دیوان عطار: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class='wikiInfo'>

[[پرونده:NUR00006J1.jpg|بندانگشتی|دیوان عطار]]

{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"

! نام کتاب!! data-type='bookName'|دیوان عطار

|-

|نام های دیگر کتاب

|data-type='otherBookNames'|دیوان

|-

|data-type='authors'|[[عطار، محمد بن ابراهیم]] (نويسنده)

|زبان  

|data-type='language'|فارسی

|کد کنگره  

|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏PIR‎‏ ‎‏5035‎‏ ‎‏

|موضوع  

|data-type='subject'|شعر فارسی - قرن 6ق.

|ناشر  

|data-type='publisher'|شرکت انتشارات علمی و فرهنگی

|مکان نشر  

|data-type='publishPlace'|تهران - ایران

|سال نشر  

|data-type='publishYear'| 1384 هـ.ش  

'''ديوان(غزل‌ها و قصيده‌ها)'''، اثر [[عطار، محمد بن ابراهیم|فريد الدين عطار نيشابورى]] ، به زبان فارسى است. پس از«تذكرة الاولياء»، ديوان عطار را به گمان قوى بايد دومين تجربه ادبى او در زمينه تأليف، شمرد. اين مجموعه، شعرهاى غنايى عطار را از نخستين تا آخرين آنها در بر دارد و با خواندن آن، گسترش قريحه شاعرى را در وجود او مى‌توان پى گرفت. ديوان او بيشتر غزل‌هاى عاشقانه، عرفانى و قلندروارش را در خود جاى داده است، اما شمارى از قصيده‌ها و اندكى از ترجيعات(ترجيع‌بند و تركيب‌بند) نيز در آن يافت مى‌شود.

1. تشبيه زردى روى و چهره آفتاب به زر در ابيات زير:

{{شعر}}

{{ب|''بى اشكِ چو خونم ز غمِ نقشِ خيالت''|2=''نقاشىِ اين روىِ چو زر مى‌نتوان كرد''}}

{{ب|''لبِ چون لعلش از چشمم گهر ريخت''|2=''برِ چون سيمش از رويم زر آورد''}}

{{ب|''اى ز رشكِ روىِ خوبت چهره چون زر آفتاب''|2=''چون لبت هرگز نپروردست گوهر آفتاب''}}

{{پایان شعر}}

2. تشبيه سرخىِ مى و لب به لعل در ابيات زير:

{{شعر}}

{{ب|''مى به عطار ده به سرخىِ لعل''|2=''كه ز مى جان چو دُر درخشان يافت''}}

{{ب|''لبِ چون لعلش از چشمم گهر ريخت''|2=''برِ چون سيمش از رويم زر آورد''}}

{{پایان شعر}}

3. استعاره لعل با جامع سرخى، در باره لب در ابيات زير:

{{شعر}}

{{ب|''از آن سرگشته دل ماندم كه لعلت''|2=''گهر سى دانه در يك ارزن آورد''}}

{{پایان شعر}}

4. تشبيه مى در سرخى به شنگرف در بيت زير:

{{شعر}}

{{ب|''مى نوش چو شنگرف به سرخى كه گلِ تر''|2=''طفلى است كه در مهدِ چو زنگار نهادند''}}

{{پایان شعر}}

در بيت‌هاى زير، شاعر اشك چشم خود را به سيم و روى خويش را به زر تشبيه كرده است كه وجه شبه سپيدى است:

{{شعر}}

{{ب|''اشك و رويم همچو سيم و زر بماند''|2=''عمر، رفت و سيم و زر شد، چون كنم؟''}}

{{ب|''لبِ چون لعلش از چشمم گهر ريخت''|2=''برِ چون سيمش از رويم زر آورد''}}

{{ب|''سرِ زلفِ دل‌ستانت به شكن دريغم آيد''|2=''صفتِ برِ چو سيمت به سمن دريغم آيد''}}

{{پایان شعر}}

او، هم‌چنين دُر را از دندان و اشك به استعاره آورده يا اين دو را به آن مانند ساخته است كه افزون بر شكل ظاهرى، به سپيدى آنها نظر دارد:

{{شعر}}

{{ب|''ماهىِّ دُرِّ دُرجت هر يك چو روز روشن''|2=''ماهى كه ديد او را سى و دو روز حاصل''}}

{{ب|''نيست چون عطار در درياى عشق''|2=''دُر ز چشمِ دُرفشان بگشاده‌اى''}}

{{ب|''بحر از آن جوش مى‌زند لب‌خشك''|2=''كه بديدست دُرِّ شهوارت''}}

{{پایان شعر}}

دل منه بر چشم و دندانِ بتان كاين خاك راه !! چشم چون بادام و دندان است چون دُرِّ خوشاب  

شايد بسيارى از تصويرهاى شعر عطار، در شعر شاعران پيش از او آمده باشد، اما عطار با نگاهى تازه آنها را بازسازى كرده است؛ براى نمونه، در شعر شاعران پيش از عطار باريدن باران از ابر، با تعبيرات گوناگونى تصوير شده، اما سفر باران، تصويرآفرينى ويژه عطار است:

{{شعر}}

{{ب|''زين ابرِ تر چو باران بيرون شو و سفر كن''|2=''زيرا كه بى‌سفر تو هرگز گهر نگردى''}}

{{پایان شعر}}

برخى از تصويرهايى كه تجربه‌هاى هنرى عطار در آنها نمايان است، به اصطلاحات طبّى، داروها و وابسته‌هاى آنها مربوطند كه با پيشه شعر و دانش حرفه‌اى او نيز پيوندى دارند. وى، بيش از چهل بار در ديوان، عناصر طبّى را، «مشبّهٌ‌بهِ» تشبيه قرار داده است، مانند ترياك يقين، زهر بدگمانى، مرهم عشق، مرهم دعا، ترياك سعادت، زهر ناكامى، زهر هجر، سرمه عشق و معجونِ درد؛ «مشبَّه»، از چيزهاى انتزاعى و نامحسوس و«مشبّهٌ‌به»، از عناصر طبّى و دارويى است.