دیوان منصور حلاج

دیوان منصور حلاج
پدیدآوران	حلاج، حسین بن منصور (نویسنده) شیرازی، داود (سایر)
ناشر	علوي (چاپخانه)
مکان نشر	هند - بمبئي
سال نشر	1305ق.
چاپ	چاپ يکم
زبان	فارسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/د9 / 4372 PIR

دیوان منصور حلاج عنوان اثری است یک جلدی به زبان فارسی با موضوع ادبیات فارسی و عرفان اسلامی. این دیوان به حسین بن منصور حلاج نسبت داده شده است ولی با توجه به سبک شعری آن و زمان زیست حلاج، به نظر می‌رسد اشتباهی در این انتساب رخ داده باشد و کتاب از آن کـمال الدیـن حسین خوارزمی-مقتول به سـال 839 هـجری‌ در خوارزم به‌ دست‌ ازبکان‌- باشد.

این دیوان‌ شامل‌ حدود 16 قصیده،280‌ غـزل‌ و 6 ترجیع‌بند است،که روی هـم 3000 بـیت را دربرمی‌گیرد. در غزل‌ها تخلص«حسین»آمده است. نخستین چاپ‌ آن در هند انجام شده و سپس در تهران هم به چاپ رسیده. داوود شیرازی‌، مصحح دیوان،در مقدمه ناشر نوشته که چون هر دو نسخه هند و تهران، مغلوط و نـاخوانا و در عین حال نایاب بود، به اقتضای شغل و شوق و رغبت‌ زایدالوصفی که داشته، تصمیم می‌گیرد که‌ آثار‌ او(حسین منصور)را برای‌ استفاده بیشتر، به شکل این کتاب به طبع برساند. این دیوان بـه وسـیله‌ انتشارات سنایی، در سال 1343، چاپ و منتشر شده است. ظاهرا داوود شیرازی‌،مسئول‌ انتشاراتی سنایی بوده است و خود نیز تردید داشته که این‌ اشعار از آن حسین منصور حلاج باشد و فقط به این دلیل کـه فـعلا برحسب‌ وظیفه‌ای که از نظر نشر‌ آثار‌ و تدوین اشعار گویندگان دارد و امیدوار است‌ تا حدی توانسته باشد تشنگان این وادی را که همیشه جویای کتب آموزنده‌ عرفانی هستند، با ارائه این کتاب سیراب کـرده بـاشد، به‌ تصحیح‌ و چاپ‌ این‌ دیوان، همت کرده است‌. از‌ چاپ‌ اول کتاب به وسیله انتشارات سنایی، تا سال 1380، دهمین چاپ آن به انجام رسیده است.

نسخه حاضر، خطی است و به اهتمام سردار بیک و اهتمام میرزا محمد ملک الکتاب به چاپ رسیده است. این نسخه به خط میرزا داود شیرازی نگاشته شده و در شعبان 1305 در چاپخانه علوی بمبئی به چاپ رسیده است. شرح حال منصور حلاج در انتهای اثر پس از پایان ذکر اشعار در صفحات 170 تا 173 آمده است.

منبع مقاله

1. خیراندیش، سید مهدی، حلاج یا خوارزمی؟، «کتاب ماه ادبیات» آذر و دی 1384 - شماره 98 و 99.
2. مقدمه و متن کتاب.