دیوان شمس مغربی (انتشارات امیرکبیر)

دیوان شمس مغربی
پدیدآوران	شمس مغربی، محمد شیرین بن عزالدین (نویسنده) میرعابدینی، ابوطالب (محقق)
ناشر	امیرکبیر
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1381ش.
چاپ	یکم
شابک	‎964-00-0859-1
موضوع	شعر فارسي - قرن 8ق. شمس مغربي، محمد شيرين بن عز الدين ، 750؟ - 809ق. - سرگذشت نامه توحيد
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏1381 / 5513 ‏PIR‎‏

دیوان شمس مغربی مجموعه اشعار شمس‌الدین محمد شمس مغربی (متوفی 809ق) ملقب به محمد شیرین یا ملامحمد شیرین، از شاعران صوفی مشرب قرن هشتم هجری و از پیروان مکتب محی‌الدین بن عربی است. این اثر با تحقیق و مقدمه سید ابوطالب میرعابدینی منتشر شده است.

کلیات دیوان مغربی مشتمل بر اشعار عربی 223 بیت، غزلیات فارسی 199، مثنوی 22، قطعه 2، ترجیعات 3، رباعیات 35 بیت و فهلویات یک غزل و 14 دوبیتی است‏.

مغربی در مقدمه دیوان با ذکر اشعاری از ترجمان الاشواق محیی‌الدین عشق و ارادت خویش را به وی بیان کرده است.‏. او یکی از مشهورترین شاعران و شاید شبیه‌ترین همه آنها به ابن عربی می‌باشد که مذهب و مشربش در وحدت وجود و شهود، خلاصه می‌شود. و حتی برخی بر این عقیده هستند که شهرت اصلی او به سبب تبلیغ و تفسیر اندیشه‌های ابن عربی می‌باشد.‏.

در تجدید نظر چاپ دوم دیوان سخنی کوتاه در باب وحدت وجود افزوده شده است تا چگونگی ارتباط و اتصال این اندیشه با تصوف قرن نهم به‌ویژه با تفکر شمس مغربی آشکارتر گردد. چه زیبا سروده است در باب اینکه این صورت ممکنات در علم خدا ثابت است:

بیرون دوید یار ز خلوتگه شهود*** خود را به شکل جمله جهان خود به خود نمود

با آنکه شد غنی همه عالم زگنج او*** یک‌جو از او نه کاشت نه در وی جوی فزود‏.

در انتهای کتاب نیز اصطلاحات عرفانی در اشعار شمس مغربی با استفاده از شرح گلشن راز و اصطلاحات عراقی و دیگر منابع شرح و تبیین شده است.‏.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. اکبرزاده، فریبا، «بررسی و تحلیل تطبیقی وحدت وجود در شعر ابن عربی و شمس مغربی»، کاوش‌نامه ادبیات تطبیقی تابستان 1397، شماره 30، ص 25 تا 40.