دیوان عبد علیشاه کاشانی مولانا حاج محمدحسن

دیوان عبد علیشاه کاشانی مولانا حاج محمدحسن
پدیدآوران	عبدالعلی نطنزی کاشانی، محمدحسن بن احمد (نویسنده) عاطفی، حسن (مصحح) عاطفی، افشین (مقدمه نویس)
ناشر	مرسل
مکان نشر	ایران- کاشان
سال نشر	1378ش
چاپ	یکم
موضوع	شعر فارسي - قرن 13ق. عبد العلي نطنزي کاشاني، محمد حسن بن احمد، 1232- 1302ق. - نقد و تفسير
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏د‎‏9 / 7227 PIR

دیوان عبد علیشاه کاشانی مجموعه اشعار حاج ملا محمد حسن نطنزی کاشانی، ملقب به عبد علیشاه کاشانی (1302- 1232ق) است که به تصحیح حسن عاطفی و مقدمه افشین عاطفی، به چاپ رسیده است. دیوان اشعار وی، حدود 4000 بیت دارد که شامل قصیده، غزل، مسمط، ترجیع‌بند و رباعی است.

قصاید عبدالعلیشاه اخلاقی و عرفانی و در سبک خراسانی و به شیوه سنایی غزنوی است و با توجهی که به کلام استاد خود، غزنوی داشته، یازده قصیده از سی و هفت قصیده خود را در استقبال از ساخته است.

توجه عبدعلیشاه در غزل، معطوف به شیوه غزلیات سنایی، عطار، مولوی، سعدی و حافظ است و گاه‌گاهی در استقبال بعضی از غزلیات آنان، طبع‌آزمایی کرده است، ولی در این راه، موفق نیست. به‌طور کلی، سخن وی عارفانه و روان و دور از تعقید و تکلف است. اما این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که گاهی در سخنش از واژه‌هایی بهره می‌گیرد که برای دانستن آنها باید به فرهنگ‌ها مراجعه کرد؛ لغاتی تازی و مشکل و احتمالا مهجور که تنها در لغت‌نامه‌ها ضبط است و این به‌خاطر آن است که وی شخصی عالم و فقیه و حکیم بوده و در زبان و ادب عربی، تسلط داشته و از این قبیل واژه‌ها را در قصاید خود به‌کار برده است، لغاتی چون: افاک: دروغگو، انحساس: برکنده شدن، ساکب: ریخته شده، شرک: دام صیاد و... در غزلیات نیز گاهی چنین لغاتی آمده است مانند: تنین: اژدها، رغیف: گرده نان، سغراق: کاسه و کوزه لوله‌دار و... . برخلاف این لغات خشن و ناخوش‌آیند که بدانها اشاره شد، واژه‌هایی گوش‌نواز و ترکیباتی لطیف نیز در بیانش دیده می‌شود که گاه ساخته و پرداخته طبع اوست و گاه با حسن انتخاب از آثار ذوقی گذشتگان برگزیده است، مانند: بوستان پیرا: باغ، بهاور: باارزش، پرآور: پرنده، کج نهاد: شوربخت، نوآیین: بدعت گذارنده در دین و....

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.