المصالح المرسلة

المصالح المرسلة
پدیدآوران	[[]] (نویسنده)
کد کنگره	‏

المصالح المرسلة، رساله‌ای است مختصر به زبان عربی از محمدامین شنقیطی، پیرامون یکی از ادله احکام شرعی در نزد فرقه‌هایی از اهل سنت.

شنقیطی اصل مطالب این رساله را بر شاگرد خویش، عطیه محمد سالم املا نموده و وی آن را به نیابت از استاد در مراسمی در سال 1390ق، در دانشگاه اسلامی مدینه منوره القا نموده است.

این رساله با وجود حجم اندکش، موضوع مصالح مرسله را به‌صورت مستقل و مستوفا تبیین نموده و نظرات مختلف را در مورد اعتبار یا عدم اعتبار آن بررسی کرده است. برای کسانی که مشتاقند از بحث اصولی مصالح مرسله بدان‌گونه که مورد نظر اهل سنت است آگاه شوند، این کتاب بسیار راه‌گشاست، هم به جهت اختصار، هم به جهت نظم و ترتیب و هم به جهت روان بودن عبارات آن.

مصالحی که محور تشریع آسمانی است بر سه‌گونه است:

الف)- ضروریات یا دفع مفاسد؛

ب)- حاجیات یا جلب مصالح؛

ج)- تحسینیات و تتمیمیات یا جری بر مکارم اخلاق و احسن عادات.

هرکدام از این سه‌تا گاه مرسله‌اند و گاه غیر مرسله.

وصف از جهت وصفیت، یکی از سه حال زیر را دارد:

- مشروط شدن حکم به آن، متضمن یکی از سه مصلحت مذکور است؛

- متضمن هیچ مصلحتی نیست، نه بالذات نه بالتبع؛

- بالذات متضمن مصلحت نیست، ولی بالتبع هست.

وصف در صورت اول، «مناسب» خوانده می‌شود، در صورت دوم «ردی» و در صورت سوم «شبهی».

مصلحتی که وصف «مناسب» متضمن آن است، دارای سه حالت است:

- دلیل خاص شرعی بر اعتبار آن وصف و عدم اهدار آن دلالت می‌کند؛

- دلیل خاص بر اهدار و عدم اعتبار آن دلالت می نماید؛

- نه دلیل خاصی بر اعتبار آن دلالت می‌کند و نه بر اهدار آن.

سومی، مصلحت مرسله خوانده می‌شود.

چنان‌که در عبارات فوق مشاهده می‌کنید جناب شنقیطی با چند تقسیم‌بندی منظم و ساده، موضوع بحث را به‌خوبی تحریر و تقریر می‌کند و تعریفی روشن از آن ارائه می‌نماید.

منابع مقاله

متن کتاب.