسنگى در كاهش وزن بدن و درمان چاقى، سخن گفته است. شرحهاى او را بر آثار پيشينان درخور توجه دانسته‌اند. ابن ابی‌صادق سال‌هاى آخر عمر را در روستایى ييلاقى، واقع در 12 فرسنگى نيشابور به نام «اَنْبَروذِستانه» به سرآورد.
-== آثار ==
+==آثار==
+#شرح فصول بقراط، بهترين شرح کتاب فصول و مهم‌ترين اثر ابن ابی‌صادق است كه در 460ق تأليف آن پایان يافته است.
+#شرح تَقْدِمَة المَعرفة [[بقراط]]، در مبادى پزشكى است.
-#شرح فصول بقراط، بهترين شرح کتاب فصول و مهم‌ترين اثر ابن ابى صادق است كه در 460ق تأليف آن پايان يافته است.
+#شرح منافع الأعضاى [[جالینوس]]، در كالبدشناسى است و تأليف آن در 459ق به پایان رسيده است.
-#شرح تَقْدِمَة المَعرفة بقراط، در مبادى پزشكى است.
+#شرح مسائل حُنين، اصل مسائل از تأليفات پزشكى حُنين بن اسحاق است كه ابن ابی‌صادق بر آن دو شرح نوشته است، یکى شرح كبير و ديگرى شرح صغير.
-#شرح منافع الأعضاى جالينوس، در كالبدشناسى است و تأليف آن در 459ق به پايان رسيده است.
+#جواب ايرادهاى [[رازی، محمد بن زکریا|محمّد زكرياى رازى]] بر [[جالینوس]].
-#شرح مسائل حُنين، اصل مسائل از تأليفات پزشكى حُنين بن اسحاق است كه ابن ابى صادق بر آن دو شرح نوشته است، يكى شرح كبير و ديگرى شرح صغير.
-#جواب ايرادهاى محمّد زكرياى رازى بر جالينوس.
 #کتاب تاريخ كبير.
 #نُخبَة العلاج، در کتاب خطى المغني في الطّب.
-#رسالة الأدوية و الأطعمة المقتبسة من الأحاديث المكرّمة.
+#رسالة الأدویة و الأطعمة المقتبسة من الأحاديث المكرّمة<ref>جمشید نژاد، غلامرضا، ج2، ص670</ref>.
+==پانویس==
+<references/>
-== منبع مقاله ==
+==منابع مقاله==
+جمشید نژاد، غلامرضا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.
-دايرة المعارف بزرگ اسلامى، زير نظر كاظم موسوى بجنوردى، ج2، ص670، چاپ دوم، تهران، 1374، مقاله به قلم غلامرضا جمشيد نژاد.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== وابسته‌ها ==
-{{وابسته‌ها}}
+[[شرح ابن أبي‌صادق علی فصول أبقراط]]
-[[شرح ابن أبي صادق علی فصول أبقراط]] / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
 [[رده:زندگی‌نامه]]