۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'خـ' به 'خ') |
جز (جایگزینی متن - 'شـ' به 'ش') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
آتشکده بیشتر با دو اثر گرانسنگ دیگری که آنها هـم در حول و حوش حماسه عاشورا سروده شدهاند، مقایسه و سنجیده میشود: یکی «زبدة الأسرار» سروده حسن صفیعلیشاه (1251-1316ق) و دیگری «گنجینة الأسرار» سروده عمان سامانی (1264-1322ق). این هر سه اثـر چنان به هـم میمانند که بیگمان از یکدیگر تأثیر پذیرفته و به استقبال هم رفتهاند، اما قرائن و شواهدی که بتواند تقدیم «آتشکده» را بهویژه بر «زبدة الأسرار» ثابت کند، کافی نبوده، بیشتر مفید احتمال است. بههرصورت این هـر سه کتاب در زمانهای نزدیک به هم (هر سه در اوائل قرن چـهاردهم قمری) سروده شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821/138 صحتی سردرودی، محمد، ص138]</ref> | آتشکده بیشتر با دو اثر گرانسنگ دیگری که آنها هـم در حول و حوش حماسه عاشورا سروده شدهاند، مقایسه و سنجیده میشود: یکی «زبدة الأسرار» سروده حسن صفیعلیشاه (1251-1316ق) و دیگری «گنجینة الأسرار» سروده عمان سامانی (1264-1322ق). این هر سه اثـر چنان به هـم میمانند که بیگمان از یکدیگر تأثیر پذیرفته و به استقبال هم رفتهاند، اما قرائن و شواهدی که بتواند تقدیم «آتشکده» را بهویژه بر «زبدة الأسرار» ثابت کند، کافی نبوده، بیشتر مفید احتمال است. بههرصورت این هـر سه کتاب در زمانهای نزدیک به هم (هر سه در اوائل قرن چـهاردهم قمری) سروده شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821/138 صحتی سردرودی، محمد، ص138]</ref> | ||
# ترکیببند: شامل 28 بند، بههمراه 28 بیت برگردان که بهصورت مجزا تنظیم یافته و بخش دوم از دیوان حاضر را به خود اختصاص داده است. این بخش نیز همچون آتشکده، دربردارنده مطالبی است که بهصورت زیرنویس، الصاق شده؛ با این تفاوت که مستندات تاریخی به غیر از موارد ضروری در آن تکرار نشده و تنها به توضیح ابیات و معنی لغات بسنده شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهفت</ref>این اثر سترگ دارای صلابت و صمیمیت خاصی است که در | # ترکیببند: شامل 28 بند، بههمراه 28 بیت برگردان که بهصورت مجزا تنظیم یافته و بخش دوم از دیوان حاضر را به خود اختصاص داده است. این بخش نیز همچون آتشکده، دربردارنده مطالبی است که بهصورت زیرنویس، الصاق شده؛ با این تفاوت که مستندات تاریخی به غیر از موارد ضروری در آن تکرار نشده و تنها به توضیح ابیات و معنی لغات بسنده شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهفت</ref>این اثر سترگ دارای صلابت و صمیمیت خاصی است که در اشعار دیگر این مجموعه دیده نمیشود و حائز امتیازات چندی است که آن را از نظایر خود ممتاز میسازد. حتی از ترکیببند معروف محتشم نیز موفقتر و فراتر میرود<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821/138 ر.ک: صحتی سردرودی، محمد، ص138]</ref> | ||
# قصیده: مجموعه قصیده دربرگیرنده دو قسمت است: قصاید فارسی و قصاید عربی. در مجموعه قصیده این دیوان، قصاید عربی که مضمونشان مدح است، ویژگیهای قصیده را تماماً دارد و ابیات آنها بیشتر از هفده است و بهصورت مجزا با نام «قصائد العربية» آمده است؛ اما در مجموعه قصاید فارسی، هفده چکامه با نام «قصاید فارسی» گردآوری شده که تنها سه پاره از آنها تمامی ویژگیها را دارند و این در چهارده پاره دیگر مشاهده نمیشود؛ یعنی از حیث مضمون و محتوا، دقیقاً قصیده بوده، اما از جهت تعداد ابیات کمتر از هفده بیت هستند و چون مصرعند از لحاظ ادبی باید در زمره غزلیات قرار گیرند؛ اما چون محتوای تمامی آنها مرتبط با وقایع کربلاست که از این حیث مجموعهای بسیار یکدست و یکپارچه است و قرار دادن آن در بین غزلیات با توجه به اینکه ردیف و قافیه یکسانی ندارند، باعث پراکندگی و گمشدن آنها شده، ویژگی مرثیه بودنشان کمرنگ میشود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهشت و بیستونه</ref> | # قصیده: مجموعه قصیده دربرگیرنده دو قسمت است: قصاید فارسی و قصاید عربی. در مجموعه قصیده این دیوان، قصاید عربی که مضمونشان مدح است، ویژگیهای قصیده را تماماً دارد و ابیات آنها بیشتر از هفده است و بهصورت مجزا با نام «قصائد العربية» آمده است؛ اما در مجموعه قصاید فارسی، هفده چکامه با نام «قصاید فارسی» گردآوری شده که تنها سه پاره از آنها تمامی ویژگیها را دارند و این در چهارده پاره دیگر مشاهده نمیشود؛ یعنی از حیث مضمون و محتوا، دقیقاً قصیده بوده، اما از جهت تعداد ابیات کمتر از هفده بیت هستند و چون مصرعند از لحاظ ادبی باید در زمره غزلیات قرار گیرند؛ اما چون محتوای تمامی آنها مرتبط با وقایع کربلاست که از این حیث مجموعهای بسیار یکدست و یکپارچه است و قرار دادن آن در بین غزلیات با توجه به اینکه ردیف و قافیه یکسانی ندارند، باعث پراکندگی و گمشدن آنها شده، ویژگی مرثیه بودنشان کمرنگ میشود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه بیستوهشت و بیستونه</ref> | ||
# مسمط: یکی از انواع قالبهای شعری است که از بخشهای کوچکی تشکیل شده است. هریک از این بخشهای کوچک، شامل تعداد مصرعهای مساوی و هموزن بوده که مصراع آخرین همه بخشها همقافیه هستند. ویژگی دیگر مسمط آن است که در هر بخش، همه مصرعها غیر از مصرع آخر باید همقافیه باشند. در قسمت مسمط این کتاب، چهار شعر گردآوری شده که دو مسمط، چهار مصراعی و دو دیگر بهصورت پنج مصراعی سروده شدهاند که البته در دیوانهای گذشته، اشارهای به قالب شعری آنها نشده است.<ref>ر.ک: همان، صفحه سی و سیویک</ref> | # مسمط: یکی از انواع قالبهای شعری است که از بخشهای کوچکی تشکیل شده است. هریک از این بخشهای کوچک، شامل تعداد مصرعهای مساوی و هموزن بوده که مصراع آخرین همه بخشها همقافیه هستند. ویژگی دیگر مسمط آن است که در هر بخش، همه مصرعها غیر از مصرع آخر باید همقافیه باشند. در قسمت مسمط این کتاب، چهار شعر گردآوری شده که دو مسمط، چهار مصراعی و دو دیگر بهصورت پنج مصراعی سروده شدهاند که البته در دیوانهای گذشته، اشارهای به قالب شعری آنها نشده است.<ref>ر.ک: همان، صفحه سی و سیویک</ref> | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
آتشکده نخست در سال 1315ق، در تهران و سپس در سال 1346ق، همراه با غزلیات نیّر، در تبریز چاپ شد. پس از آن نیز چندین بار بهصورت | آتشکده نخست در سال 1315ق، در تهران و سپس در سال 1346ق، همراه با غزلیات نیّر، در تبریز چاپ شد. پس از آن نیز چندین بار بهصورت حروفچینیشده و به نام «آتشکده» و «دیوان اشعار» انتشار یافته است. بنابراین در حقیقت سه کتاب است که در یک مجلد گنجانده شده است و امروز چنانکه متداول و معروف است به آن بیشتر «آتشکده» گفته میشود تا «دیوان اشعار» یا «دیوان نیّر»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821/137 ر.ک: صحتی سردرودی، محمد، ص137]</ref> | ||
زیرنویسهای کتاب به پنج دسته تقسیم میشوند: آیات، روایات، مستندات تاریخی، معنی لغات و توضیح اصطلاحات، اشاره به کنایات، تشبیهات و... | زیرنویسهای کتاب به پنج دسته تقسیم میشوند: آیات، روایات، مستندات تاریخی، معنی لغات و توضیح اصطلاحات، اشاره به کنایات، تشبیهات و... | ||
در تمامی این موارد سعی شده است یک محتوای مشخص، علیرغم اینکه چند بار در کل دیوان تکرار شده، تنها یک بار در نخستین مورد مواجهه، زیرنویس شود؛ برای مثال اگر اصطلاحی در صفحه 14 توضیح داده شده و در صفحه 240 مجدداً توسط شاعر به کار گرفته شده باشد، از توضیح دوباره آن پرهیز شده است؛ چراکه این امر موجب افزایش حجم زیرنویسها میشود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه سیوهشت و سیونه</ref> | در تمامی این موارد سعی شده است یک محتوای مشخص، علیرغم اینکه چند بار در کل دیوان تکرار شده، تنها یک بار در نخستین مورد مواجهه، زیرنویس شود؛ برای مثال اگر اصطلاحی در صفحه 14 توضیح داده شده و در صفحه 240 مجدداً توسط شاعر به کار گرفته شده باشد، از توضیح دوباره آن پرهیز شده است؛ چراکه این امر موجب افزایش حجم زیرنویسها میشود<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه سیوهشت و سیونه</ref> |
ویرایش