رساله عشق و عقل (تفضلی)

رساله عشق و عقل
پدیدآوران	نجم رازی، عبدالله بن محمد (نویسنده) تفضلی، تقی (مصحح)
ناشر	شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1381ش.
چاپ	چاپ چهارم
شابک	‎964-445-364-6
موضوع	عشق (عرفان) - متون قدیمی تا قرن 14 عقل - متون قدیمی تا قرن 14 نثر فارسی - قرن 7ق. فلسفه اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ن‎‏3‎‏ر‎‏5 / 286/9 BP

رساله عشق و عقل (معیار الصدق فی مصداق العشق) کتابی است از شیخ نجم‌الدین رازی (573- 654ق) که به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی منتشر شده است. اساس کتاب بر پایه توضیحی است که یکی از دوستان مولف درباره شرح کمال عقل و کمال عشق و تضاد میان این دو خواسته است. نجم‌الدین رازی در این کتاب به بحث فلسفی پرداخته و به همه شبهات و اشکالات وارد پاسخ داده است.

مؤلف در کنار آثار عدیده‌ای که درباره مسائل عرفانی دارد، در کتاب حاضر، به پرسش‌های یکی از دوستانش پاسخ داده است. این پرسش‌های سه‌گانه عبارتند از: «آیا عشق و عقل آنگاه که به کمال خود می‌رسند، تضادی با هم دارند یا نه؟»، «چرا آنجا که عقل بیش‌تر و شریف‌تر است، عشق نیز ثابت‌تر و ظریف‌تر است (با عنایت به وجود سید کائنات)؟» و «آیا می‌توان گفت که عقل نه یک قسم، که شامل همه موجودات و محیط بر همه اقسام وجود است؟».

مؤلف در این کتاب، پس از تحریر محل نزاع و توجه دادن به معانی مشترک «عقل»، محدوده فعالیت‌های آن را مشخص می‌سازد و ساحت عشق را بسی فراتر از تنگنای عقل، معرفی می‌کند. آنگاه نسبت میان عقل بیش‌تر و عشق ظریف‌تر را با چش‌مداشتی به پیامبر(ص) برمی‌رسد و سپس به مخالفت عقلانی با نظریه وحدت عقل و عاقل و معقول می‌پردازد. وی در این رساله بر آن بوده تا در مقام بحث عقلانی (درباره موضوع مورد پرسش) به شیوه متکلمان و فلاسفه بحث کند و در مقام درک شهودی و بیان مکاشفات نیز همچون عارفی فلسفه ستیز و طبعاً با بهره‌گیری از واژگانی سرشار از استعاره و کنایه و تمثیل، جانب عشق را پاس داشته باشد.

منابع مقاله

موحدی، محمدرضا، «عقل در کوی عشق: دیدگاه شیخ نجم‌الدین رازی درباره عقل و عشق»، پژوهش‌های فلسفی- کلامی، سال یازدهم، پاییز 1388 شماره 1، به آدرس:

http://ensani.ir/fa/article/272116/