۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نهروانی، محمد بن احمد' به 'نهروالی، محمد بن احمد') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =11437 | ||
| کتابخوان همراه نور =11437 | | کتابخوان همراه نور =11437 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
''' | '''تاریخ المدینه'''، تألیف [[نهروالی، محمد بن احمد|قطب‌الدین حنفی]] از علمای قرن دهم، به عربی مى‌باشد. این کتاب را می‌توان از کتب جغرافیای اقلیمی و محلی به شمار آورد که اگر چه مایه جغرافیایی آن اندک است؛ ولی از نظر تاریخ پیدایش و رشد مدینه گرانبهاست. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
در فصل‌بندی و موضوعات مطرح شده، از | در فصل‌بندی و موضوعات مطرح شده، از کتب تاریخ نگاری هم عصرش؛ مانند [[الجامع اللطيف في فضل مكة و أهلها و بناء البيت الشريف|الجامع اللطیف]] [[ابن ظهیره، محمد بن محمد|ابن ظهیره]] (متوفی 960) الگوبرداری شده است. پس از مقدمه، مطالب در ضمن 9 فصل ارائه شده است. فصول به لحاظ ترتب تاریخی تنظیم شده‌اند، به گونه‌ای که در فصل اول به تاریخچه اولین ساکنین مدینه و در فصول آخر به وفات نبی اکرم(ص) و حکم زیارت نبی اکرم(ص) و فضیلت آن پرداخته شده است. اخبار مرتبط با موضوع مطرح شده، تنها گردآوری شده و اظهار نظری از نویسنده دیده نمى‌شود. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
مطالبی | مطالبی که در فصول کتاب آمده، به ترتیب به شرح ذیل است: | ||
#در [[طبقات المفسرين (داودی)|طبقات | #در [[طبقات المفسرين (داودی)|طبقات المفسرینِ]] [[داودی، محمد بن علی|داودی]] و [[غاية النهایة في طبقات القراء|طبقات القراء]]ِ [[جزری، محمد بن محمد|ابن‌جزری]] و منابع دیگر از عمالیق به عنوان اولین ساکنین مدینه نام برده شده است. پس از آنها قوم یهود در این شهر سکونت گزیدند. پس از آن جنگ‌های بزرگی بین یهودیان و اوس و خزرج درگرفت و این جنگ‌ها تا زمان بعثت رسول مکرم اسلام(ص) ادامه یافت.<ref>تاريخ المدينة، قطب‌الدین حنفی، ص۲۱</ref> | ||
#چگونگی هجرت | #چگونگی هجرت نبی مکرم و اصحاب به مدینه به نقل از عایشه ذکر شده است. در این بخش از لیلةالمبیت سخنی به میان نیامده است؛ اما از همراهی ابوبکر به عنوان امری مهم یاد شده است. البته این مطلب که [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] به عنوان امین مال و ناموس پیامبر(ص) پس از سه روز و اعاده امانات به صاحبانش به ایشان ملحق شد، آمده است. | ||
#حرمت | #حرمت مدینه و فضائل غبار آن و حدود حرم ذکر شده است. در این بخش حدود حرم به لحاظ جغرافیایی ذکر شده است. | ||
#از بخش‌هایی | #از بخش‌هایی که در کتب جغرافیای اقلیمی به آن پرداخته مى‌شود، شرح آب‌های منطقه است. در کتبی که در رابطه با شهرهای مذهبی به نگارش درآمده است به آب‌هایی که به جهتی تبرک یافته‌اند، توجه ویژه شده است. در مدینه چاه‌هایی وجود دارد که به جهتی منسوب به پیامبر(ص) مى‌باشد؛ مثلاَ با دست مبارک از آب آن وضو ساخته‌اند و یا با دعای ایشان پر آب شده است؛ از این جمله است: چاه أریس، بضاعه، غرس، رومه و عین النبی. از مناطق مهم در مدینه کوه احد می‌باشد که در این فصل برخی از اخبار آن و نیز اسامی 70 تن شهدای آن ذکر شده است. | ||
# | #ذکر جنگ با بنی‌نظیر و محدوده خندقی که در جنگ با احزاب حفر شد، از مواردی است که در منابع ذکر شده است. عفیف‌الدین مرجانی به نقل از والدش چنین آورده است که دیوارهای این خندق را در سال 749ق دیده است. | ||
== | ==وضعیت== | ||
محقق مصری "[[محمد عزب، محمد زینهم|محمد زینهم محمد عزب]]" تحقیق کتاب را به صورت ناقص در پاورقی آورده است. بخش اعظم این پاورقیها را تراجم اعلام تشکیل میدهد و منابع بسیاری از اخبار کتاب ذکر نشده است. در پایان اثر، معجم لفظی اعلام، اماکن، طوایف، کتب، آیات، اشعار، احادیث و نیز فهرست مصادر تحقیق و مطالب آمده است. | |||
محقق | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||