تحفة المؤمنين مشهور به تحفه حکیم مومن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'نیفي' به 'ني في') |
|||
| (۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR20012J1.jpg | |||
| عنوان =تحفة المؤمنین مشهور به تحفه حکیم مومن | |||
| | | پدیدآوران = | ||
[[مؤسسه احیاء طب طبیعی]] (مصحح) | |||
| | |||
[[حکیم مومن، محمد مومن بن محمد زمان]] ( | [[حکیم مومن، محمد مومن بن محمد زمان]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | |||
|زبان | | کد کنگره =R 128 /3 /ح7ت3* | ||
| موضوع = | |||
پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
گیاهان دارویی - متون قدیمی تا قرن 14 | گیاهان دارویی - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
| خط ۲۸: | خط ۱۶: | ||
دارو سازی - متون قدیمی تا قرن 14 | دارو سازی - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | نور وحی | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
|- | | سال نشر = 1390 ش | ||
| | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20012AUTOMATIONCODE | ||
| | | چاپ = | ||
| | | شابک = | ||
| | | تعداد جلد =2 | ||
| | | کتابخانۀ دیجیتال نور =20012 | ||
| | | کتابخوان همراه نور =20012 | ||
|کد | | کد پدیدآور = | ||
| | | پس از = | ||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''تحفة المؤمنين مشهور به تحفه حکیم مومن'''، به زبان فارسی، تأليف [[حکیم مؤمن، محمدمؤمن بن محمدزمان|محمدمؤمن بن محمدزمان]]، معروف به [[حکیم مؤمن، محمدمؤمن بن محمدزمان|حكيم مؤمن]] است كه از مشهورترين نگاشته‌هاى طب فارسی پيرامون دواشناسى مى‌باشد و پس از تأليف، مورد توجه بسيارى از اطباء قرار گرفته است. | |||
انگيزه نگارش اين اثر را مؤلف چنين بازگو نموده است: «چون والد اين ذره بى‌مقدار، مير محمدزمان تنكابنى ديلمى - طاب اللَّه ثراه - با وجود حدس صائب و ذهن ثاقب، مدتى در امر معالجات به دستور اجداد و استادان امجاد كوشيده و مجربان چندى از او مخلف گشته، خواست كه در سلك جمع و ترتيب آورده با آنچه اين خادم به مخاديم نجيب، «محمدمؤمن حسینى» طبيب، مجرب يافته و از صاحبان تجربه اقتباس نموده، مجموعه‌اى سازد؛ بنابراین، لازم دانست كه به قدر امكان، در تشخيص ادويه با رعايت اختصار پردازد و باعث ديگر آنكه چون مؤلف «اختيارات بديعى»، به لغت فارسی نوشته مساهله در تحقيق ادويه و بيان خواص نموده و عطاران بى‌بضاعت به آن اكتفا كرده و كتب معتبره، متروك گشته و از جهت اشتباهات او، اكثر ادويه مؤثره مبدل به عديم الخاصیه شده، خواست كه به قدر امكان آنچه محققین اين فن تحقيق نموده‌اند و هرچه صاحب اختيارات ذكر نكرده در سلك تحرير آورد» (تحفه حكيم مؤمن، ص4). | |||
انگيزه نگارش اين اثر را مؤلف چنين بازگو نموده است: «چون والد اين ذره بى‌مقدار، مير محمدزمان تنكابنى ديلمى - طاب اللَّه ثراه - با وجود حدس صائب و ذهن ثاقب، مدتى در امر معالجات به دستور اجداد و استادان امجاد كوشيده و مجربان چندى از او مخلف گشته، خواست كه در سلك جمع و ترتيب آورده با آنچه اين خادم به مخاديم نجيب، «محمدمؤمن | |||
كتاب «تحفه حكيم مؤمن»، پس از تأليف به‌عنوان يك كتاب ارزشمند مطرح شد؛ به‌گونه‌اى كه حكيم مير محمدحسين عقيلى علوى خراسانى در كتاب «مخزن الادوية» و «قرابادين كبير» و نيز حكيم ناظم جهان در كتاب «اکسیر اعظم» از اين اثر بسيار بهره برده‌اند. | |||
==ساختار== | |||
كتاب، در دو بخش تشخيصات و دستورات تنظيم شده است. بخش اول، مشتمل بر 5 تشخيص است. در تشخيص سوم، ادويه و اغذيه به ترتيب حروف الفبا ذكر شده‌اند. تشخيص چهارم، خود داراى 5 فصل و تشخيص پنجم شامل 3 فصل است. | كتاب، در دو بخش تشخيصات و دستورات تنظيم شده است. بخش اول، مشتمل بر 5 تشخيص است. در تشخيص سوم، ادويه و اغذيه به ترتيب حروف الفبا ذكر شده‌اند. تشخيص چهارم، خود داراى 5 فصل و تشخيص پنجم شامل 3 فصل است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۴۳: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
حكيم مؤمن، خود، چكيده محتواى كتاب را فهرست‌وار چنين بيان مى‌كند: «اين مجموعه، مشتمل است بر تشخيصات و دستورات و تشخيصات مبنى است بر پنج تشخيص: تشخيص اول: در بيان سبب اختلاف اقوال اطباء در ماهيات و قوت و قدر شربت ادويه و شروط اخذ هر دوا و ذكر درجات و انقسام قولها باقسامه. | حكيم مؤمن، خود، چكيده محتواى كتاب را فهرست‌وار چنين بيان مى‌كند: «اين مجموعه، مشتمل است بر تشخيصات و دستورات و تشخيصات مبنى است بر پنج تشخيص: تشخيص اول: در بيان سبب اختلاف اقوال اطباء در ماهيات و قوت و قدر شربت ادويه و شروط اخذ هر دوا و ذكر درجات و انقسام قولها باقسامه. | ||
تشخيص ثانى: در ذكر صفات و افعال ادويه و بيان افعال كليه و مشابه آن و تفسير اسامى و معانى لغاتى كه در طى انشاء اين مجموعه، مذكور مى‌شود و در كتب ادويه مفرده، مدارعليها است. | تشخيص ثانى: در ذكر صفات و افعال ادويه و بيان افعال كليه و مشابه آن و تفسير اسامى و معانى لغاتى كه در طى انشاء اين مجموعه، مذكور مى‌شود و در كتب ادويه مفرده، مدارعليها است. | ||
تشخيص ثالث: در بيان ماهيت و خواص و | تشخيص ثالث: در بيان ماهيت و خواص و کیفیت ادويه مفرده و اغذيه مفرده و مركبه و ذكر مصلح و بدل و قدر شربت و آنچه بدان مناسب است. | ||
تشخيص رابع: در مداواى سموم. | تشخيص رابع: در مداواى سموم. | ||
| خط ۷۶: | خط ۵۹: | ||
قسم دوم: دربيان اعمالى كه متعلق است به ادويه مركبه و ذكر معاجين و حبوب و ساير مركبات. | قسم دوم: دربيان اعمالى كه متعلق است به ادويه مركبه و ذكر معاجين و حبوب و ساير مركبات. | ||
قسم سوم: در معالجات با رعايت اختصار» .<ref>تحفه حكيم مومن، ص5 - 6</ref> | قسم سوم: در معالجات با رعايت اختصار».<ref>تحفه حكيم مومن، ص5 - 6</ref> | ||
مفصل‌ترين و مشهورترين بخش كتاب، بخشى است كه درباره مفردات نگاشته شده است. اين بخش، به ترتيب حروف الفبا تنظيم يافته است. | مفصل‌ترين و مشهورترين بخش كتاب، بخشى است كه درباره مفردات نگاشته شده است. اين بخش، به ترتيب حروف الفبا تنظيم يافته است. | ||
| خط ۸۴: | خط ۶۷: | ||
بسيارى از امورى كه براى شناخت دارو و ساخت دارو لازم است، در اين كتاب بررسى شده است. بررسى مشروع و علمى گياهان توسط مؤلف در عين نقل تجربيات خود و پدرش در كنار نقل از متون و منابع معتبر، ارزش اين اثر را دوچندان مى‌كند. | بسيارى از امورى كه براى شناخت دارو و ساخت دارو لازم است، در اين كتاب بررسى شده است. بررسى مشروع و علمى گياهان توسط مؤلف در عين نقل تجربيات خود و پدرش در كنار نقل از متون و منابع معتبر، ارزش اين اثر را دوچندان مى‌كند. | ||
افزون بر آنچه گفتيم، نگارش اين اثر به زبان | افزون بر آنچه گفتيم، نگارش اين اثر به زبان فارسی، از مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين اثر است، چرا كه قبل ازتأليف اين كتاب، بسيارى از منابع داروشناسى به زبان عربى تأليف شده بود؛ جمله‌اى از كتاب‌ها هم كه به زبان فارسی نگارش يافته‌اند - مانند «اختيارات بديعى» - چندان از دقت علمى برخوردار نيستند. | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تذكرة أولي الألباب الجامع للعجب العجاب]] | |||
[[المغني في الطب]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:علوم پزشکی]] | [[رده:علوم پزشکی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۱۰
| تحفة المؤمنین مشهور به تحفه حکیم مومن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسه احیاء طب طبیعی (مصحح) حکیم مومن، محمد مومن بن محمد زمان (نویسنده) |
| ناشر | نور وحی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1390 ش |
| موضوع | پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
گیاهان دارویی - متون قدیمی تا قرن 14 داروشناسی - متون قدیمی تا قرن 14 دارو سازی - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | R 128 /3 /ح7ت3* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تحفة المؤمنين مشهور به تحفه حکیم مومن، به زبان فارسی، تأليف محمدمؤمن بن محمدزمان، معروف به حكيم مؤمن است كه از مشهورترين نگاشته‌هاى طب فارسی پيرامون دواشناسى مى‌باشد و پس از تأليف، مورد توجه بسيارى از اطباء قرار گرفته است.
انگيزه نگارش اين اثر را مؤلف چنين بازگو نموده است: «چون والد اين ذره بى‌مقدار، مير محمدزمان تنكابنى ديلمى - طاب اللَّه ثراه - با وجود حدس صائب و ذهن ثاقب، مدتى در امر معالجات به دستور اجداد و استادان امجاد كوشيده و مجربان چندى از او مخلف گشته، خواست كه در سلك جمع و ترتيب آورده با آنچه اين خادم به مخاديم نجيب، «محمدمؤمن حسینى» طبيب، مجرب يافته و از صاحبان تجربه اقتباس نموده، مجموعه‌اى سازد؛ بنابراین، لازم دانست كه به قدر امكان، در تشخيص ادويه با رعايت اختصار پردازد و باعث ديگر آنكه چون مؤلف «اختيارات بديعى»، به لغت فارسی نوشته مساهله در تحقيق ادويه و بيان خواص نموده و عطاران بى‌بضاعت به آن اكتفا كرده و كتب معتبره، متروك گشته و از جهت اشتباهات او، اكثر ادويه مؤثره مبدل به عديم الخاصیه شده، خواست كه به قدر امكان آنچه محققین اين فن تحقيق نموده‌اند و هرچه صاحب اختيارات ذكر نكرده در سلك تحرير آورد» (تحفه حكيم مؤمن، ص4).
كتاب «تحفه حكيم مؤمن»، پس از تأليف به‌عنوان يك كتاب ارزشمند مطرح شد؛ به‌گونه‌اى كه حكيم مير محمدحسين عقيلى علوى خراسانى در كتاب «مخزن الادوية» و «قرابادين كبير» و نيز حكيم ناظم جهان در كتاب «اکسیر اعظم» از اين اثر بسيار بهره برده‌اند.
ساختار
كتاب، در دو بخش تشخيصات و دستورات تنظيم شده است. بخش اول، مشتمل بر 5 تشخيص است. در تشخيص سوم، ادويه و اغذيه به ترتيب حروف الفبا ذكر شده‌اند. تشخيص چهارم، خود داراى 5 فصل و تشخيص پنجم شامل 3 فصل است.
بخش دوم، شامل 3 قسم است. قسم اول، شامل 5 طريق و قسم دوم، داراى 24 باب است.
گزارش محتوا
حكيم مؤمن، خود، چكيده محتواى كتاب را فهرست‌وار چنين بيان مى‌كند: «اين مجموعه، مشتمل است بر تشخيصات و دستورات و تشخيصات مبنى است بر پنج تشخيص: تشخيص اول: در بيان سبب اختلاف اقوال اطباء در ماهيات و قوت و قدر شربت ادويه و شروط اخذ هر دوا و ذكر درجات و انقسام قولها باقسامه.
تشخيص ثانى: در ذكر صفات و افعال ادويه و بيان افعال كليه و مشابه آن و تفسير اسامى و معانى لغاتى كه در طى انشاء اين مجموعه، مذكور مى‌شود و در كتب ادويه مفرده، مدارعليها است.
تشخيص ثالث: در بيان ماهيت و خواص و کیفیت ادويه مفرده و اغذيه مفرده و مركبه و ذكر مصلح و بدل و قدر شربت و آنچه بدان مناسب است.
تشخيص رابع: در مداواى سموم.
تشخيص خامس: در بيان اوزان و آنچه به آن متعلق است.
دستورات منقسم است به سه قسم:
قسم اول: در بيان اعمالى كه متعلق است به ادويه مفرده، مثل شستن و سوختن و تحميص و تشويه و امثال آن و طريق آشاميدن عشبه و چوب چينى و ماء الجبن و مانند آن و اعمال غريبه.
قسم دوم: دربيان اعمالى كه متعلق است به ادويه مركبه و ذكر معاجين و حبوب و ساير مركبات.
قسم سوم: در معالجات با رعايت اختصار».[۱]
مفصل‌ترين و مشهورترين بخش كتاب، بخشى است كه درباره مفردات نگاشته شده است. اين بخش، به ترتيب حروف الفبا تنظيم يافته است.
«تحفه حكيم مؤمن»، دايرةالمعارفى جامع در داروشناسى و داروسازى طب سنتى است.
بسيارى از امورى كه براى شناخت دارو و ساخت دارو لازم است، در اين كتاب بررسى شده است. بررسى مشروع و علمى گياهان توسط مؤلف در عين نقل تجربيات خود و پدرش در كنار نقل از متون و منابع معتبر، ارزش اين اثر را دوچندان مى‌كند.
افزون بر آنچه گفتيم، نگارش اين اثر به زبان فارسی، از مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين اثر است، چرا كه قبل ازتأليف اين كتاب، بسيارى از منابع داروشناسى به زبان عربى تأليف شده بود؛ جمله‌اى از كتاب‌ها هم كه به زبان فارسی نگارش يافته‌اند - مانند «اختيارات بديعى» - چندان از دقت علمى برخوردار نيستند.
پانویس
- ↑ تحفه حكيم مومن، ص5 - 6