تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'لـ' به 'ل'
جز (جایگزینی متن - 'می‎ک' به 'می‌ک')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'لـ' به 'ل')
 
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۲: خط ۲:
| تصویر =NUR01774J1.jpg
| تصویر =NUR01774J1.jpg
| عنوان =تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي
| عنوان =تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي
| عنوان‌های دیگر =الـفصول الخمسه. شرح
| عنوان‌های دیگر =الفصول الخمسه. شرح
   
   
المقولات. شرح  
المقولات. شرح  
خط ۱۸: خط ۱۸:


[[فخری، ماجد]] (محقق)
[[فخری، ماجد]] (محقق)
| زبان =عربي
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BC‎‏ ‎‏66‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ت‎‏7  
| کد کنگره =‏BC‎‏ ‎‏66‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ت‎‏7  
| موضوع =
| موضوع =
خط ۳۰: خط ۳۰:
| چاپ =1
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11627
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01774
| کتابخوان همراه نور =01774
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
خط ۳۶: خط ۳۷:
}}
}}


'''تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي'''، تألیف [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابوبکر بن صائع]]، معروف به [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] (متوفی 533ق)، تعلیقه‎های وی بر آثار [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] (متوفی 339ق) است که با تحقیق ماجد فخری منتشر شده است.
'''تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي'''، تألیف [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابوبکر بن صائع]]، معروف به [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] (متوفی 533ق)، تعلیقه‌های وی بر آثار [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] (متوفی 339ق) است که با تحقیق ماجد فخری منتشر شده است.


کتاب، حاوی مقدمه محقق و چهار جزء بدین ‎ترتیب است:  
کتاب، حاوی مقدمه محقق و چهار جزء بدین ‎ترتیب است:  
خط ۴۴: خط ۴۵:
# تعالیق بر دو کتاب القياس و التحليل فارابی.  
# تعالیق بر دو کتاب القياس و التحليل فارابی.  


[[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] ابتدا پاره‎ای از نص کتاب [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>.  
[[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] ابتدا پاره‌ای از نص کتاب [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>.  


«ایساغوجی»، اولین اثر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینه‎ساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رساله‎ای که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر محمد بن محمد فارابی]] کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر این‎ها که در مراجع قدیمی به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل می‌دهند که در مجموع، قضایای مدخلی را که طالبان منطق ارسطو به‎طور عام و ناظران در کتاب مقولات به‎طور خاص به آن نیازمند هستند، حل‎ و فصل می‌کنند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص26-25</ref>. ‎
«ایساغوجی»، اولین اثر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینه‌ساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رساله‌ای که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر محمد بن محمد فارابی]] کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر این‌ها که در مراجع قدیمی به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل می‌دهند که در مجموع، قضایای مدخلی را که طالبان منطق ارسطو به‌طور عام و ناظران در کتاب مقولات به‌طور خاص به آن نیازمند هستند، حل‎ و فصل می‌کنند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص26-25</ref>. ‎


جزء دوم از تعلیقات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]]، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13</ref>.  
جزء دوم از تعلیقات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]]، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13</ref>.  


جزء سوم تعلیقات، پیرامون «كتاب العبارة» است و مشتمل بر شروحی است که در کتاب‌های «غرض أبي‎نصر في كتاب باري‎ أرمينياس»، «كلام علی كتاب العبارة» و فقرات مختصر دیگر پراکنده است. از تعارض گزیده‎های [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این تعالیق معلوم می‎شود که نسخه‎ای که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن اعتماد کرده، «شرح كتاب العبارة» که در سال 1960م، دو مستشرق به نام ویلهم کوتش و ستانلی مارو منتشر کرده‎اند، نیست؛ بلکه جزء خاصی از كتاب العبارة از «كتاب مختصر جميع الكتب المنطقية» محفوظ در مجموعه فیض‎الله افندی در استانبول است.<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.  
جزء سوم تعلیقات، پیرامون «كتاب العبارة» است و مشتمل بر شروحی است که در کتاب‌های «غرض أبي‎نصر في كتاب باري‎ أرمينياس»، «كلام علی كتاب العبارة» و فقرات مختصر دیگر پراکنده است. از تعارض گزیده‌های [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] در این تعالیق معلوم می‌شود که نسخه‌ای که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن اعتماد کرده، «شرح كتاب العبارة» که در سال 1960م، دو مستشرق به نام ویلهم کوتش و ستانلی مارو منتشر کرده‌اند، نیست؛ بلکه جزء خاصی از كتاب العبارة از «كتاب مختصر جميع الكتب المنطقية» محفوظ در مجموعه فیض‎الله افندی در استانبول است.<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>.  
   
   
آخرین بخش این تعلیقات، پیرامون دو کتاب القياس و التحليل [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است. چه‎بسا مهم‎ترین مطالب این تعلیقات اشارات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] به شکل رابع از قیاس منسوب به جالینوس است. ارسطو چنان‎که معروف است به سه قسم قیاس بسنده کرده و در مصادر عربی ادخال شکل چهارم به جالینوس نسبت داده می‎شود. بااینکه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] شکل چهارم را در کتاب «القياس الصغير» نیاورده است، ابن باجه به‎تفصیل از آن سخن گفته است. بنابراین تعالیق [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر قیاس به‎منزله جایگزین نسخه مفقود کتاب القياس [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است.<ref>ر.ک: همان، ص18؛ متن کتاب، ص187</ref>.
آخرین بخش این تعلیقات، پیرامون دو کتاب القياس و التحليل [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است. چه‌بسا مهم‎ترین مطالب این تعلیقات اشارات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] به شکل رابع از قیاس منسوب به جالینوس است. ارسطو چنان‌که معروف است به سه قسم قیاس بسنده کرده و در مصادر عربی ادخال شکل چهارم به جالینوس نسبت داده می‌شود. بااینکه [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] شکل چهارم را در کتاب «القياس الصغير» نیاورده است، ابن باجه به‌تفصیل از آن سخن گفته است. بنابراین تعالیق [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر قیاس به‌منزله جایگزین نسخه مفقود کتاب القياس [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است.<ref>ر.ک: همان، ص18؛ متن کتاب، ص187</ref>.
   
   
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. در پاورقی‎های کتاب به اختلاف نسخه‎ها و الفاظی که در برخی نسخه‎ها ذکر نشده، اشاره شده است.  
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. در پاورقی‌های کتاب به اختلاف نسخه‌ها و الفاظی که در برخی نسخه‌ها ذکر نشده، اشاره شده است.  


==پانویس==
==پانویس==
خط ۶۳: خط ۶۴:


==وابسته‌ها==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
خط ۶۹: خط ۷۱:


[[رده:آثار عمومی منطقی]]
[[رده:آثار عمومی منطقی]]
[[رده:25 آبان الی 24 آذر]]
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش