محقق کرکی، علی بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها
(←آثار) |
|||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:امامان جمعه]] | |||
[[رده:امامان جمعه اصفهان]] | |||
نسخهٔ ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۳۹
| نام | محقق کرکی، علی بن حسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | کرکی، علی بن حسین
محقق ثانی، علی بن حسین محقق کرکی، اب‍وال‍ح‍س‍ن علی بن عبدالعالی محقق کرکی، نورالدین علی بن عبدالعالی علی بن عبدالعالی کرکی |
| نام پدر | حسین |
| متولد | ح 865 یا 870ق |
| محل تولد | جبل عامل لبنان |
| رحلت | 913 ش یا 940 ق یا 1534 م |
| اساتید | على بن هلال جزایرى
محمد بن داوود بن موذن جزینى شمس‌الدین محمد بن خاتون عاملى |
| برخی آثار | جامع المقاصد فی شرح القواعد |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00074AUTHORCODE |
على بن حسین محقق کرکى (ح 865 الی 870-913یا 940ق)، معروف به محقق ثانى و شیخ علایى، از علماء و فقهای عهد صفوی، او از وطن خود، جبل عامل مهاجرت کرد و ابتدا به عراق رفت و سپس به دعوت شاه اسماعیل صفوی به ایران آمد و در تبلیغ و ترویج تشیع، در ایران نقش مهمی را بر عهده گرفت. شاه طهماسب او را به عنوان نایب امام زمان صاحب حقیقی دولت و شیخ‌الاسلام خواند و لذا او اختیارات واقعی را در دست گرفت. جامع المقاصد فی شرح القواعد از آثار او است.
ولادت
در سال 865 یا 870ق متولد شد. دوران کودکى او به پاس مراقبت مادر و تلاش پدر به خوبى گذشت و محیط خانواده اسلامى آنان در او تأثیر شگرفى گذاشت.
تحصیلات
ایشان پس از آموزشهاى ابتدایى به حوزه علمیه کرک و در جرگه دانش‌پژوهان علوم اسلامى وارد شد و به تهذیب نفس همگام با تحصیل و درس و بحث همت گماشت. پس از آن به روستاى «میس» رفت و با تلاش پیگیر، از استادان آن حوزه شناخته شد. شهید ثانى یکى از شاگردان آن حوزه بود که «شرایع الاسلام» و «قواعد» را نزد او فرا گرفته است. چندى نیز در «جبع» لبنان به تحصیل مشغول بود و پس از آشنایى و به‌دست آوردن تجارب و علوم در حوزه علمیه «جبل عامل» رهسپار حوزه «دمشق» شد. آنگاه از دمشق راهى «بیت المقدس» شد و لختى از زمان را نیز به تحقیق و دانش‌اندوزى در شهر «الخلیل» گذراند و سپس بار خود را بسته، رهسپار مرکز حوزه اهل سنت در «مصر» گردید.
این سفرها و دیدار حوزه‌هاى گوناگون از او مردى حزیم و دانشمندى خوش‌اندیشه ساخت و شخصیت او را چنان زیبا ترسیم کرد که عاقبت یکى از بزرگترین دانشمندان قرن دهم به شمار آمد و به «محقق ثانى»، «مولاى مروج»، «محقق کرکى» و «شیخ علایى» شهرت یافت.
محقق کرکى سپس حوزه مصر را به سوى عراق و حوزه نجف اشرف ترک گفت و به سرزمین ولایت و آستان امامان معصوم وارد شد. در نجف اشرف بر کرسى تدریس نشسته بود که پیکى از دربار ایران و شاه اسماعیل صفوى رسید و او را براى تلاش و کار به دربار ایران دعوت کرد. او دید از این فرصت مى‌تواند براى سرفراز گردانیدن شیعیان و رساندن فرهنگ ناب تشیع به جامعه استفاده کند. این تصمیم بسیار مهم و حساس مى توانست مسیر زندگى او و شیعیان را عوض کند. به همین دلیل آن را پذیرفته، در سال 916ق در جنگ هرات به شاه اسماعیل صفوى پیوست. در این حال او در حدود 50 بهار از عمر خود را گذرانده و پاى به عرصه مبارزه و تلاش، آن هم در محیط بسیار حساس دربار صفوى گذاشته بود.
یکى از بخشهاى حساس زندگى محقق کرکى انتخاب او به عنوان شیخ‌الاسلام رسمى کشور ایران و دادن اختیارات به اوست که وظیفه وى را بیش از پیش سنگین کرد. این مقام توسط شاه طهماسب به وى عطا شد و از طرفى این فرمان نشانگر عظمت او در میان شاهان صفوى به مثابه یک رهبر شیعى است.
اساتید
على بن هلال جزایرى (بزرگترین استاد محقق ثانى)، محمد بن داوود بن موذن جزینى، شمس‌الدین محمد بن خاتون عاملى، سید حیدر عاملى، احمد بن على عاملى، زین‌الدین جعفر بن حسام عاملى، شمس‌الدین محمد بن احمد صهیونى، که جملگى از استادان شیعى اویند. علاوه بر این از ابى یحیى زکریا انصارى (متوفى 926ق) و کمال‌الدین ابراهیم بن محمد بن ابى شریف قرشى (متوفى 923ق) از علماى اهل سنت نیز بهره برده است.
شاگردان
علاوه بر آثار علمى محقق بزرگوار، وى آبشار معرفت دیگرى نیز فرا راه آیندگان قرار داده است و آن تربیت شاگردانى بود که هر یک مسئولیتى را در جامعه اسلامى به عهده گرفتند و کمبودى را در اجتماع برطرف کردند. از جمله شاگردان محقق ثانى مى‌توان به ناموران ذیل اشاره کرد:
شیخ على منشار عاملى (پدر زن شیخ بهایى)، شیخ محمد بن حسن عاملى نطنزى، سید محمد بن ابیطالب استرآبادى، على بن عبدالصمد عاملى، میر معزالدین عبدالعباس بن عماره الجزائرى، شیخ زین‌الدین فقعانى، احمد بن احمد بن ابى جامع معروف به ابن ابى جامع، شیخ نعمت‌الله بن احمد بن خاتون عاملى، ابراهیم بن على خوانسارى، جمال‌الدین بن عبدالله حسینى جرجانى، سید شرف‌الدین سماک عجمى، شهید ثانى، شیخ احمد بن محمد بن خاتون عاملى، امیر نعمت‌الله جزایرى، قاضى صفى‌الدین عیسى، حسین بن محمد بن مکى.(494)
شهادت
سال 940ق فرا رسید و محقق باز به نجف اشرف بازگشته بود. در این دوران او سنى نزدیک به 75 سال داشت. کار و تلاش او را فرتوت و شکسته کرده و برف سفید پیرى بر رخسارش نشسته بود. تلاش ارزشمند و قابل ستایش او موجب کینه‌توزیهاى فراوانى نسبت به او گردیده بود و این حقد و حسدها هنوز ادامه داشت و هر لحظه جان پیر شیعى حوزه نجف را تهدید مى‌کرد. تا اینکه عاقبت در 18 ماه ذیحجه سال 940 همزمان با عید غدیر، به وسیله زهر عده‌اى از متعصبان اهل سنت مسموم شده و شربت شهادت نوشید. پیکر آن عالم الهى را در جوار مرقد امیرالمؤمنین(ع) به خاک سپردند.
آثار
از شیخ‌الاسلام بزرگ قرن دهم اندوخته‌هاى علمى فراوانى به جاى مانده و تألیفات گرانسنگى به نسلهاى پس از خود هدیت کرده است. آثار قلمى آن بزرگوار عبارتند از:
جامع المقاصد (شرح قواعد الاحکام)، منهج السداد (شرح ارشاد الاذهان علامه حلى)، حاشیه بر مختلف الشیعه علامه حلى، رساله جعفریه، رساله‌اى در صیغه‌هاى عقود و ایقاعات، نفحات اللاهوت در لعن جبت و طاغوت، رساله‌اى در آب کر، رساله‌اى در تعقیبات نماز، رساله غیبت، رساله نجمیه، رساله‌اى در تعریف طهارت و رساله‌اى در احکام شیر دادن، حاشیه بر الفیه و نفلیه شهید اول، شرح الفیه، حاشیه بر تحریر علامه حلى، حاشیه بر «الدروس الشرعیه» شهید اول، حاشیه بر «الذکرى فى الفقه»، رساله‌اى در قبله، رساله‌اى در تسبیح، رساله‌اى در تقیه، رساله‌اى در نماز و روزه مسافر، رساله‌اى در شنیدن دعواى مدعى در دادگاه و راه استنباط احکام شرعى، حاشیه بر بخش میراث «مختصر النافع»، رساله‌اى در اثبات رجعت، کتابى در ارث، حاشیه بر قواعد الاحکام، حدیث شناسى، المطاعن المحرمیه، رساله‌اى در قبله خراسان، رساله‌اى در نیت و کتب و رسائل دیگر که به حدود 71 کتاب و رساله مى‌رسد.