نرم‌افزار دانشنامه علوی (نسخه2) دائرةالمعارف رایانه‌ای سخنان امام علی علیه‌السلام

دانشنامه علوی
2

دانشنامه علوی نسخه2 دربردارنده 369 عنوان کتاب در قالب 1132 جلد، شامل ترجمه‎ها، شروح، مصادر و... با قابلیت‎های روز کتابخانه استاندارد مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در دسترس کاربران محترم قرار گرفته است.

ضرورت و هدف از تولید نسخه دوم

ازآنجاکه فعالیت بی‎وقفه محققین حوزه و دانشگاه منجر به تولید روزافزون منابع ارزشمندی پیرامون نهج البلاغه می‎شود و با توجه به اینکه از یک طرف غوص در دریای بی‎کران نهج البلاغه ضرورتی اجتناب‎ناپذیر برای اهل تحقیق است و از طرف دیگر این تعمق و دقت باید با تکنولوژی روز انجام پذیرد و دسترسی به گوهرهای ناب این اقیانوس معارف را برای محققین آسان‎تر سازد، تصمیم بر آن شد که نسخه دوم نرم‎افزار دانشنامه علوی با قابلیت‎ها و منابع بیشتر و امکانات فنی به‎روزتر در اختیار کاربران محترم قرار گیرد .

پیشینه برنامه

نسخه اول نرم‎افزار دانشنامه علوی حدود سال 1380 توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی به‎صورت سه‎زبانه تولید و عرضه شد و به‎طور گسترده مورد استفاده جامعه محققین در سراسر دنیا قرار گرفت. این نرم‎افزار در دو قالب دانشنامه و کتابخانه طراحی شده است که در بخش دانشنامه فعالیت‎های انجام‎شده، اعم از شرح، ترجمه، لغت، مصادر و... مرتبط با متن این کتاب شریف ارائه شده است و در بخش کتابخانه منابع درجه یک مرتبط را در دسترس مخاطبان قرار داده‎ایم.

محتوا و اجزا

(بیان قسمت‎های مختلف نرم‎افزار و توصیف هر کارتابل) تذکر: درصورتی‎که کارتابل‎ها خود کتابخانه درختواره و یا معجم موضوعی باشند، باید مباحث اختصاصی هریک به‎تفصیل در این قسمت ذکر شود؛ مثلاً اگر در برنامه دانشنامه نبوی، کارتابلی با عنوان کتابخانه وجود داشته باشد، باید در هنگام توضیح این برگه به‎طور مفصل به مباحث اختصاصی کتابخانه‎های علم‎محور که توضیح آن گذشت، پرداخته شود.

نوآوری‎ها (اعم از قابلیت‎های فنی و محتوایی)

الف)- علوم بلاغی:

نظر به اینکه فصاحت و بلاغت از خصوصیات ذاتی و علل اصلی تألیف کتاب شریف نهج البلاغه است و بعضی از شرّاح با توجه به این نکته، عنایت ویژه‎ای به جنبه‎های بلاغی کلمات گهربار امیرالمؤمنین(ع) کرده و سعی در کشف استار از وجهه بلاغی این کتاب شریف داشته‎اند و از طرفی نظر به اینکه مباحث علوم بلاغت در طول قرن‎ها که از تدوین آنها می‎گذرد، همواره با نظمی نسبتا ثابت عرضه شده‎اند، در این نسخه با استفاده از قابلیت‎های یک برنامه کامپیوتری، از این ظرفیت بالقوه استفاده نموده و توضیحات مربوط به علوم معانی، بیان و بدیع که از شروح نهج البلاغه استخراج شده است، به کاربر ارائه می‎گردد. در کنار این کار، اصطلاح‎نامه علوم بلاغی به‎تفکیک، هم به‎عنوان یکی از گزینه‎های پژوهشی بر روی متن و هم در فهرست‎ها در اختیار قرار گرفته است.

ب)- تجزیه و ترکیب:

علی‎رغم اینکه مع‎الاسف کار فراگیری در زمینه تجزیه و ترکیب متن نهج البلاغه تا به ‎حال صورت نگرفته است، در این نسخه از دانشنامه علوی سعی شده با استفاده از شرح‎هایی که به این مقوله اهتمام بیشتری داشته‎اند، تجزیه و ترکیب بخشی از عبارات این کتاب شریف استخراج گردیده و مثل علوم بلاغی، هم به‎صورت گزینه پژوهشی و هم اصطلاح‎نامه معجم قواعد صرف و نحو ارائه گردد.

ج)- موضوعات:

یکی از نیازهای مهم اغلب پژوهشگران نهج البلاغه و کاربران برنامه دانشنامه علوی، دسترسی موضوعی به مطالب گهربار این کتاب شریف است؛ لذا در این نسخه توجه ویژه‎ای به فرهنگ‎نامه‎های موضوعی موجود نهج البلاغه شده و در دو شکل گزینه پژوهشی، لیست قابل جستجو و درخت‎واره ارائه گردیده است.

د)- ترجمه ذیل متن:

در این نسخه علاوه بر ارائه ترجمه‎های نهج البلاغه به‎صورت مقایسه‎ای که خود امکان جدیدتری نسبت به نسخه قبل است، در همه فضاهای نمایش متن، امکان مشاهده ترجمه دلخواه به‎صورت زیرنویس فراهم گردیده است.

ه)- نگارخانه:

یکی از جلوه‎های زیبای این نسخه ارائه عکس‎ها و فیلم‎های مرتبط با جملات حضرت است که جنبه‎های تاریخی کلام حضرت را (مخصوصا در فیلم‎ها) ملموس‎تر می‎سازد. در این قسمت، پنجاه‎واندی بخش چند دقیقه‎ای از سریال امام علی(ع) و بیش از هزاروصد عکس مربوط به کلام حضرت، هم به‎صورت نگارخانه مستقل و هم بر روی متن ارائه شده است.

و)- مصادر:

در نسخه قبل، مصادر نهج البلاغه را در حد آدرس منابع ارائه کرده بودیم که نیاز کاربر را به‎خوبی جواب نمی‎داد؛ لذا در این نسخه متن تمامی مصادر در اختیار کاربر قرار گرفته است. البته بعضی از منابع مذکور فقط مجلدات مورد نیاز آن نمایش داده می‎شود.

ز)- جستجو:

علاوه بر جستجوی لفظی صرف که در نسخه قبلی عرضه شده بود، در این نسخه، جستجوی کلمات نهج البلاغه از طریق ریشه کلمات نیز امکان‎پذیر شده است و با ارائه آمار دقیق ریشه و مشتقات، کاربران به‎آسانی به مطالب مورد درخواست منتقل می‎شوند؛ ضمن اینکه در این نسخه امکان مشاهده ترجمه دلخواه برای متن جستجوشده نیز فراهم شده است.

ح)- فهرست‎ها:

در این نسخه علاوه بر فهرست‎های نسخه قبل، مثل: آیات، احادیث، اشعار و...، فهرست عناوین و مدخل‎های علوم معانی، بیان، بدیع و نحو نیز ارائه گردیده و ارتباط هرکدام از این مدخل‎ها با جملات نهج البلاغه مد نظر قرار گرفته که تأثیر بسزایی در سرعت بررسی این علوم در نهج البلاغه دارد.

ط)- کتابخانه:

در این نسخه، 369 عنوان کتاب در قالب 1132 جلد، شامل ترجمه‎ها، شروح، مصادر و... با قابلیت‎های روز کتابخانه استاندارد مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در دسترس کاربران محترم قرار گرفته است.

«کلیه حقوق مادى و معنوى این نرم‎افزار، متعلق به مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى مى‏‎باشد»