أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي‌سعيد (مقدمه بهمنیار): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR74983J1.jpg | عنوان =أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي...» ایجاد کرد)
    (بدون تفاوت)

    نسخهٔ ‏۱۸ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۱۲

    أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي سعيد
    أسرار التوحيد في مقامات الشيخ أبي‌سعيد (مقدمه بهمنیار)
    پدیدآورانمحمد بن منور (نویسنده) احرار، عبیدالله بن محمود (نویسنده)
    عنوان‌های دیگراسرار التوحید رساله حورائیه
    ناشرفردین
    مکان نشرایران - تهران
    سال نشر1313ش.
    چاپچاپ یکم
    موضوعابو سعید ابو الخیر، 357 - 440ق.

    تصوف

    نثر فارسی - قرن 6ق.
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏م‎‏3 / 278/8 BP

    اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، نوشته محمد بن منور بن ابی سعید بن ابی‌طاهر بن ابی سعید ابی الخیر -از نواده های ابوسعید- بوده که با مقدمۀ احمد بهمنیار چاپ شده است. اين كتاب -كه نمونه نثر قرن ششم هجرى مى‌باشد -با یک مقدمه و در سه باب تنظیم شده ‌است و آغاز و میانه و پایان زندگی ابوسعید را در خود جای داده است. مصنف بسیاری از گفته‌ها و اشعاری را که بر زبان ابوسعید رفته، گردآوری و نقل کرده ‌است.[۱]‏این کتاب انشایی روان و منسجم دارد و در دورهٔ اوج نثر مصنوع شکل گرفته؛ ولی فقط در مقدمه مصنوع است و متن در ردیف نثر مُرسَل جای دارد. بنياد کتاب -مانند اغلب زندگى‌نامه‌هاى مشايخ تصوف- بر روايات شفاهى يا كتبى رايج در میان اهل خانقاه و ارباب تصوف استوار شده است.[۲]

    اسرار التوحید به‌ عنوان یک سند برجسته تاريخ تصوف ایران و منبع درجه یک در باب زندگى‌نامه و اقوال بسيارى از مشايخ تصوف خراسان به شمار مى‌رود به گونه‌ای که پژوهش دربارۀ شكل‌گيرى، پيدايش و تكامل عرفان خراسان نیازمند آگاهی از داده‌های این کتاب است. از این رو، این کتاب یکی از برجسته ترین منابع تاریخ عرفان ایران و یکی از مهم ترین اسناد تاریخ اجتماعی این سرزمین، در یکی از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران نیز به شمار می‌رود.[۳]‏همچنین، یکی از عالی‌ترین نمونه‌های خلاقیت هنری و ادبی در زبان فارسی و یکی از اسناد درجه یک تاریخ اجتماعی ایران و تاریخ تصوف و عرفان ایرانی است. این کتاب به لحاظ ارزش هنری و مهارت نویسنده در شیوه های گوناگونِ بیان و شیوه داستان‌پردازی و انتخاب کلمات، در قله‌های میراث ادبی زبان فارسی قرار دارد. حتی اگر کسی محتوای آن را -که بیشتر عرفان و زندگی‌نامه صوفیان است- با دیده انکار بنگرد، نمی‌تواند چیره‌دستی شگفت‌آور نویسنده را در اسلوب های بیان هنری منکر شود.[۴]

    این نسخه از کتاب نسبت به نسخه های گوناگون، بویژه نسخۀ ژوکوفسکی- از مزیت عامه‌پسندتری برخوردار است.[۵]

    رسالۀ حورانیه

    نوشتۀ عبیدالله بن محمود شاشی –معروف به خواجۀ احرار است. این رساله در شمار ۱۲ رساله‌ای است که در شرحی بر رباعی حورائیه ابوسعید ابوالخیر نوشته شده و داستان آن شعر در کتاب اسرار التوحید آمده است؛ رباعیه: حورا به نظارۀ نگارم صف زد - رضوان به تعجب کف خود بر کف زد - یک خال سیه بر آن رخان مطرف زد - ابدال ز بیم، چنگ در مصحف زد. این بیت‌ها را ابوسعید برای درمان بیماری استاد ابوصالح سرود که بر تن او بستند و درجا درمان شد . نویسنده حوراء را جماعت حوریان و غیر آنها، نگار را روح انسانی ای که محبوب خداوند است، رضوان را عقل، خال را خواری و انکسار یا فقر حقیقی، ابدال را قوای انسانی، مصحف را حقیقت انسانی، چنگ زدن را درآویختن انسان با علو رتبۀ روح تفسیر کرده است.[۶]

    تفسیر و تأویل سیمبولیسم زبان این رباعی -که این همه کتاب و رساله در مورد آن نوشته شده از قرن نهم و چند تفسیر و تأویل در قرن دهم تألیف یافته و همان طوری که مشهود و مشخص است- زبان عرفان عملی تصوف ایران نیست. این دوره، دورۀ گسترش این‌گونه تفسیر‌ها از کلمات و اعداد است، یعنی اوج نهضت حروفی و دورۀ کمال در نشر عقاید ابن عربی که حاوی عرفان نظری (علمی) بود و عرفان عملی را دربرنداشت.[۷]

    پانویس

    1. ر.ک: منور، ص 6
    2. ر.ک: همان، ص 107
    3. ر.ک: طاهری، ص 108
    4. ر.ک: اسلامی، ص 23
    5. ر.ک: بهمنیار، ص: جیم
    6. ر.ک: حاکمی ، ص 30
    7. ر.ک: رضائی‌نژاد، ص 1

    منابع مقاله

    1. مقدمه کتاب
    2. متن کتاب.
    3. هما اسلامی - عزیزالله توکلی کافی آباد، «نقد صورتگرایانه شگردهای زبانی در اسرار التوحید و تاثیر آن در هنر و تمدن اسلامی قرون پنجم و ششم ایران»، مطالعات هنر اسلامی » زمستان 1400، شماره 43
      https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1857001
    4. قدرت الله، طاهری، «بازی‌های طنزآمیز زبانی ابوسعید در اسرار التوحید»، نشریه پژوهشهای ادبی: ادبیات و زبان‌ها، زمستان 1382، شماره 2.
      https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/250204
    5. علی رضائی‌نژاد، «حورائیه ی شیخ ابو سعید ابی الخیر»
      http://rezainegad.blogfa.com/
    6. اسماعیل حاکمی، «سیری در رساله های حورائیه شرح یک رباعی از ابوسعید ابوالخیر»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران سال بیست و ششم پاییز 1367 شماره 1 و 2 و 3 و 4 (پیاپی 105تا 108)

    http://ensani.ir/fa/article/313725



    وابسته‌ها