خوئینی، احمد بن مصطفی

نام	خوئینی، احمد بن مصطفی
نام‎های دیگر	احمد بن مصطفي خمسئي سلطاني قزويني خوئيني خمسئي سلطاني قزويني خوئيني، احمد به مصطفي سلطاني قزويني خوئيني، احمد بن مصطفي قزويني خوئيني، احمد بن مصطفي
نام پدر	مصطفی
متولد	1210ش برابر با ۱۲۴۷ق
محل تولد	خوئین
رحلت	بیستم آبان 1268ش برابر با هفدهم ربیع الاول 1307ق
اساتید	شیخ انصاری شیخ راضی نجفی فاضل اردکانی
برخی آثار	مرآة المراد في تحقيق مشتبهات رجال الأسناد
کد مؤلف	AUTHORCODE43149AUTHORCODE

احمد بن مصطفی خوئینی (1247-1307ق)،  معروف به ملا آقا، فقیه، اصولی و محدث امامی قرن سیزدهم و چهاردهم، معروف به حاج ملاآقا، از شاگردان شیخ انصاری و شیخ راضی نجفی بود. وی از عالمان پرتألیف بشمار می‌رود که در علوم مختلف قلم زده است. «مرآة المراد في تحقيق مشتبهات رجال الأسناد»، از جمله آثار اوست.

ولادت

خوئینی در 1210ش برابر با ۱۲۴۷ق در خوئین به دنیا آمد. پدرش ملا مصطفی و جدش ملا احمد، هر دو عالمانی برجسته و صاحب آثاری در فقه بودند‏. خود می‌گوید: «احمد نامیده شدم و آغا خوانده می‌شدم؛ چراکه جد پدری‌ام حاج مولی احمد، عالم بود و در تمامی علوم تبحر داشت. در فقه در عصر خود مجتهد بود و آن‌گونه که تألیفات و نوشته‌هایش گواهی می‌دهد یگانه زمانش بود و من به اسم و رسم او خوانده شدم»‏.

تحصیلات

در هشت‌سالگی، در زادگاهش یادگیری علوم مقدماتی چون صرف و نحو را آغاز کرد. پس از پنج سال، برای ادامه تحصیل به قزوین رفت و سطوح متوسطه علوم دینی را از استادانی چون ابوطالب بهشتی قزوینی، سید رضی قزوینی و عبدالکریم ایروانی فراگرفت.

او یک سال بعد، برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت. مهم‌ترین استاد خوئینی در اصفهان، سید حسن اصفهانی (مشهور به مدرس) بود که پنج سال نزد او فقه، اصول، رجال و حدیث آموخت و پس از دریافت اجازه از وی، در ۱۲۶۶ق، به قزوین و پس از چند ماه به خوئین بازگشت.

هجرت به عراق

خوئینی در ۱۲۶۷ق، برای تکمیل مدارج علمی به عراق رفت. نخست به مدت یک سال در کربلا نزد فاضل اردکانی درس خواند، سپس به نجف رفت و مدتی در جلسات درس شیخ انصاری و راضی نجفی شرکت کرد و از هر دو اجازه اجتهاد گرفت. وی قسمتی از آثارش را در این دوره نگاشت‏.

سپس به مدت پنج سال مجاور نجف اشرف شد و تمام مسائل طهارت و یک جلد از صلاة را نوشت‏.

بازگشت به قزوین

خوئینی در ۱۲۶۹ق، به اصرار استادانش به قزوین بازگشت. ازآن‌پس تا هنگام وفات، در حدود چهل سال، در قزوین اقامت گزید و در این مدت به تألیف، تدریس علوم دینی و انجام دیگر وظایف شرعی پرداخت. خوئینی در تدریس و تفهیم مطالب علمی دشوار مهارت داشت. خوئینی در قزوین محبوبیت، نفوذ و اعتبار درخور توجهی داشت و ریاست دینی و مرجعیت امور شرعی قزوین برعهده وی بود.

فرزندان

از خوئینی چهار پسر به نام‌های مصطفی، حسین، علی و عبدالله برجای ماند که همگی عالم دینی بودند. او فرزند دیگری نیز به نام حسین داشت که در جوانی و در زمان حیات پدر درگذشت.

وفات

او در  بیستم آبان 1268ش برابر با هفدهم ربیع الاول 1307ق در 68 سالگی در قزوین درگذشت.

آثار

او آثار فراوانی در موضوعات گوناگونی چون فقه، اصول، رجال، درایه، تفسیر، تاریخ و کلام دارد. از جمله آثار اوست:

1. لوامع الأحكام؛
2. أرجوزة (منظومة) في الديات؛
3. حاشیه بر صيغ العقود شیخ انصاری؛
4. حاشیه بر نجاة العباد صاحب جواهر؛
5. معراج الوصول إلی علم الأصول؛
6. رساله‌ای در حجیت ظن؛
7. رساله‌ای در استصحاب؛
8. المختار من الأصول العلمية؛
9. حاشیه بر قوانین میرزای قمی؛
10. حاشیه بر إشارات الأصول حاجی کلباسی؛
11. مرآة المراد في تحقيق مشتبهات رجال الأسناد؛
12. الوجيزة، در علم درایه؛
13. البداء؛
14. الجبر والتفويض؛
15. مختصرة مليحة؛

و...‏.

منابع مقاله

1. خوئینی، احمد بن مصطفی، «مرآة المراد في تحقيق مشتبهات رجال الأسناد»، تحقیق سید مهدی رجایی، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، الطبعة الأولی 1433ق/1391ش.
2. ویکی‌شیعه، دانشنامه مجازی مکتب اهل‌بیت(ع)، به تاریخ 15 شهریور 1400

وابسته‌ها

مرآة المراد في تحقيق مشتبهات رجال الأسناد