العزلة «کتاب أدب و حکمة و موعظة»

العزلة «کتاب أدب و حکمة و موعظة»
پدیدآوران	بستی خطابی، حمد بن محمد (نویسنده) سواس، ياسین محمد (محقق)
ناشر	دار ابن کثير
مکان نشر	سوریه - دمشق لبنان - بیروت
سال نشر	1410ق. = 1990م.
چاپ	چاپ دوم
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏خ6ع4 / 249 BP

العزلة، کتاب أدب و حکمة و موعظة، نوشته ابوسلیمان حمد بن محمد خطابی بُستی(388ق – 319ق) محدث، فقیه، لغت‌شناس و شاعر شافعی مذهب قرن چهارم هجری است که با تحقیق و پاورقی‌های یاسین محمد سواس چاپ شده است. کتاب العُزلة یا الاعتصام بالعزلة خطابی نشان‌دهنده تمایلات صوفیانۀ وی است. وی در این کتاب به بحث برتری گوشه‌نشینی پرداخته است.خطابی به منتقدی که بر رسم گوشه‌نشینی ایرادهایی گرفته، تصریح روشنی نکرده است، اما کتاب وی یکی از کهن‌ترین دفاع‌ها از سنّت خانقاه و رباط‌نشینی صوفیه است.

خطابی در این کتاب معنای عزلت را جستجو کرده و فضیلت و احکام آن را بیان کرده است. او در این اثر بر آن است تا مفهوم عزلت‌گزینی را با سنّت اسلامی هم‌ساز کند. وی عزلت را ترک سخن گزاف و کنار گذاردن امور غیرضروری می‌داند نه حضورنداشتن در جامعه و ترک حقوق و مددرسانی مردم و کارهایی از این دست.

خطابی احتجاج‌های کسانی را که عزلت را نمی‌پذیرند می آورد. سپس آن را شرح و موضوع‌بندی کرده و تلاش می‌کند با آرامش و اعتدال، به نتیجه مطلوبش برسد. او به میانه‌روی میان عزلت از مردم و اختلاط با آنان باور دارد و عزلت را ویژۀ علمای عاقل دانسته و آن را برای نادانان آسیب زننده می‌انگارد. خطابی با جسارت، اخبار و داستان‌هایی را علیه برخی از اصحاب حدیث، قراء و متصوفه نسبت به رد ادعاهایشان در علم، زهد و ریاضت آورده است. وی در پایان کتاب -در باب صغیر- خلاصۀ رأیش را در بارۀ عزلت آورده است. العزلة کتابی تأثیرگذار بوده و در متون اخلاقی بکرّات از آن نقل قول شده است.‏

منابع مقاله

1. مقدمه کتاب
2. متن کتاب.
3. احمد باتلی، «الامام الخطابی و آثاره الحدیثیه و منهجه فیها»، ج۱، ص۳۵۰ـ۳۵۲، ریاض، ۱۴۲۶ه/۲۰۰۵م.