مشارب الاذواق

مشارب الاذواق : شرح قصيده خمريه ابن فارض مصري در بيان شراب محبت
پدیدآوران	همدانی، علی بن شهاب‌الدین (نویسنده) ابن فارض، عمر بن علی (نویسنده) خواجوی، محمد (مصحح)
عنوان‌های دیگر	قصيده خمريه . شرح
ناشر	مولي
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1404ق. = 1362ش.
چاپ	چاپ يکم
موضوع	ابن فارض، عمر بن علي، 576 - 632ق. قصيده خمريه - نقد و تفسير شعر عربي - قرن 7ق. - تاريخ و نقد شعر عرفاني عربي - قرن 7ق. - تاريخ و نقد
زبان	فارسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏ق‎‏6‎‏ه‎‏8 / 4244 ‏PJA‎‏

مشارب الاذواق شرح قصیده خمریه ابن فارض مصری است در بیان محبّت، از عارف کبیر قرن هشتم هجری میر سید علی همدانی ملقب به علی ثانی با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی به زبان فارسی.

ابن فارض را قصیده‌ای است تائیه به نام نظم السلوک که در آن از علوم دینی و معارف الهی و سیر و سلوک و ذوق خود و کاملان اولیاء و بزرگان عرفا فراوان گرد آمده است. آن قصیده 765 بیت است. ابن فارض در آن قصیده عشقش را به جمال محبوب بیان کرده است. بر آن قصیده، شرحهای گوناگون فارسی و عربی نوشته شده است؛ مشارق الدراری به زبان فارسی و منتهی المدارک به عربی از سعیدالدین فرغانی، کشف الوجوه الغر لمعانی نظم الدّرّ عزدالدین محمود کاشانی معروف به شرح شیخ عبدالرزاق کاشانی، شرح رکن‌الدین شیرازی و دو شرح دیگر از شاگردان سعیدالدین فرغانی از جمله این شروح هستند.

اما قصیده میمیه خمریه وی از قصاید مشهور خمریات است که در کتابها و سخنان بزرگان متداول و مشهور است و بر آن شروحی نوشته شده که مشهورترین و بلکه برترین و نخستین آنها به فارسی مشارب الاذواق میر سید علی همدانی و دیگری لوامع ملا عبدالرحمن جامی است. امیر سید عل یهمدانی مشارب الاذواق را در شرح الفاظ و عبارات و کشف رموز و اشارت این قصیده نوشته شده و در آن شراب محبت را که مطلوب نهایی است، به عالیترین اسلوب و زیباترین نظم بیان داشته است.

در مقدمه کتاب می‌خوانیم: ای عزیز بدان که نزد این طایفه حقیقت محبت عبارت است از میل جمیل حقیقی به جمال مطلق جمعا و تفصیلا، زیرا چه انجذاب هر فصلی به اصل خود و اُنس هر اِنسی با جنس خود تواند بود، و در اخبار نبوی وارد است که انّ الله جمیل یحب الجمال، و چون جمال صفت ازلی جمیل مطلق است، و اسم جمیل مطلقا جز حضرت جلیل را عزّ شأنه سزاوار نیست، پس جمیل به حقیقت یکی بیش نبود... .

اما محبت خلق حضرت صمدیت را، اگرچه جمعی از قصور نظر انکار آن روا داشته‌اند، اما نزد اهل کشف و تحقیق مقام محبت اشرف صفات و اتمّ کمالات بنده است، و چون اطلاق این اسم در نصّ کلام وارد است، و به دلیل عقلی و کشفی ثابت است که محبت ثمره معرفت است، و هرکه را معرفت به ذات معروف بیشتر، محبت او کاملتر و اسباب محبت پنج است: اول محبت نفس و بقا و کمال آن، دوم محبت محسن، سوم محبت صاحب کمال، چهارم محبت جمیل، پنجم محبت حاصله از تعارف روحانی.

منبع مقاله

مقدمه کتاب.