جوامع الكون والفساد

جوامع الكون والفساد
پدیدآوران	تفتازانی، ابو الوفا (محقق) زاید، سعید (محقق) بیومی مدکور، ابراهیم (مصحح) ابن رشد، محمد بن احمد (نویسنده)
ناشر	الهيئة المصرية العامة للکتاب
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1411ق. = 1991م.
چاپ	چاپ اول
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/الف2ج9 / 153 Q

جوامع الكون والفساد، تلخیص ابن رشد است از کتاب ارسطو که در قالب دو مقاله ارائه شده است. زبان این کتاب عربی است و موضوعش فلسفه و به‌طور خاص، مبحث طبیعیات. این اثر با تحقیق دکتر ابوالوفا تفتازانی و احمد سعید زاید و همچنین با مقدمه و مراجعه دکتر ابراهیم مدکور به چاپ رسیده است.

در مقدمه دکتر ابراهیم مدکور درباره کتاب و نویسندگان آن چنین آمده است: وظیفه احیای میراث همیشه طولانی بوده است و ماندگاریِ آن بر این استوار خواهد بود که پژوهشگرانی شایسته، آن را تحقیق کنند. میراث ابن رشد، بسیار و متنوع است و به تخصص‌های مختلفی نیاز دارد؛ زیرا علم و فلسفه در این میراث همکاری و هم‌گرایی می‌کنند. ابن رشد نه‌تنها به منطق و الهیات، توجه داشته، بلکه متوجه جنبه‌های مختلف فلسفه طبیعی هم بوده است. اما بیشتر، الهیات و تهافت التهافت اوست که مورد نظر قرار گرفته است و توجه لازم به مباحث طبیعیات وی نشده. انگیزه دست‌اندرکاران چاپ این کتاب، این بوده که با در دسترس قرار دادن کتاب حاضر، این نقیصه را جبران کنند. دکتر ابوالوفا تفتازانی و استاد سعید زاید، به‌عنوان دو پژوهشگر این اثر، عمری است که با آثار ابن رشد حشر و نشر دارند و با این آثار زندگی کرده‎اند. کتاب حاضر، یعنی «الكون والفساد» آغازی است بر حرکتی که امید است این دو، آن را تکمیل کنند. این دو پژوهشگر، با تکیه بر منابع متعددی موفق شده‌اند متنی واضح و رسا را استخراج کنند.

نسخه‌هایی که تحقیق این کتاب بر آنها استوار بوده از این قرار است:

1. دارالکتب، حکمت و فلسفه 211، عمومی 1186 که با حرف «د» رمزگذاری شده است؛
2. دارالکتب، حکمت و فلسفه 5، عمومی 4196 که با حرف «دا» در کتاب رمزگذاری شده است؛
3. کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، به شماره 375 که با حرف «ط» رمزگذاری شده است؛
4. کتابخانه ملی مادرید (جوامع المكتبة القومية بمدرید، 5000 که با حرف «م» در کتاب، مشخص شده است؛
5. ینی جامع، به شماره 1579 که در کتاب با حرف «ی» رمزگذاری شده است.

چنان‌که ذکر شد کتاب، حاوی دو مقاله است و هر دو از ارسطوست که ابن رشد آن را تلخیص کرده است. در عنوان مقاله اول آمده: «كتاب الكون والفساد لأرسطوطاليس. تلخيص القاضي الأجل أبوالوليد بن رشد – رضي‌الله‌عنهم - و هو مقالتان: المقالة الأولی:...». سپس عبارات ابن رشد در توضیح این مقاله چنین بیان شده است: هدف ارسطو در این کتاب، صحبت کردن از تغییرات سه‌گانه (کون و فساد، نمو و اضمحلال و استحاله) و نشان دادن امری که هریک از این تغییرات سه‌گانه با آن تمام می‌شود و کیفیت اتمام آنها، است. باید دانست: از تغییر در مکان که «نقله» نامیده می‌شود، پیش‌تر صحبت شده است و صحبت در همین سه موردی که ذکر شد، باقی مانده است. ارسطو در اینجا، از امر این تغییرات، معنی عام برای جمیع تغییرات با اینها را برحسب اقتضای ترتیب لازم در آموزش، معرفی می‌کند. این مقاله، در کتاب ضمن 37 شماره بیان می‌شود. سطرهای صفحات کتاب هم در کنار متن به‌صورت 5تا 5تا جدا شده و تا 20 سطر را در هر صفحه داریم تا برای آدرس دادن به‌راحتی بتوانیم خواننده را مثلا به شماره 33 صفحه 14 یا... ارجاع دهیم.

دومین مقاله کتاب از صفحه 21 آغاز می‌شود. در این مقاله نیز مانند مقاله اول کتاب پس از ذکر نام خدا و درخواست آسان کردن کار از جانب پروردگار، بیان شده که این دومین مقاله از کتاب الكون والفساد ارسطوست که توسط ابن رشد، خلاصه شده است. سپس در سطرهای 6 تا 8 همین صفحه به‌صورت مختصر در توضیح این مقاله ‌نوشته شده: این مقاله با جستجو درباره اشیایی که «اسطقسات» (اصل و ذات) اجسام نامیده می‌شود و ماهیت و تعداد آنها آغاز می‌شود. اجسام کائنه فاسده دو نوع هستند: بسائط و مرکبات و چنان‌که پیش‌تر گفته شد، هرکدام از این دو نوع، مرکب از هیولی و صورت است. این مقاله نیز مانند مقاله اول، دارای شماره‌بندی‌های پاراگراف‌ها و سطرهای هر صفحه است.

پس از ارائه مقاله دوم، متن کتاب، پایان می‌پذیرد و پس از پایان مطالب، مقدمه ابراهیم مدکور به انگلیسی هم ارائه می‌شود.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.