الإيضاح (ابهام‌زدایی)

الإيضاح ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• الإیضاح تأليف شهاب‌الدين ‌ابوفراس مينقى (متوفى 947ق)، عالم اسماعيلى نزارى، به زبان عربى است. اين كتاب از آن جهت كه نویسنده آن از علماى بزرگ مكتب فكرى اسماعيلى در عصرش بوده حائز اهميت است. كتاب، به لحاظ مطالب فلسفى بالاتر از كتب مدخل فلسفه و پايين‌تر از كتب عالى فلسفى است.

• الإيضاح في شرح المفصل اثر ابن حاجب ابى عمرو عثمان بن ابى‌بكر بن يونس دونى (570-646ه‌ق)، تشريح و توضيح كتاب «المفصل في العربية»، اثر زمخشرى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 486ق نوشته شده است.

• الإيضاح في علوم البلاغة، المعاني و البيان و البديع از آثار ممتاز و بسیار تأثیرگذار متخصص بزرگ علوم بلاغى، جلال‌الدین محمد بن عبدالرحمن بن عمر بن احمد بن محمد، مشهور به خطیب قزوینى است که آن را استاد ابراهیم شمس‌الدین تصحیح کرده و با افزودن مقدمه و تعلیقات منتشر کرده است. در این اثر، یک دوره مسائل علوم بلاغى (معانى، بیان و بدیع) ذکر شده است.

• الإيضاح تأليف قاضى نعمان بن محمد بن حيّون مغربى (م 363ق، در مصر) فقيه، محدّث و دانشمند نامدار اسماعيلى است.

• التقييد و الإيضاح شرح مقدمة إبن الصلاح اثر حافظ زين‌الدين عبدالرحيم بن حسین عراقى (متوفاى 806ق) است كه نویسنده در آن، مباحث حديث‌شناسى را در زمينه اقسام حديث، طُرُق تحمل حديث و آداب حديث‌گويى بر طبق مطالب كتاب علوم حديث، معروف به مقدمه ابن صلاح شرح كرده است.

• الإيضاح في شرح المفصل اثر ابن حاجب ابى عمرو عثمان بن ابى‌بكر بن يونس دونى (570-646ه‌ق)، تشريح و توضيح كتاب «المفصل في العربية»، اثر زمخشرى مى‌باشد كه به زبان عربى و در سال 486ق نوشته شده است.

• الإيضاح في أصول‌الدين نوشته علی بن عبیدالله بن زاغونی، کتابی است با موضوع کلامی که در یک جلد به نگارش درآمده است و توسط احمد عبدالرحیم سایح و احسان عبدالغفار مرزا تحقیق آن صورت گرفته است. موضوع خاص کلامی پرداخته‌شده در این کتاب، مباحثی است چون اثبات صفات حق تعالی، قرآن، قدر، نبوت و امامت و... این کتاب به زبان عربی و در زمان معاصر به نگارش درآمده است.

• إيضاح المكنون في الذيل علی كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون اثر عربى اسماعيل پاشا بن محمدامین بن میرسليم البابانى بغدادى، با تصحيح محمد شرف‌الدين پالتقاپا و رفعت بيگله كليسى، یکى از ذيل‌هاى ارزشمندى است كه بر کتاب «كشف الظنون» حاجى خليفه (كاتب چلبى) نوشته شده است.

• إيضاح الاشتباه في أسماء الرواة اثر حسن بن يوسف بن مطهر حلى، به زبان عربى، پيرامون معرفت اسماء محدثين و رجال اسانيد و ضبط آنها و اسماء آباء و انساب و القاب آنهاست و توسط شيخ محمد الحسّون مورد تحقيق قرار گرفته است.

• الإيضاح لناسخ القرآن و منسوخه و معرفة أصوله و اختلاف الناس فيه اثر ابومحمد مکی بن ابی‎طالب قیسی (متوفی 437ق)، پژوهشی است پیرامون مسئله نسخ در قرآن کریم و اصول و ویژگی‌های آن که با تحقیق احمد حسن فرحات، به چاپ رسیده است.

• الفهرست و بذيله نضد الإيضاح مشتمل‏ بر دو كتاب‏ «الفهرست» تأليف‏ شيخ‏ طوسى‏ و «نضد الإيضاح» تأليف‏ محمد فرزند ملا محسن‏ فيض‏ كاشانى، معروف‏ به‏ علم‏ الهدى‏ است. كتاب‌‏شناسى‏ الفهرست‏ در برنامه‏ موجود است‏ كه‏ كاربر مى‏ تواند به‏ آن‏ مراجعه‏ كند و در اين‏ نوشتار تنها به‏ نضد الإيضاح‏ می‌‏پردازيم‏ كه‏ تأليف‏ آن‏ در سال‏ 1073ق‏ به‏ اتمام‏ رسيده‏ است.